Parodontitis en stressklachten: dat er een relatie tussen die twee is, merk je in de praktijk.. Maar hoe vertel je je patiënt met een goed onderbouwd verhaal dat jij denkt dat er een relatie is tussen deze twee? Verslag van de lezing van drs. Merel Veen-Backhuijs, voormalig huisarts en coach stress en veerkracht, tijdens het congres van NVM-mondhygiënisten.
Merel Veen-Backhuijs is zelf huisarts geweest. Ze moest hiermee helaas stoppen vanwege fysieke beperkingen. Zij vindt omgang met mensen erg leuk en is daarom een cursus tot coach gaan volgen en merkte dat dit een perfecte combinatie is.
Autonome stressreactie
En nu is de hersenpan wel rustig maar het lijf blijft doorgaan in de stressreactie. Het lijft zegt namelijk iets anders en is van alles aan het doen en dat is precies de autonome stressreactie. Dit is wat bij parodontitispatiënten ook gebeurt. Het zijn mensen die ook druk zijn, die moeten verhuizen, waarbij bekenden overlijden. Die patiënt doet zijn mond bij jou in de stoel open en je denkt: “Wat is hier gebeurd?”
Chronische stress
Als we het over stress bij de paropatiënt hebben dan hebben we het over chronische stress. Als je actief wordt gaat je lijf van alles doen om energie te krijgen. Zo stijgt je hartslag. Je brein is gefocust, de emoties stijgen onder druk. Op het einde van de dag vlieg je wat sneller uit de bocht. Je valt terug op je eigen routines. Ook de bloedsuiker gaat omhoog. Bij pauzes gaat je hartslag weer wat omlaag. Slaap is de belangrijkste vorm van herstel. Dan gaat je brein over op overwegen, iets van een andere kant bekijken. Het bekende nachtje slapen zodat je de volgende dag je besluit hebt genomen. Je lijf raakt afvalstoffen kwijt. Ook het immuunsysteem krijgt de kans om goed zijn werk te doen.
Burn-out
Je kunt heel veel leuke dingen doen maar uiteindelijk toch in een burn-out belanden. Terwijl we stress vaak op negatieve dingen schuiven. Maar heel hard werken, werk dat je leuk vindt, kan je cognitief toch overbelasten. Ook sporters kunnen overbelast en overtraind raken, maar dan vaak lijfelijk. Maar dus ook studenten die lekker veel feesten en veel vrienden hebben kunnen in een burn-out raken.
Hersenstam en limbisch systeem
Je reptielenbrein, je hersenstam ligt onderin je achterhoofd. Dit hersendeel is er voor levensondersteunende functies zoals honger, dorst, het bijsturen van de hartslag, bloeddruk en de ademhaling. Die zorgt ervoor dat we in leven blijven. Het limbisch systeem heeft ingewikkeldere taken zoals emoties, motivatie en genot. Daar zit ook het impulsieve in. Zoals: “Ik ruik appeltaart, ik wil nu appeltaart!” In de prefrontale cortex zitten de meest ingewikkelde taken zodat we ons werk kunnen doen, zodat we overzicht hebben en kunnen plannen. Maar hij remt ook. We noemen dit ook wel je CEO (de eigenaar van een bedrijf).
Vanuit de hersenen kan een trigger komen en het sympathisch systeem kan aangaan. Dat is één kant van het stresssysteem, het autonoom zenuwstelsel. Dus de hartslag neemt toe, je wordt actiever. De bijnier produceert adrenaline en noradrenaline waardoor je direct in actie komt. De andere poot is de HPA-as die uiteindelijk zorgt dat er energie vrij komt om iets wat je aan het doen bent vol te kunnen houden.
Rust en ontspanning
Op het einde van de dag is je CEO even van zijn plek en dat belemmert dus de remfunctie. Daarom moet er een bepaalde hoeveelheid rust en ontspanning zijn om de CEO weer op zijn plek te krijgen. Meer inspanning heeft meer ontspanning nodig. Wat als je je wel inspant maar geen extra herstel pakt? Op dat moment ga je richting de chronische stress. Dus denk eraan om extra herstel in te plannen.
Wat gebeurt er bij chronische stress?
Bij chronische stress gaat het immuunsysteem werken en de CEO werkt eigenlijk minimaal. De noradrenaline en adrenaline zorgen voor vasoconstrictie. Dat gebeurt lokaal waardoor er in de mond minder doorbloeding is en dus minder kans op genezing. Er ontstaat meer bacteriële groei waardoor een chronische ontsteking ontstaat die maar niet wil genezen.
Vaak gaat door de stress bij afwezigheid van die CEO de mondhygiëne achteruit, verslechtert de slaap, wordt er meer gerookt, meer alcohol gedronken en meer gesnoept. De CEO is niet even koffie halen maar heeft een sabbatical.
Herkennen van stress
Hoe kun je stress nou herkennen? Hoe kun je hier naar vragen? Vergeet niet te vragen naar leuke dingen. Waar komt de belasting vandaan en staat daar nog iets tegenover? Denk er ook aan om te vragen naar kinderen en naar mantelzorgen. Vraag naar het energieniveau: “Ben je vermoeider dan normaal? Heb je het idee dat je batterij op is? Heb je tegenzin? Heb je minder zin in de dingen die je normaal wel leuk vindt? Ben je gespannen, onrustig, opgefokt, gevoel dat je continue aanstaat? Heb je onrust in je? Ben je somberder dan anders? Maak je je druk? Kan je niet meer loslaten? Kan je niet meer relativeren? Zie je meer beren op de weg? Kan je je slechter concentreren? Weet je niet meer wat je als eerste moet doen en dan als tweede? Vergeet je vaak waar je sleutels liggen, de lamp uit te doen enz? Zijn deze klachten begonnen toen je overbelast raakte?”. Dit zijn allemaal vragen om er achter te komen of iemand stress ervaart maar het zelf geen stress noemt.
