Wanneer een moeder een gevoelige kokhalsreflex heeft tijdens tandheelkundige behandelingen is de kans groot dat hun kinderen dezelfde neiging hebben, volgens een studie in het Journal of Oral Rehabilitation. Ook eerdere negatieve tandheelkundige ervaringen en hogere niveaus van tandartsangst zijn risicofactoren voor kinderen met een delicate kokhalsreflex.

Onwillekeurige fysiologische reactie

De kokhalsreflex is een onwillekeurige fysiologische reactie van een menselijk lichaam om vreemde voorwerpen of schadelijk materiaal uit de keelholte, het strottenhoofd of de luchtpijp te verwijderen. Het kan voorkomen bij patiënten van alle leeftijden en kan verschillende oorzaken hebben. Het kokhalzen kan ook optreden tijdens verschillende tandheelkundige ingrepen, met name tijdens bijvoorbeeld het maken van afdrukken van de bovenkaak, intraorale röntgenfoto’s en restauratieve behandelingen in posterieure tanden.

Kokhalsreflex bij kinderen

Onderzoekers uit Turkije hebben een dwarsdoorsnedeonderzoek uitgevoerd naar de kokhalsreflex bij kinderen tussen de 7 en 14 jaar oud in een tandheelkundige setting. Het doel was om de prevalentie en beïnvloedende factoren te onderzoeken, waaronder het effect van moeders. De studie omvatte 320 kinderen en hun moeders. De moeders vulden formulieren in met informatie, zoals inkomen en de medische en tandheelkundige ervaringen van hun kinderen in het verleden.

Angstniveaus evalueren

De Dental Subscale of Children’s Fear Survey Schedule werd gebruikt om de angstniveaus van kinderen te evalueren, terwijl de Modified Dental Anxiety Scale werd gebruikt om de angstniveaus van moeders te meten. Volgens het onderzoek werd een vragenlijst voor het beoordelen van kokhalsproblemen gebruikt om de kinderen en hun moeders te beoordelen.
Verband tussen kokhalzende moeders en kinderen
De prevalentie van een kokhalsreflex bij kinderen was ongeveer 34%, terwijl dit bij moeders ongeveer 20% was. Het verband tussen het kokhalzen van de kinderen en de moeder was statistisch significant. Daarnaast nam het risico op kokhalzen van het kind 6,83 keer toe wanneer de moeder van het kind kokhalsde.

Andere factoren

Bovendien liepen kinderen met hogere tandartsangstscores een verhoogd risico op kokhalzen. Verder had de behandelplek invloed op de reflex: kinderen die eerder voornamelijk in openbare ziekenhuizen werden behandeld hadden significant meer kans op kokhalzen in vergelijking met particuliere tandheelkundige klinieken.
Samenvattend concluderen de onderzoekers “dat negatieve tandheelkundige ervaringen uit het verleden, eerdere tandheelkundige behandelingen met plaatselijke verdoving, voorgeschiedenis van ziekenhuisopname, aantal en plaats van eerdere tandartsbezoeken, tandartsangst bij kinderen en laag opleidingsniveau en kokhalzen van moeder invloed hebben op het kokhalzen van kinderen.”

Meer onderzoek nodig

De studie had verschillende beperkingen, waaronder dat het niet bekend was of andere familieleden van de kinderen de neiging hadden om te kokhalzen in een tandheelkundige setting. Alleen moeders werden in het onderzoek opgenomen, omdat men dacht dat ze nauwer verbonden waren met kinderopvang. Daarom zijn er meer studies nodig om meer definitieve conclusies te trekken over deze resultaten, schreven de auteurs. Bovendien moeten in de toekomst longitudinale studies worden uitgevoerd om de oorzakelijke factoren van een kokhalsreflex bij kinderen te onderzoeken.

Tandartsangst heeft veel invloed

“Aangezien de meeste beïnvloedende factoren verband houden met tandartsangst, kunnen tandartsen zowel angst verminderen als de vorming van iatrogene kokhalsreflex voorkomen met passend gedragsbeheer”, schreven de auteurs.