Aanpakken stress
Is er sprake van chronische stress dan kan je vragen of jouw patiënt behoefte heeft aan ondersteuning en verwijzen naar de huisarts. Mensen die last hebben van stress gaan echt niet beter hun best doen op tandenpoetsen, stoppen met roken of gezonder eten. Dus de eerste stap is om de stress aan te pakken.
Drs. Merel Veen-Backhuijs werkte een aantal jaren als huisarts. Vanwege fysieke beperkingen moest zij het roer omgooien en is zij zich op training en coaching gaan richten. Na het volgen van een aantal coachopleidingen startte zij haar eigen coachpraktijk en werd zij docent bij CSR Centrum, een expertisecentrum op het gebied van stress en veerkracht.
Verslag door Lieneke Steverink-Jorna, mondhygiënist, voor dental INFO van de lezing van Merel Veen-Backhuijs tijdens het congres van NVM-mondhygiënisten.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2024/02/Parodontitis-en-stress.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2024-04-08 13:21:012024-03-20 11:42:45Parodontitis en stress: hoe vertel je je patiënt hierover?
Parodontitispatiënten met obesitas hebben mogelijk significant hogere parodontale behandelingskosten dan mensen met een normaal gewicht. Volgens een artikel in het Journal of the American Dental Association was dit het geval ongeacht de ernst van de parodontitis. De onderzoeksbevindingen kunnen belangrijke implicaties hebben voor klinische richtlijnen en het beleid wat betreft tandheelkundige vergoedingen.
Economische gevolgen
Ongeveer de helft van allen volwassenen in de VS wordt getroffen door parodontitis. Naast dat de aandoening leidt tot een lagere kwaliteit van leven heeft het aanzienlijke economische gevolgen. Volgens een schatting zijn de directe behandelingskosten voor parodontitis ongeveer 3,5 miljard, waarbij nog eens 150 miljard dollar aan indirecte kosten als gevolg van productiviteitsverlies komen.
Verband tussen obesitas en parodontitis
Gedurende de afgelopen twee decennia is er onderzoek gedaan naar een verband tussen obesitas en parodontitis. Hoewel de specifieke oorzakelijke relatie tussen obesitas en parodontitis niet is vastgesteld, wordt aangenomen dat overgewicht op meerdere manieren bijdraagt aan tandvleesaandoeningen.
Reactie op parodontale behandeling
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat patiënten met een normaal gewicht gunstiger kunnen reageren op parodontale behandelingen dan degenen met overgewicht. Daarom wilden onderzoekers van Boston University Henry M. Goldman School of Dental Medicine bepalen of patiënten met overgewicht en obesitas hogere kosten hebben voor parodontale therapie.
Retrospectieve studie
De retrospectieve cohortstudie gebruikte gegevens uit de elektronische tandheelkundige dossiers van volwassen patiënten die van 1 juli 2010 tot en met 31 juli 2019 werden onderzocht op een Amerikaanse tandheelkundige school. De steekproef omvatte 3.443 volwassenen, van wie 39% een normaal gewicht (BMI 18,5-24,9) had, 37% overgewicht (25-29,9) had en 24% obesitas (≥ 30) had. De patiënten hadden initiële parodontale onderzoeken en hadden binnen zes maanden na het verstrekken van een medische geschiedenis ten minste één follow-up parodontaal onderzoek, en hadden ten minste twee jaar follow-up.
Relatie tussen overgewicht en parodontitis
Patiënten met overgewicht en obesitas waren ouder en hadden meer kans op ernstige parodontitis en diabetes, en hadden vaker een tandartsverzekering dan patiënten met een normaal gewicht. Degenen met obesitas waren vaker vrouw en gebruikten meer tabak dan de andere groepen.
Hogere behandelingskosten
De gemiddelde totale behandelingskosten waren significant hoger voor patiënten met obesitas ($450) dan voor patiënten met overgewicht ($431) en degenen met een normaal gewicht ($289). Zelfs na correctie voor mogelijke verstorende variabelen, covariaten en de status van parodontitis, waren de totale kosten voor patiënten met obesitas 27% groter dan voor patiënten met een normaal gewicht.
Obesitas ‘duurder’ dan roken
De onderzoekers keken ook naar de extra kosten die iemand gemiddeld heeft per aandoening. Opvallend genoeg zijn de extra kosten als gevolg van obesitas consistent hoger dan die van diabetes of roken voor een bepaalde categorie parodontitis. Een denkbeeldige mannelijke patiënt met matige parodontitis zou bijvoorbeeld zijn parodontale behandelingskosten zien stijgen met $54 als hij diabetes had, $72 als hij rookte en $78 als hij zwaarlijvig was.
Opvallende uitkomst
De auteurs waren verbaasd over deze uitkomst: “We hadden dit niet verwacht. […] Misschien is dit het gevolg van obesitas die de reactie op parodontale therapie vermindert, waardoor agressievere en duurdere behandelingen nodig zijn.”
Klinische richtlijnen bepalen
De studie kan worden gebruikt om klinische richtlijnen te helpen bepalen, evenals het ontwerpen van tandheelkundige voordelen en het dekkingsbeleid, schreven ze. “De BMI van patiënten kan dienen als een belangrijke indicator van de verwachte parodontale behandeling en de bijbehorende kosten om de ziekte te verhelpen. Bovendien kunnen interventies gericht op een gezonde BMI secundaire voordelen hebben met lagere parodontale behandelingskosten.”
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2022/10/Verband-gevonden-tussen-bioritme-melktanden-en-lichaamsgewicht.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2024-04-03 09:00:172024-03-20 11:36:35Overgewicht zorgt mogelijk voor hogere kosten bij behandeling tegen parodontitis
Parodontitis is geassocieerd met een dysbiose van het microbioom en met een heftige ontstekingsreactie van de weefsels rondom de tand. Waarbij het laatste zorgt voor de weefselschade en afbraak van het bot.
Het belang van goede mondhygiëne bij het voorkomen van parodontitis is aangetoond. Maar zelfs met het uitblijven van enige vorm van mondhygiëne, ontwikkelt niet iedereen parodontitis. Er zijn ook patiënten met een goede mondhygiëne die helaas niet goed reageren op onze therapie. Er is een groot verschil tussen de vatbaarheid van patiënten onderling.
Verslag van de online lezing van dr. Moutsopoulos tijdens de EuroPerio Series Single Session.
Vatbaarheid infecties
Uit studies naar patiënten met ernstige genetische afwijkingen, blijkt dat deze patiënten vatbaar zijn voor allerlei soorten infecties, waaronder parodontitis. Dit is het ultieme bewijs dat de vatbaarheid voor parodontitis genetisch beïnvloed wordt. Dit soort syndromen wordt vaak overgedragen van ouders op de kinderen. De manier van overdragen is verschillend. Bij een autosomaal dominante overerving hoeft maar één van de ouders het gen door te geven om de ziekte tot uiting te laten komen. Bij autosomaal recessief moeten beide ouders het gen doorgeven. Het gen kan ook nog gelinked zijn aan het X-chromosoom. Een vrouw heeft twee X-chromosomen en daardoor komt bij de vrouw de ziekte vaak niet of minder heftig tot uiting. Een man heeft maar één X-chromosoom (deze krijgt hij van zijn moeder). Bij deze vorm van overerving gaat de overdracht altijd van moeder op zoon.
Niki Moutsopourlos specialiseert zich in patiënten bekend met immunodefficienties. Hierbij zijn veel genen geassocieerd en slechts enkele hiervan zorgen ook voor een verhoogd risico op parodontitis. Vaak gaat het ook om een combinatie van verschillende genen.
De functie van neutrofielen
Neutrofielen zijn immuuncellen die in grote getalen voorkomen in het lichaam. Ze zijn betrokken bij het opruimen van bacteriën. We weten dat patiënten die geen neutrofielen kunnen maken of waarbij ze niet uit het beenmerg kunnen verplaatsten, geassocieerd zijn met heftige parodontale problemen. De patiënten die we nu bestuderen, kunnen wel neutrofielen aanmaken, maar deze kunnen zich niet van het bloed de weefsels in verplaatsen. De overerving gaat autosomaal recessief. Vaak zijn de ouders van deze kinderen verwant aan elkaar.
Bij deze groep patiënten is het niet ongewoon dat rond 15-jarige leeftijd alle elementen verloren zijn gegaan door botverlies ondanks regelmatige nazorg. Zelfs in de melkdentitie ontstaan al parodontale problemen. De mate waarin het gen gemuteerd is, staat in verhouding tot hoe heftig de problemen bij de patiënten zijn. Wanneer het in mildere mate tot uiting komt, kan het botverlies in sommige gevallen beperkt worden.
Het DOCK8 syndroom
Deze patiënten hebben last van een ongecontroleerd infectie met het Herpus Simplex Virus. Hierdoor hebben ze veel orale infecties en kan secundair parodontale problemen ontstaan. In de mond zijn enorme ulcera aanwezig, waardoor de patiënt soms niet in staat is om te eten. De behandeling is een beenmergtransplantatie. Bij een meisje van 16 jaar met ernstige parodontitis, was de parodontale situatie na de transplantatie enorm verbeterd.
Belangrijke take-home message
Er kunnen achterliggende medische oorzaken kunnen zijn voor heftige vormen van parodontitis. Presenteert een jong iemand zich met heftig botverlies, dan is het zeker aan te raden te overleggen met een arts om eventueel naar onderliggende immunodeficienties te kijken.
Dr. Niki Moutsopoulos is a Senior Clinical Investigator at the National Institute of Dental and Craniofacial Research (NIDCR)/NIH, in the USA. She received a DDS degree from the Aristotle University of Thessaloniki/Greece, completed her specialization in Periodontology at the University of Maryland, and obtained a PhD in immunology while working at NIDCR/NIH. Currently , she is the Chief of the Oral Immunity and Infection Section at NIDCR and directs both a clinical and a basic science program focus on oral mucosal immunity and periodontitis susceptibility though the study of patients with Mendellian/genetic forms of disease.
Verslag van de lezing van dr. Niki Moutsopoulos door Paulien Buijs, tandarts, tijdens de EuroPerio Series Single Session van de EFP.
Een groep onderzoekers heeft een methode ontwikkeld om de mate van ontsteking van paraodontaal weefsel te beoordelen op basis van niveaus van verschillende pro-inflammatoire cytokinen in speeksel. In PLOS One schrijven ze dat de scoremethode tandartsen zou kunnen helpen bepalen hoe goed patiënten reageren op behandelingen voor tandvleesaandoeningen.
Lokale ontsteking
Parodontitis is het resultaat van de interactie tussen subgingivale dysbiotische bacteriën en de immuunrespons van de gastheer. De hierop volgende lokale ontsteking wordt gekenmerkt door weefselinfiltratie met immuuncellen en pro-inflammatoire cytokinen zoals IL-8, IL-1β, IL-6 en tumornecrosefactor-alfa (TNFa).
BOP, PPD en PISA
Tandvleesontstekingen worden vaak gekwantificeerd met behulp van bijvoorbeeld bloeding bij sonderen (BOP), weefselkleur en pocketdiepte (PPD). In de PISA-index (Periodontal Inflame Surface Area) worden de BOP- en PPD-waardes gecombineerd om de mate van parodontale ontsteking op een kwantitatieve manier weer te geven. Een hogere PISA-score duidt op een ernstigere ontsteking.