Bron:
Journal of Oral Rehabilitation 

Het is mogelijk beter om bij het uitvoeren van pulpatherapie bij onderkaakmolaren van kinderen buccale infiltratie met articaïne als anesthesietechniek te gebruiken dan het gebruikelijke inferieur alveolaire zenuwblok met lidocaïne. Volgens een studie gepubliceerd in het Journal of Evidence-Based Dental Practice hebben beide methodes een vergelijkbaar anesthetisch effect maar is articaïne eenvoudiger en minder pijnlijk om toe te dienen.

Pijnbestrijding is belangrijk

Pijnbestrijding is van het allergrootste belang bij het verlenen van tandheelkundige zorg, vooral voor kinderen. Adequate pijnbestrijding kan helpen om angst en onrust te verminderen, een verstandhouding en vertrouwen op te bouwen, en een positieve houding ten opzichte van de behandeling te bevorderen.

Zenuwblokkade is gouden standaard

Infiltratie en zenuwblokkades zijn de meest gebruikte anesthesietechnieken. Een zenuwblokkade met lidocaïne wordt beschouwd als de gouden standaard bij de behandeling van primaire onderkaakmolaren. Dit heeft een grotere werkzaamheid bij lagere concentraties en zorgt bij weinig mensen voor allergische reacties. Het is echter een technische, gevoelige procedure en onderzoek heeft aangetoond dat het relatief pijnlijker is dan infiltratie tijdens lokale anesthesie.

Literatuuronderzoek

Het bepalen en gebruiken van de methode en het middel met de minste nadelen kan clinici helpen de meest succesvolle resultaten bij pediatrische patiënten te bereiken. Twee onderzoekers van The University of Sydney hebben daarom de anesthetische effecten van articaïne en lidocaïne vergeleken. Hiervoor analyseerden ze vijf artikelen, die tussen 2016 en 2018 werden gepubliceerd, na een literatuuronderzoek.

Lagere pijnscores bij buccale infiltratie

Van de vijf artikelen rapporteerden er vier significant lagere pijnscores bij gebruik van 4% articaïne buccale infiltratie in vergelijking met 2% lidocaïne inferieur alveolair zenuwblok. Slechts één studie rapporteerde geen significant verschil tussen de twee anesthesiemethoden, schreven de auteurs.

Enkel gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken

Twee belangrijke beperkingen van dit overzicht zijn het ontbreken van een systematisch literatuuronderzoek en het ontbreken van een kritische beoordeling van de geselecteerde artikelen. Ook werden enkel gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken in de studie opgenomen. Andere soorten artikelen werden uitgesloten.

Overwegen als alternatief

Veel tandartsen vinden buccale infiltratie makkelijker toedienen aan kinderen vergeleken met een zenuwblok. De review suggereert dat articaïne kan worden overwogen als een alternatief. Echter is “goed opgezet onderzoek op dit gebied gerechtvaardigd om op bewijzen gebaseerde klinische aanbevelingen van hoge kwaliteit te leveren”, concluderen de onderzoekers.

Bron:
Journal of Evidence-Based Dental Practice

Kinderen die in een bus naar de tandarts of mondhygiënist gaan. Klinkt misschien gek, maar voor BIG-geregistreerd mondhygiënist Ishtar Yousef is dit heel normaal. Met haar praktijk op wielen bereikt ze kinderen, die anders niet naar de tandarts zouden gaan. Een leuke creatieve oplossing voor een probleem dat al lang speelt.