Relatie tussen cytokinen en PISA
Speekselcytokinen kunnen dienen als surrogaten voor parodontale ontsteking en clinici voorzien van ziekte-informatie op een dieper cellulair niveau. Het onderzoeksteam van de New York University College of Dentistry testte daarom of er een relatie is tussen PISA en verschillende speekselcytokinen. Om de kans op false positives te verminderen werd voor de cytokinen een samengestelde index gebruikt die meerdere speekselcytokinen omvat.
Metingen bij mensen met parodontitis
In de studie verkregen de onderzoekers PISA-metingen bij 67 volwassenen van 45 jaar en ouder, die een zekere mate van parodontitis hadden maar verder gezond waren. Deelnemers werd ook gevraagd om in steriele buisjes te spugen om speekselmonsters op te vangen. Vervolgens werden die geanalyseerd om een reeks van zowel pro- als ontstekingsremmende cytokinen te meten.
Significant verband
Volgens de bevindingen was er een significant verband tussen de PISA-scores en de nieuwe cytokinescores, onafhankelijk van factoren als leeftijd, geslacht, roken en body mass index. Een hogere cytokinescore kwam overeen met een ergere parodontale ontsteking.
Meer onderzoek nodig
De onderzoekers gaven aan dat meer onderzoek is vereist om de cytokinescore te valideren in patiënten met andere gezondheidsomstandigheden. Ook moet de methode nog worden bevestigd voor patiënten met alle niveaus van parodontale ziekte, waaronder gezond tandvlees en een vroeg stadium van tandvleesaandoening.
Ziekteprogressie beter begrijpen
Niettemin, als de cytokinescore in deze patiëntpopulaties gevalideerd wordt kan het worden gebruikt om parodontale ziekteprogressie en -herhaling beter te begrijpen. “Met behandeling voor tandvleesaandoeningen, zoals scaling en planing, weten we dat de PISA-score naar beneden gaat. Het zou interessant zijn om te zien of de cytokinescore ook vermindert – of, of het blijft”, voegden de auteurs hieraan toe.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2018/10/Parodontitis.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2024-03-06 09:00:292024-02-14 14:39:49Nieuwe methode op basis van speekselcytokinen kan mogelijk mate van parodontitis beoordelen
De klinische praktijkrichtlijn voor de behandeling van stadium I tot en met III parodontitis laat zien dat antibiotica voordelige en nadelige effecten hebben als aanvulling op subgingivale instrumentatie. Volgens de richtlijn kan systemische antibiotica worden overwogen in specifieke gevallen, zoals stadium III en IV gegeneraliseerde parodontitis bij jongvolwassenen.
Studie
De studie onderzoekt of het stadium en de graad van parodontitis de behandelresultaten kan beïnvloeden bij het voorschrijven van systemische antibiotica als aanvulling op subgingivale instrumentatie. De studie werd uitgevoerd bij patiënten tussen de 18 en 75 jaar bij wie ernstige chronische en agressieve parodontitis was vastgesteld.
Randomisatie op basis van het stadium parodontitis en rookstatus werd uitgevoerd om patiënten in te delen in de antimicrobiële behandelingsgroep of de placebogroep.
Nadat supra- en subgingivale reiniging werd uitgevoerd kreeg de ene groep amoxicilline 500 mg en metronidazol 400 mg, driemaal daags gedurende zeven dagen en de andere groep kreeg placebopillen. Na ten minste twee maanden werd een herevaluatie uitgevoerd en alle patiënten kregen onderhoudstherapie met tussenpozen van drie maanden.
Daarnaast werd herclassificatie volgende classificatie van parodontitis uit 2018 uitgevoerd en het behandelingseffect werd beoordeel aan de hand van het percentage per patiënt van locaties met nieuw klinisch aanhechtingsverlies (PSAL) ≥1,3 mm. De baselinemeting werd vergeleken met 27,5 maanden.
Resultaten
De patiënten met gegeneraliseerde parodontitis stadium III en IV vertoonden wanneer ook antibiotica werden voorgeschreven een significant lagere PSAL ≥1,3 mm, reductie van de pocketdiepte en een lager percentage plaatsen met pocketdiepte ≥ 5 mm, vergeleken met de placebogroep.
Patiënten met parodontitis graad C in de met antibiotica behandelde groep hadden een lagere PSAL ≥1,3 mm vergeleken met de placebogroep.
Bij patiënten met gegeneraliseerde parodontitis stadium III en graad C leidde het gebruik van aanvullende systemische antibiotica tot een klinisch voordeel van een lagere incidentie van nieuw bijkomend verlies van klinische hechting na 27,5 maanden. Daarnaast vertoonden patiënten met gegeneraliseerde parodontitis stadium III of IV en graad C significant hogere frequenties voor het bereiken van het eindpunt (minder dan 5 plaatsen met pocketdiepte van ≥ 5 mm).
Het gebruik van antibiotica bij patiënten met gelokaliseerde parodontitis stadium III en patiënten met parodontitis graad B resulteerde niet in een klinisch voordeel bij reductie van de pocketdiepte of PSAL ≥1,3 mm na 27,5 maanden.
Conclusie
Door systemische antibiotica amoxicilline en metronidazol toe te dienen als aanvulling op subgingivale instrumentatie kan een groter klinisch voordeel en minder extra verlies van klinische hechting optreden ondanks enkele beperkingen van de studie.
Toekomstige onderzoeken moeten alle patiënten volgens de richtlijn uit 2018 classificeren.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2023/10/Effecten-van-systemische-antibiotica-afhankelijk-van-het-stadium-en-graad-parodontitis.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2024-02-19 12:08:312024-02-19 12:09:17Effecten van systemische antibiotica afhankelijk van het stadium en graad parodontitis
Zware rokers met ernstige tandvleesontstekingen hebben mogelijk geen baat bij parodontale therapie volgens een studie die is gepubliceerd in het Journal of Dental Research. Stoppen met roken zou daarom onderdeel moeten zijn van de behandeling, zeggen de onderzoekers.
Aangepaste behandeling
Veel mensen lijden aan parodontitis, maar er is een grote variatie wat betreft de ernst van de ziekte. De behandeling is dat ook afgestemd op de individuele patiënt. Dit proces kan bestaan uit een grondige reiniging van aangetaste tanden, informatie over roken en aanmoediging om te stoppen, en chirurgie.
Afhankelijk van complexe interacties
De ernst en progressie van parodontitis zijn afhankelijk van verschillende complexe interacties, zoals immunologische, microbiële, genetische, sociologische en omgevingsfactoren. Roken is een van de meest bekende oorzaken van het ontstaan en de progressie van parodontitis. Tabaksgebruik is in verband gebracht met een 85% hoger risico op het ontwikkelen van parodontitis en beïnvloedt de resultaten van actieve parodontale therapieën op een dosisafhankelijke manier.
Het effect van roken op genezing
Wetenschappers uit Denemarken en Singapore onderzochten de invloed van blootstelling aan roken op parodontale genezing gedurende 12 maanden na niet-chirurgische parodontale therapie en ondersteunende parodontale zorg om de drie maanden. Hiervoor volgden ze tachtig rokers met parodontitis die bereid waren om te stoppen met roken. De deelnemers vulden vragenlijsten in en ondergingen parodontaal onderzoek van de volledige mond.
Zware rokers minder baat bij behandeling
Ze ontdekten dat in vergelijking met lichtere rokers, zware rokers met ernstige ontstekingen geen baat hadden bij parodontitisbehandeling. Bovendien hadden zware rokers met matige ziekte een slechts een vermindering van 50% in het aantal sites met matige parodontitis in vergelijking met lichte rokers/stoppers en matige rokers.
Zware rokers begonnen met een hogere gemiddelde klinische aanhechtingsniveaus (CAL) van 1,1 mm en 10 plaatsen meer met ernstige parodontitis dan lichte rokers/stoppers. Terwijl lichte rokers/stoppers en matige rokers een gemiddelde verbetering van respectievelijk 0,6 mm parodontale pocketdiepte (PPD) en 0,7 mm CAL bereikten, ervoeren zware rokers een aanhechtingsverlies van 0,5 mm.
Cursussen om de stoppen met roken
De bevindingen benadrukken “de noodzaak voor politici en besluitvormers om verwijzingen naar stoppen-met-rokencursussen beter op te nemen in de behandeling van parodontitis”, aldus een verklaring van het tijdschrift.
Cruciale stap
“Voor zware rokers met parodontitis is het erg belangrijk om te begrijpen dat werken aan het stoppen met roken een cruciale stap is in de effectieve behandeling van de ziekte”, zei co-auteur Julie Pajaniaye van de Universiteit van Aarhus in Denemarken in de verklaring.
Nieuwe kennis
Tandartsen en mondhygiënisten kunnen volgens Pajaniaye beter hun best doen als het gaat om het doorverwijzen van patiënten naar stoppen-met-rokenprogramma’s. “Dit is volledig nieuwe kennis voor de tandheelkundige klinieken in het land en hiermee moet rekening worden gehouden bij het plannen van de behandeling van de individuele patiënten”, zei ze.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2024/01/Roken-heeft-groot-effect-op-de-slagingskans-van-niet-chirurgische-parodontale-therapie.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2024-01-22 09:00:302024-01-17 15:33:14Roken heeft groot effect op de slagingskans van niet-chirurgische parodontale therapie
Mark Timmerman heeft al een lange carrière achter de rug als tandarts, parodontoloog en implantoloog en is sinds een jaar bijzonder hoogleraar Parodontologie aan het Radboudumc. Hij is ook een van de sprekers op PARO2024. Reden genoeg dus voor een gesprek met hem.
Je bent per 1 december 2022 benoemd als bijzonder hoogleraar Parodontologie bij het Radboudumc. Wat wil je in die functie bereiken?
“Ik ben benoemd op voordracht van de Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP). De leeropdracht is om het paro-onderwijs in Nijmegen weer meer body te geven. Het idee is om meer samen te gaan werken met Amsterdam en Groningen. Het zou mooi zijn als we het onderwijsmateriaal zouden kunnen samenvoegen en een mooi bachelorprogramma zouden kunnen samenstellen en vandaaruit ook het masterprogramma meer op elkaar zouden kunnen afstemmen. Iedereen ziet daar de voordelen van, maar het is lastig om te realiseren. Het werk, dat daarvoor nodig is, moet iedereen naast het lopende onderwijs leveren”
Is er een tekort aan parodontologen?
“Het aantal in de kliniek werkzame parodontologen ligt rond de 100 en dat is voor de zorgvraag in Nederland in principe voldoende. Wel is het zo dat er in bepaalde delen van het land, net als bij tandartsen, witte vlekken zijn, bijvoorbeeld in Zeeland, Friesland en Zuid-Limburg.
Waar zeker een tekort aan is, is parodontologen die op de universiteit de kar kunnen trekken. Er zijn meer mensen nodig om dingen te ontwikkelen en wat onderzoek te doen.”
Om wat voor onderzoek gaat het dan bijvoorbeeld?
“Als ik in Nijmegen kijk, wordt op het ogenblik het meeste onderzoek in het kader van masterscripties gedaan. Meestal komt daar dan ook wel een publicatie uit. Er zijn echter ook mogelijkheden voor promotie-onderzoek, bijvoorbeeld naar voedingsadditieven of peri-implantaire problemen of over een microbiologisch onderwerp.”
Je bent een van de sprekers op PARO2024. Wat is het thema van het congres?