Al jaren wordt er in verschillende platformen de mondgezondheid bij kinderen besproken, vertelt Ishtar. Het komt al jaren voor dat niet alle kinderen naar de tandarts of mondhygiënist gaan, dit is een landelijk probleem. Uit onderzoek blijkt dat in 2020 een op de vijf kinderen niet naar de tandarts of mondhygiënist gaat. Bij kinderen tussen de vier en zestien jaar oud is dit 18% en bij peuters is dit zelfs 60% gaat Ishtar verder (Bron: Pharos). Als een van de oorzaken wijst Ishtar onwetendheid aan. “Veel ouders weten niet dat de kosten voor kinderen tot 18 jaar worden vergoed vanuit het basispakket. Zij denken dat er dus kosten zijn verbonden aan de behandelingen”. Het komt ook voor dat ouders/verzorgers zelf niet gaan, dit kan ook weer door de kosten komen of omdat zij zelf bang zijn waardoor het kind dan ook niet gaat.

Praktijk op wielen

Als oplossing bedacht Ishtar een praktijk op wielen. Ik dacht als de kinderen niet naar ons toe komen dan ga ik wel naar hen toe, vertelt ze. “Ik weet hoe moeilijk het kan zijn voor kinderen met angst of bijvoorbeeld kinderen met een beperking om de praktijk te bezoeken. Door met een kleurrijke bus aan school, huis, opvang of woongroep te komen is die drempel veel lager”. In de bus kunnen kinderen samen met hun broertje/zusje, vriendjes en vriendinnetjes of klasgenoten het gezamenlijk ervaren. Zo is het al minder spannend, dan alleen moeten te gaan.

Ontspannen omgeving

“Zelf heb ik ervoor gekozen om een kleurrijke bus te nemen. Binnen hangen veel tekeningen die ik van kinderen heb gekregen en liggen er veel knuffels. Tevens geef ik elk kind de mogelijkheid om zelf de deuren te openen, de stoel te bedienen en mogen zij in de lades kijken”, vertelt Ishtar. Op deze manier creëert ze een ontspannen omgeving voor de kinderen en geeft ze hun een gevoel van controle. “Voor mij werkt dit, ik snap dat dit niet voor iedereen een optie is. Ik raad iedereen aan om te doen wat voor hem/haar werkt”.

Kwetsbare kinderen helpen

Ishtar’s doel met Tandvriendjes, zo heet de bus, is om kwetsbare kinderen te helpen. Als kinderen eenmaal gewend zijn in de bus, is het makkelijker om hen door te sturen naar collega’s. Hierdoor kun je kinderen weer terugkrijgen in de praktijk. De voordelen van de bus zijn dat het voor kinderen tot achttien jaar kosteloos aan huis, school of opvang is en voor de ouders is het tijdbesparend. Ishtar zou in de toekomst meer bussen door Nederland willen laten rijden, om op deze manier meer kinderen te kunnen bereiken en te helpen.

Cariës is een veel voorkomend probleem bij kinderen. In een studie naar het effect van fluorideapplicatie worden 2 soorten fluoride – natriumfluoride en zilverdiaminefluoride -onderzocht in het voorkomen van cariësontwikkeling.

Cariës bij kinderen is veel voorkomend in verschillende landen. De bovenste frontelementen en occlusale vlakken van de kiezen worden het meeste aangetast. Wanneer het melkgebit volledig is doorgebroken en er approximale contacten ontstaan zijn de approximale vlakken zeer gevoelig voor de vorming van cariës.
Tandenpoetsen alleen is niet voldoende om de approximale oppervlakken schoon te maken. Flossen is een manier om interdentaal te reinigen, hoewel er weinig bewijs is dat flossen cariës kan voorkomen.

Fluoride applicatie

Natriumfluoride applicatie is fluoride die elke 3 tot 6 maanden kan worden aangebracht bij kinderen met een matig tot hoog cariësrisico om cariës te voorkomen. Fluoride zorgt ervoor dat demineralisatie van het glazuur wordt geremd en het versterkt de remineralisatie. Fluoride vernis werkt met een langzame afgifte en kan makkelijk en snel worden toegepast. Er wordt verwacht dat applicatie van fluoride op het gehele gebit de ontwikkeling van approximale cariës zou voorkomen.
Zilverdiaminefluoride is een andere fluoride die geappliceerd kan worden en effectief is bij dentinecariës.

Studie

De studie was erop gericht om bovengenoemde fluoridemiddelen te onderzoeken bij het voorkomen van approximale cariës in melktanden bij kinderen met een hoog cariësrisico. De studie werd uitgevoerd bij 190 kinderen waarvan 95 jongens en 90 meisjes met een gemiddelde leeftijd van 5 jaar. Er zaten 64 kinderen in de controlegroep, 62 kinderen in de halfjaarlijkse natriumfluoride applicatiegroep en 64 kinderen in de halfjaarlijkse zilverdiaminefluoride applicatie groep. Na 18 maanden werd er een follow-up studie gedaan bij 155 kinderen.
Er werd een tand/oppervlaktestatus gemaakt waarbij er werd gekeken of de tand gezond, vervallen, ontbrekend of gevuld was. Daarnaast werd er ook een mondhygiëne status gemaakt waarbij er een plaquescore werd gemeten. Verder werden de aanwezigheid van voedselimpacties en approximale contactgebieden geregistreerd. Van de zijdelingse delen werden bitewings gemaakt en beoordeeld.
De gegevens van de controlegroep, de zilverdiaminefluoride groep en de natriumfluoride groep werden geanalyseerd met SPSS.

Resultaten

Ongeacht de interventie – fluorideapplicatie of niet – nam de ontwikkeling van cariës in elke groep toe. Er is geen verschil gevonden voor het basislijn approximale oppervlak maar de globale approximale ontwikkeling van cariës bij de follow-up waren respectievelijk 24,1%, 17,1% en 27,2% voor de controlegroep, natriumfluoride groep en zilverdiaminegroep. De natriumfluoride groep had het laagste percentage voor de ontwikkeling van cariës.

Conclusie

De resultaten van het onderzoek lieten geen significante verschillen zien in het voorkomen van approximale cariësontwikkeling tussen de 3 groepen na een follow up van 18 maanden. Er kan worden geconcludeerd dat fluoridevernis een matig effect had op het voorkomen van cariës bij kinderen. Bij kinderen met een hoog cariësrisico is het halfjaarlijks toedienen van fluoride dus onvoldoende om cariësontwikkeling te voorkomen.

Bron:
BMC Oral health

Hypomineralisatie van molaren en snijtanden (molar incisor hypomineralization, MIH) is een groot mondgezondheidsprobleem geworden met een vaak onbekende oorsprong. Onderzoek dat is gepubliceerd in het Journal of Dentistry heeft nu aangetoond dat blootstelling aan geneesmiddelen als antibiotica tijdens de eerste vier levensjaren mogelijk een rol spelen.

Controversieel

MIH is een ziekte die de harde weefsels van ten minste één blijvende molaar en mogelijk ook blijvende snijtanden aantast. Hoewel wordt aangenomen dat de ziekte een systemische oorsprong heeft, blijven de etiologie en pathogenese controversieel. Talloze factoren zijn besproken, maar meestal met slechts schaars concreet ondersteunend bewijs.

Dataset van zorgverzekeraar

Onderzoekers uit Duitsland hebben daarom een uitgebreide dataset van grote Duitse nationale zorgverzekeraar BARMER geanalyseerd. Het doel van de studie was om een mogelijke relatie tussen MIH en blootstelling aan medicatie en perinatale factoren te onderzoeken.

Analyse van medische gegevens

In totaal werden de gegevens van bijna 300.000 kinderen tussen de 6 en 9 jaar oud gebruikt, uit de jaren tussen 2010 en 2019. Ongeveer 23.000 kinderen werden toegewezen aan de MIH-groep op basis van hun behandelpatronen. Hun medische gegevens werden geëvalueerd volgens het classificatiesysteem Anatomical Therapeutic Chemical (ATC). De mineralisatieperiode van eerste kiezen en snijtanden binnen de eerste vier levensjaren werd nauwkeurig geanalyseerd.