“Bij het congres staat het parodontium centraal. Wij parodontologen vinden het parodontium het fundament voor alles wat er gebeurt in de tandheelkunde. We kijken op het congres vooral ook naar de complexere patiënt in allerlei facetten. Het gaat dan om problematiek die een interdisciplinaire aanpak vraagt of een patiënt waarbij de interactie tussen de algemene gezondheid en de parodontale status lastig is of om een patiënt met ernstige paro-problemen. Onder andere restauratieve tandheelkunde komt aan de orde en er is bijvoorbeeld ook een lezing over autotransplantaten.”
Kun je daar iets meer over vertellen?
“Autotransplantatie kan een oplossing zijn bij traumacases. Als je een tand voorzichtig trekt, dan zit het wortelvlies nog om de wortel heen. Waar je zo’n element dan implanteert, gaat het lichaam zelf bot om de wortel maken. Bij jonge mensen is implantologie vaak geen goede oplossing als ze bijvoorbeeld bij een val met de fiets tanden zijn kwijtgeraakt. Implantaten groeien vast en bewegen niet mee met de groei van het gezicht. Dus al je bij iemand op jonge leeftijd implanteert, dan moet je dat als degene 30 of 40 is opnieuw doen. “
Jij sluit het congres af?
“Ja, mijn verhaal gaat over samenwerking. Hoe kom je vanuit een hulpvraag van de patiënt door samen te werken met verschillende disciplines tot een goed behandelresultaat? Het gaat om te beginnen om wat de patiënt zelf wil, maar je moet wel vertellen wat de mogelijkheden zijn.
Bij jonge traumapatiënten kan angst de behandeling enorm compliceren: angst voor de tandarts of angst voor anesthesie … Een autotransplantatie is als je dat zoals wij routinematig doet, niet een hele ingewikkelde ingreep, maar je moet wel even heel precies kunnen werken. Als je door de praktijk achter het kind aan moet rennen, wordt het lastig. Zo’n patiënt vraagt overleg met een angsttandarts en er komt soms narcose bij kijken. De behandeling zelf is dan niet heel moeilijk, maar de behandelroute is best complex. Dat is ook het geval als je werkt met én een parodontoloog én een restauratief tandarts, waarbij ook nog een stukje implantologie bij komt kijken. Of bij patiënten waarbij ook nog ortho en een kaakoperatie aan de orde zijn. Dan is er veel overleg nodig. Ieder specialisatie heeft zijn eigen bril waardoor hij kijkt. Als je alleen door je eigen bril kijkt, dan kom je misschien niet tot de beste oplossing.
Je begint met een hulpvraag en probeert een einddoel te definiëren. Dat doe je samen met de verschillende expertises en dan uiteindelijk draagt iedereen zijn steentje bij aan de behandeling. Natuurlijk moet je ook de patiënt meenemen in die route.”
Kun je iets zeggen over zelfzorg van de patiënt?
“In de parodontologie bestaat zelfzorg standaard uit poetsen en het gebruik van interdentale ragers, eventueel kan dat worden aangevuld met andere dingen. Het gebruik van tandenstokkers en floss is een beetje een gepasseerd station in Europa, interdentale ragers zijn veel effectiever.
Bij zelfzorg gaat het er om, hoe het kan worden ingebed in het leven van de patiënt, dat de patiënt de rust en ruimte er voor heeft om elektrisch te poetsen en ragers te gebruiken. Wij vinden als tandarts en mondhygiënist natuurlijk het manuele, het technische erg belangrijk, dat iemand de borstel goed vasthoudt. Maar technische tips helpen pas als iemand het eenmaal goed in zijn leefpatroon heeft ingebed.”
Geef je ook wel eens voedingsadvies?
“Ja, maar dat is best een complex verhaal. Suiker zorgt voor meer plak en een hogere suikerconsumptie verhoogt ook de ontstekingsreacties. Je kunt een ontsteking dus wel degelijk beïnvloeden met voeding, maar tandplak heeft zodanig de regie, dat als die niet onder controle is, andere dingen niet zo veel extra’s doen.”
Heb je nog tips voor mondzorgprofessionals?
“Praat veel met collega’s en zoek samenwerking, want samen kun je meer dan in je eentje. En als je in teamverband werkt, maakt dat het vak ook heel veel leuker. Het werken met verschillende disciplines geeft veel meer energie dan wanneer je solitair werkt.”
Het congres PARO2024 ‘Het parodontium – De basis voor restauratieve tandheelkunde’ wordt gehouden op 12 april 2024 in Amsterdam.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2023/11/Bijzonder-hoogleraar-Parodontologie-Mark-Timmerman-400.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2024-01-15 13:20:112024-01-10 12:35:37Bijzonder hoogleraar Parodontologie Mark Timmerman: “Het parodontium is het fundament voor de tandheelkunde”
Begeleide parodontale infectiecontrole is net zo effectief als conventionele, sectiegewijze niet-chirurgische therapie, volgens een artikel dat is besproken in JCP Digest. Daarnaast is het tijdsefficiënter om een patiënt voorlichting te geven voor de behandeling plaatsvindt, wat zowel patiënten als clinici ten goede komt.
Twee stappen
De workflow voor de behandeling van parodontitis is opgenomen in de klinische praktijkrichtlijn van de European Federation of Parodontology over de behandeling van parodontitis stadia I-III. De eerste stap bestaat uit patiëntvoorlichting om een adequate, zelf uitgevoerde mondhygiëne tot stand te brengen. In de tweede stap hebben tanden met pathologische parodontale pocketvorming mechanische instrumentatie nodig om de bacteriële belasting verder te verminderen.
Traditionele behandeling versus twee fasen
Onderzoekers uit Zweden hebben de effectiviteit vergeleken van ultrasoon debridement van de volledige mond, voorafgegaan door een eerste fase van voorlichting aan de patiënt (‘guided approach to periodontal infection control’, GPIC), en traditionele quadrant scaling en root planing (‘conventional section-wise non-surgical therapy’, CNST). Ze waren geïnteresseerd in klinische en patiëntgerichte uitkomsten in de algemene bevolking, onder praktijkomstandigheden.