Meer medicatie bij MIH-groep

Deelnemers in de MIH-groep hadden significant hogere hoeveelheden voorgeschreven medicijnen. De grootste verschillen binnen de eerste vier levensjaren werden gevonden in de groepen anti-infectiemiddelen voor systemisch gebruik (ATC J), medicijnen voor het ademhalingssysteem (ATC R) en medicijnen voor sensorische organen (ATC S).

Grootste verschillen

Bij antibiotica waren de voorgeschreven hoeveelheid en het aantal recepten significant hoger in de eerste vier levensjaren van MIH-patiënten vergeleken met de rest. Het verschil in het aantal voorschriften piekte in het vierde levensjaar op 10,6%. Wat betreft ATC J- en ATC R-medicatie in het algemeen piekten de verschillen tussen MIH- en controlegroepen in het vierde jaar op respectievelijk 10,1% en 10,8%. Het grootste verschil in ATC S werd in het derde jaar waargenomen met 9,02%.

Mechanismen niet achterhaald

Er werd geen associatie gevonden voor vroeggeboorte, wijze van bevalling of het gebruik van koortswerende of ontstekingsremmende medicatie. Ook konden de mechanismen achter de ontdekte relaties vanwege het ontwerp van het onderzoek niet worden geïdentificeerd.

Blootstelling als risicofactor

“Samenvattend zijn onze bevindingen consistent met de literatuur die wijst op blootstelling in het vroege leven als een risicofactor en een lager belang van pre- en perinatale factoren”, legden de auteurs van het onderzoek uit.

Basis voor studies

De resultaten kunnen een basis vormen voor aanvullende epidemiologische en klinische studies. De effecten van mogelijke oorzakelijke factoren zouden op moleculair moeten niveau worden onderzocht. “Hoewel causale verbanden nog steeds niet kunnen worden bewezen, wordt een verantwoord gebruik van de onbetwistbaar gunstige antibiotica vanuit klinisch oogpunt aangemoedigd”, concludeerden de auteurs.

Bron:
Journal of Dentistry

Op 2 juni kreeg Maddelon de Jong-Lenters de NTVT publicatieprijs uitgereikt voor haar artikel over de ‘Uitblinkers-interventie’. De nieuwe gespreksmethodiek heeft als doel het poetsgedrag van kinderen tussen de 2 en 10 jaar te verbeteren. Hoe werkt deze methodiek? En hoe kunnen praktijken deze gebruiken?

De NTVT publicatieprijs wordt elke twee jaar uitgereikt aan de eerste auteur van het door een jury als beste uitgeroepen artikel in het Nederlands Tijdschrift voor de Tandheelkunde van de twee voorgaande jaren. Dit jaar werd die prijs uitgereikt aan Maddelon de Jong-Lenters voor het artikel “Toepasbaarheid van de ‘Uitblinkers-interventie’ om tandenpoetsen bij kinderen te verbeteren: een pilotonderzoek”, wat zij samen schreef met Janneke van Bussel, Erica Polak, Monique L’Hoir en Denise Duijster.

Wat houdt de Uitblinkers-interventie precies in?

Veel ouders vinden het lastig om goed voor het gebit van hun kinderen te zorgen, bijvoorbeeld om regelmatig effectief en met een fluoride tandpaste te poetsen. Met de Uitblinkers methodiek wordt een mondzorgprofessional gestimuleerd een ‘kijkje achter de voordeur’ te nemen bij een gezin. Op deze manier kan hij of zij ontdekken waar de moeilijkheden of zogenaamde barrières zitten, voor ouders in de mondzorg voor hun kind.

Er zijn verschillende barrières die zich kunnen voordoen. Die zijn in te delen in drie categorieën factoren: factoren rondom de ouder zelf (stress, vermoeidheid, zelf niet de verwachting hebben dat het lukt), kind-gerelateerde factoren en factoren rondom het gezin en het functioneren daarvan (ouder-kind interactie, organisatie en routine). Op al deze niveaus kunnen er barrières ontstaan, waardoor het poetsen niet lukt of niet goed gaat.

Voor de Uitblinkers-methodiek zijn deze barrières duidelijk op kaarten gezet. Deze kaarten kunnen erbij gepakt worden tijdens een gesprek met de ouders. Dat maakt het in een gesprek makkelijker om te identificeren waar het probleem met tandpoetsen precies ligt.

De kaarten maken de problemen heel herkenbaar voor ouders. En door met de kaarten duidelijk te maken dat diezelfde problemen bij meer gezinnen voorkomen, voelt het advies voor ouders ook minder veroordelend. Ze kunnen hun problemen wat beter relativeren. Het is allemaal zo erg niet, we kunnen dit oplossen.

Op de achterkant van de kaarten staan vervolgens mogelijke aanpakken beschreven die de mondzorgverlener samen met de ouders kan bespreken. Deze aanpakken zijn gebaseerd op opvoedkundige principes. Mede-onderzoeker Denise Duijster omschrijft de methodiek dan ook als een mini opvoedkundige interventie in de tandartsenpraktijk.

Enkele kenmerken van de gespreksmethodiek zijn:

• Je gaat positief in gesprek met ouders, o.a. door eerst te vragen wat er al wél goed gaat met tandenpoetsen
• Je identificeert waar de barrières liggen door middel van open vragen
• Je laat ouders meedenken over oplossingen
• Je probeert passende oplossingen aan te reiken
• Je complimenteert en toont begrip

Waarom is er een nieuwe methodiek nodig?

Maddelon de Jong-Lenters heeft zelf een kinderverwijspraktijk in Leiden. Daar merkt ze regelmatig dat ouders het lastig vinden om goed voor het gebit van hun kinderen te zorgen, ondanks dat ze wel gemotiveerd zijn. Zij begrijpen dat de mondzorg van hun kind belangrijk is, ze willen goed voor het gebit van hun kind zorgen – maar zoals hierboven al werd genoemd: ze ervaren barrières waarom het hen niet goed lukt. ‘Vaak wordt gedacht dat ouders niet voldoende gemotiveerd zijn, maar dat is vaak het probleem helemaal niet’, zegt de Jong-Lenters.

Puur voorlichting en kennisoverdracht aan de ouders helpt hen onvoldoende. Daarmee realiseer je maar lastig échte gedragsverandering, blijkt uit onderzoek. “Als kennisoverdracht voldoende zou zijn om gezond te leven, zou niemand meer roken of alcohol drinken”, zeiden De Jong-Lenters en Duijster tijdens een lezing op Quality Practice over de Uitblinkers-interventie. Er zijn factoren tot ver buiten de persoon, zelf die invloed hebben op het wel of niet vertonen van gezond gedrag.

Er is dus een nieuwe methodiek nodig die ouders helpt met de mondverzorging van hun kind en die rekening houdt met externe factoren op het gedrag. En die verder gaat dan puur theoretische voorlichting. Daar biedt de Uitblinkers-interventie een oplossing.

Hoe effectief is de Uitblinkers-methodiek?

De prijs die de Jong-Lenters in ontvangst mocht nemen, betrof een artikel over een pilot die gedaan is, met 21 getrainde preventieassistenten. Onder andere vanwege corona heeft verder onderzoek vertraging opgelopen. Daarom kunnen er nog geen lange termijn uitspraken gedaan worden over de effectiviteit van de Uitblinkers-interventie op de mondgezondheid van kinderen – of de ervaringen van ouders met het tandenpoetsen van hun kinderen.

De Jong-Lenters en Duijster willen nog een langer onderzoek opzetten waarbij over een periode van twee jaar wordt gekeken wat de effectiviteit van de methodiek is op het poetsgedrag van kinderen en de ontwikkeling van cariës. Daarvoor zijn veertig praktijken nodig (twintig interventiepraktijken en twintig controlepraktijken).