95 mondhygiënisten werden willekeurig toegewezen om een van beide methodes uit te voeren bij in totaal 689 patiënten. GPIC bestond uit voorlichting gevolgd door een enkele sessie van ultrasoon debridement. Bij de CNST-groep waren er meerdere afspraken. De tijd die werd gebruikt voor voorlichting/motivatie van de patiënt en de tijd die werd gebruikt voor mechanische instrumentatie werd geregistreerd.
Beide methodes effectief
Uit de resultaten bleek dat beide methodes effectieve niet-chirurgische behandelingsprotocollen zijn voor parodontitis. De gemiddelde behandeling duurde echter zo’n half uur korter voor GPIC dan CNST, wat voordelen opleverde voor zowel patiënten als clinici. Verder merkten de onderzoekers op dat roken en leeftijd een significante invloed had op de behandelresultaten. Het belang van stoppen met roken moet worden benadrukt tijdens de voorlichting aan de patiënt.
Grotere tijdsefficiëntie
In de dagelijkse praktijk zou het introduceren van een fase van patiëntenvoorlichting om een voldoende niveau van mondhygiëne te bereiken voorafgaand aan een enkele sessie niet-chirurgische parodontale behandeling kunnen resulteren in een grotere tijdsefficiëntie in vergelijking met de conventionele aanpak.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/10/tandvlees.jpg233399Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-12-18 09:38:132023-12-22 09:38:32Parodontitis kan efficiënter worden behandeld
Bruxisme is een veel voorkomende kauwspieractiviteit die positieve en negatieve gevolgen kan hebben voor de patiënt. Eén van de negatieve aspecten is mechanische gebitsslijtage. Een ander gevolg kan zijn dat parodontaal verzwakte elementen extra kauwdruk lastiger kunnen weerstaan dan gezonde elementen. Dr. Peter Wetselaar vertelde in zijn lezing tijdens het NVvP-congres over de drie-eenheid parodontitis, bruxisme en gebitsslijtage.
Hij gaf suggesties voor wat te doen wanneer ze aanwezig zijn om zo verder verlies van gebitselementen te voorkomen of verminderen.
Bruxisme
Bruxisme is een repetitieve kauwspieractiviteit die wordt gekarakteriseerd door klemmen of knarsen met de tanden/kiezen en/of fixeren van, of duwen met, de onderkaak. Bruxisme kan optreden tijdens slapen (slaapbruxisme) en waken (waakbruxisme). Slaapbruxisme is een kauwspieractiviteit tijdens de slaap die wordt gekarakteriseerd als ritmische of niet-ritmische mix. En is geen bewegingsstoornis of slaapstoornis bij verder gezonde individuen. Waakbruxisme is hetzelfde gedefinieerd als slaapbruxisme maar vindt plaats tijdens het wakker zijn.
Prevalentie van bruxisme
Bij een onderzoek onder 2000 Canadezen zie je dat 13% van de jongvolwassenen tussen 18-29 jaar gedurende de slaap knarst of klemt. Boven de 65 jaar is dat nog slechts 3%. Slaapbruxisme neemt af met de leeftijd en er zijn geen verschillen tussen mannen en vrouwen
De prevalentie van slaapbruxisme en waakbruxisme bij volwassenen is respectievelijk 10-20% en 5-30%. De prevalentie van slaapbruxisme en waakbruxisme bij adolescenten is respectievelijk 7-40% en 4-35%.
Twee Paradigma verschuivingen inzake bruxisme
Bruxisme is centraal gereguleerd in de hersenen en niet perifeer
Bruxisme is centraal geregeld door de hersenen. Wanneer we de articulatie en occlusie aanpassen beïnvloedt dit de activiteit van bruxisme niet.
Bruxisme is afhankelijk van verschillende factoren:
Bruxisme is een activiteit
Parafunctie is een verkeerde functie met negatieve gevolgen. Activiteit heeft positieve en negatieve gevolgen.
Mogelijke negatieve gevolgen van bruxisme
TMD-pijn/disfunctie
Parodontale problemen
Endodontische gevolgen
Cracked tooth
Falen van restauraties
Fallen van (supra-structuren) op implantaten
Gebitsslijtage
Mogelijke positieve gevolgen van bruxisme
Stimulatie speekselvloed voor preventie van monddroogte
Stimulatie speekselvloed voor preventie van een zuur milieu
Verstevigen bovenste luchtweg voor preventie slaapapneu of opheffen obstructie
Behoud botdensiteit voor preventie van osteoporose
Extra kauwspieractiviteit voor preventie van cognitief verval
Behandelingen van bruxisme– 5 P’s
Peptalk – geruststelling
Plates – stabilisatieopbeetplaat
Een stabilisatieopbeetplaat heeft geen blijvende invloed op bruxisme-activiteit maar wel bescherming tegen negatieve gevolgen. De compliance is over het algemeen matig bij opbeetplaten.
Pills – botox door MKA chirurg
Psychology – stressmanagement, biofeedback
Physiotherapy – fysiotherapie biofeedback bij waakbruxisme
Met een biofeedback of myofeedback apparaat om bruxisme af te leren;
ook met een stabilisatieopbeetplaat, een post-it, met een app (bijv. brux app) of met een re-mind apparaatje die je een signaal geeft, kan waakbruxisme eventueel worden afgeleerd.
Behandelingen zoals orthodontie, osteotomie, kroon- en brugwerk en inslijpen hebben geen invloed op bruxisme.
Bruxscreen
Bruxscreen is een gestandaardiseerde tool voor de beoordeling van bruxisme’ waarbij de volgende vragen worden gesteld:
Hoe vaak klemt u uw tanden op elkaar tijdens het slapen
Hoe vaak knarst u met uw tanden tijdens uw slaap
Hoe vaak klemt u uw tanden op elkaar terwijl u wakker bent
Hoe vaak knarst u met uw tanden terwijl u wakker bent?