Wat wel gezegd kan worden is dat de preventieassistenten heel positief waren over de methodiek. Slechts één deelnemer aan het pilotonderzoek gaf aan dat de methodiek niet bij haar paste. Er zijn dus al wel aanwijzingen dat de nieuwe methodiek effectief is in het verbeteren van de gesprekken tussen mondzorgprofessional en ouders. De resultaten uit de pilot zijn dan ook veelbelovend.

Hoe wordt de methodiek ontvangen door mondzorgprofessionals?

Mondzorgprofessionals krijgen bij het horen over de methodiek misschien het gevoel dat ze als een soort psycholoog aan de slag moeten om de problemen binnen een huishouden te identificeren. Maar volgens Maddelon de Jong-Lenters valt dat reuze mee. Zij geeft juist aan dat de methode gesprekken met ouders alleen maar makkelijker én leuker maken. Dat blijkt ook uit de positieve reacties van deelnemers aan het pilotonderzoek. Zij zijn heel enthousiast over de nieuwe methode.

Natuurlijk zagen de deelnemers ook nog wat verbeterpunten. Zo zou het beter zijn om de methodiek integraal op te nemen in de werkwijze van de praktijk, in plaats van dit alleen over te laten aan bijvoorbeeld een preventie-assistent. Daarnaast bleek de follow-up procedure tijdens de pilot te strikt. Na het initiële gesprek is het goed om nog eens contact op te nemen met de ouders om te kijken hoe het gaat met het tandenpoetsen – zoals ook werd gedaan tijdens het onderzoek. Maar dat hoeft niet per se op een vast moment. De onderzoekers geven aan al deze feedback mee te nemen in de rest van hun onderzoek en de ontwikkeling van de Uitblinkers-interventie.

Hoe kunnen praktijken zich aanmelden om mee te doen aan verder onderzoek?

De Jong-Lenters en Duijster zijn nog op zoek naar praktijken die hen willen helpen met het verdere onderzoek naar en de ontwikkeling van de Uitblinkers-methodiek. Dit is nodig om de effectiviteit van de methodiek verder vast te kunnen stellen en de methodiek verder te kunnen verbeteren.

Praktijken die 1) graag geschoold willen worden in de Uitblinkers-interventie, 2) deze methode in de praktijk willen gaan toepassen, en 3) het kunnen overzien om daar data over te verzamelen, kunnen zich aanmelden via de website van Stichting Blinkers.

Hoe kunnen praktijken nu gebruik maken van de Uitblinkers-methodiek?

Hoewel de Uitblinkers-methodiek nog verder ontwikkeld wordt, kunnen praktijken al wel training krijgen in het toepassen van deze nieuwe interventie. Via de website van Stichting Blinkers kunnen praktijken zich aanmelden voor een training. Deze training bestaat uit drie halve dagen onderwijs en oefening, waarvan één ‘terugkomdag’, waarop deelnemers gerichte feedback krijgen om hun vaardigheden verder te verbeteren.

Na de training kunnen deelnemers de barrières van ouders bij het tandenpoetsen herkennen en uitvragen. Weten deelnemers hoe ze een mogelijke aanpak kunnen afstemmen op de barrières en behoeften binnen het gezin. En hebben deelnemers een toolkit, bestaande uit kaarten en ondersteunende materialen, om de gespreksmethodiek in te praktijk toe te passen. Daarmee kunnen praktijken nu al aan de slag met de Uitblinkers-interventie.

Maddelon de Jong-Lenters is tandarts-pedodontoloog en eigenaar van een verwijspraktijk voor kindertandheelkunde in Leiden. De uitdaging daar is om échte gedragsverandering te bewerkstelligen. In 2016 is zij gepromoveerd op onderzoek over de rol van opvoeding en gedragsproblemen in relatie tot het ontstaan van cariës. Nieuw onderzoek richt zich op cariëspreventieve interventies die laagdrempelig zijn uit te voeren in de tandheelkundige praktijk. Ook verdiept zij zich naast haar werk als tandarts in de gezondheidspsychologie.

Een methode voor het tandenextractie die minstens een eeuw oud is kan het antwoord zijn op het verwijderen van melktanden bij nerveuze kinderen. Door het plaatsen van een elastiekje over een losse melktand zou de tand binnen een week pijnloos moeten exfoliëren, wordt beschreven in het American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics Clinical Companion.

Oude techniek

Atraumatische extractie werd alledaags in de jaren dertig van de vorige eeuw als een manier om blijvende tanden bij hemofiliepatiënten te verwijderen. Vóór deze techniek waren extracties risicovol met een hoge incidentie van overlijden bij zulke patiënten door hun bloedstollingsproblemen. De methode was succesvol omdat de tanden losser kwamen te zitten en uitvielen of verwijderd konden worden zonder trauma.

Hoe het werkt

De techniek houdt in dat een clinicus een orthodontisch elastiekje over de tand schuift tot beneden de contactpunten. Het elastiekje beweegt vanzelf langs de wortel en veroorzaakt zo snelle atrofie van het periodontium.

Succesvol in verschillende situaties

Door de jaren heen is de methode ook toegepast in andere situaties waar atraumatische tandextractie wenselijk was. Een voorbeeld hiervan is bij patiënten met een groot risico op osteonecrose door een bifosfonaatbehandeling. Daarnaast is het zelfs gebruikt om een ontstoken slagtand van een olifant te verwijderen – zonder het dier onder narcose te brengen!

Twee testpersonen

Met deze successen in het achterhoofd gebruikten de auteurs van het artikel de techniek om gingivaal behouden melktanden te verwijderen bij gezonde, zenuwachtige kinderen. Een 13-jarige jongen en een 12-jarig meisje waren de testpersonen.

Tand valt op tweede dag uit

Bij de jongen moest de gingivaal behouden linker tweede molaar verwijderd worden voor een orthodontische apparaat geplaatst kon worden. Omdat hij te bang was om de tand te laten trekken en de tand er niet zelf kon krijgen, plaatste de tandarts een elastiekje om de kroon. De jongen ervoer geen pijn tijdens de procedure die slechts enkele seconden duurde. Bij de volgende afspraak een week later was de melktand verdwenen en de volgende premolaar duidelijk doorgebroken. Volgens het kind viel de tand uit op de tweede dag.

Na zeven dagen uittrekken

De methode was ook succesvol in het verwijderen van een melktand die immobiel was door onvolledige wortelresorptie bij een 12-jarig meisje. Een clinicus plaatste een elastiekje over de maxillaire linker tweede molaar vanwege een ectopische premolaar. De familie stond een tandextractie met plaatselijke verdoving niet toe, maar deze techniek wel. Zeven dagen later was de tand mobiel en geëxtrudeerd. De pediatrische tandarts kon de tand er met zijn vingers uittrekken, zonder verdoving.

Gevaarlijk bij verkeerd gebruik

Het kan volgens de auteurs gevaarlijk zijn om de extractietechniek te gebruiken als deze niet goed wordt gebruikt. Wanneer de elastiekjes verkeerd worden geplaatst kunnen ze iatrogene extractie van gezonde tanden veroorzaken. Ook is de methode niet bedoeld voor melktanden met wortels die nog permanent verbonden zijn met de kaak of die zonder opvolgers.

Vertragingen orthodontische behanndeling voorkomen

Desalniettemin kan bezorgdheid over melktandextractie ertoe leiden dat kinderen noodzakelijke orthodontische behandeling niet kunnen krijgen. Door de atraumatische techniek te gebruiken om natuurlijke, pijnloze exfoliatie aan te moedigen kan trauma geminimaliseerd en angst van een kind beheerst worden. Zo kunnen vertragingen in de orthodontische behandeling voorkomen worden.

Bron:
American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics Clinical Companion