Hoe vaak drukt, raakt of houdt u uw tanden lichtjes tegen elkaar terwijl u wakker bent, behalve tijdens het eten (d.w.z. contact tussen boven- en ondertanden)?
Hoe vaak houdt u uw spieren stevig vast, spant u ze aan of spant u ze aan terwijl u wakker bent zonder uw tanden op elkaar te klemmen of samen te brengen?
Klinische beoordeling van bruxisme
Verder wordt er ook een klinische beoordeling gemaakt, zowel extra- en intra-oraal.
Extra-oraal
Hypertrofie van uw kauwspieren (waargenomen terwijl de spieren ontspannen zijn)
Hypertrofie van de kauwspieren (waargenomen terwijl de spieren worden samengetrokken)
Intra-oraal
Impressies in lip
Impressies in wang
Impressies in tong
Traumatische laesies in wang
Exostose/torus
Gebitsslijtage (volgens TWES-screening)
Gebitsslijtage
Gebitsslijtage is een multifactoriële aandoening die leidt tot het verlies van harde tandweefsels (glazuur, dentine en wortelcement). Gebitsslijtage kan worden onderverdeeld in mechanische en chemische slijtage.
Mechanisch
Chemisch
Intrinsiek (attritie) Extrinsiek (abrasie)
Intrinsiek (erosie) Extrinsiek (erosie)
Prevalentie van gebitsslijtage
Gebitsslijtage lijkt vaker voor te komen want mensen leven langer en mensen leven langer met de eigen dentitie. We hebben cariës en parodontitis beter onder controle. De prevalentie van gebitsslijtage wereldwijd is 3% bij mensen van 20 jaar en 17% bij 70-jarigen. De prevalentie van gebitsslijtage in Nederland is 2% bij mensen van 20 jaar en 12% bij 70-jarigen. Gebitsslijtage neemt toe met de leeftijd en komt vaker voor bij manen dan vrouwen!
Twee paradigma verschuivingen inzake gebitsslijtage
Multifactorieel (gebitsslijtage) dus niet aparte entiteiten (attritie, abrasie, erosie)
Focus van ernst naar pathologie (shared decision making)
Pathologische gebitsslijtage is gebitsslijtage waarbij het dentine is geëxponeerd en er sprake is van één of meer van de hier onder genoemde tekenen of symptomen.
Tekenen (waargenomen door de tandarts) en symptomen (ervaren door de patiënt) van gebitsslijtage
Tekenen
Slijtage snel voortschrijdend
Slijtage atypisch voor de leeftijd van de patiënt
Slijtage op die vlakken die een rol spelen bij occlusie/articulatie leidend tot het verlies van de verticale dimensie van occlusie
Afbrokkelen tanden/kiezen en/of restauraties
Verminderde conditie van het speeksel (hyposalivatie)
Symptomen
Afgenomen esthetiek
Gevoeligheid of pijn
Ervaring met afbrokkelen tanden/kiezen en/of restauraties
Moeite met kauwen
Moeite met spreken
Gevoel van droge mond (xerostomie)
Behandelingen van gebitsslijtage
Counselen/monitoren altijd voortzetten
Restauratieve behandeling zo lang mogelijk verantwoord vooruit schuiven (= fysiologisch vs. pathologisch)
Dynamisch behandelconcept
Diagnostiek van gebitsslijtage
Diagnostiek van gebitsslijtage kan gedaan worden aan de hand van het Europees consensus statement (ECS), samen met het tooth wear evaluation system (TWES). TWES-screening is kwantificatie per sextant en wordt gedaan tijdens het periodieke mondonderzoek. Er wordt alleen gekeken naar de vlakken die meedoen met occlusie en articulatie en het hoogste cijfer per sextant wordt genoemd.
TWES-scores
0 = geen slijtage
1 = slijtage alleen in het glazuur
2 = slijtage tot in het dentine, klinische kroonhoogte <1/3e
3 = slijtage tot in het dentine, klinische kroonhoogte >1/3e, maar < 2/3e
4 = slijtage tot in dentine, klinische kroonhoogte >2/3e
Parodontale problemen kunnen een negatief gevolg zijn van bruxisme. Volgens de literatuur is er geen bewijs dat traumatische occlusale krachten leiden tot parodontaal aanhechtingsverlies, niet-carieuze cervicale laesies of tandvleesrecessies. Verder leiden traumatische occlusale krachten tot adaptieve mobiliteit bij tanden met normale ondersteuning, terwijl ze leiden tot progressieve mobiliteit bij tanden met verminderde ondersteuning, waarvoor meestal spalken nodig is.
Een ander negatief gevolg van bruxisme is falen van (supra-structuren op) implantaten. Over het algemeen kan je veilig implanteren bij mensen met bruxisme. Als het mis gaat, gaat het meestal mis met de supra-structuur. Dus als je een kroon/brug etc. maakt, maak dan een kroon die kan slijten. Want beter slijten dan breken.
Richtlijn bij stadium IV parodontitis patiënten
Orthodontie
Spalken
Occlusale aanpassingen
Kroon/brugwerk
Uitneembare voorzieningen op natuurlijke elementen
Parodontale behandelingen
Occlusale aanpassingen kunnen nuttig zijn bij de behandeling van stadium IV parodontitis patiënten. Realiseer wel dat
de kaakgewrichten samen een zogenaamd gepaard gewricht zijn (het is het enige gewricht in het lichaam waarbij zowel het linker als het rechter tegelijkertijd bewegen. Om dat mogelijk te maken zijn te gewrichten discongruent en daarmee zeer beweeglijk. Mede daardoor bepaalt de hoofdhouding de habituele occlusie en de articulatie.
Conclusie
Bruxisme is centraal gereguleerd en bruxisme is een activiteit die positieve en negatieve gevolgen kan hebben. Bij slaapbruxisme kan een stabilisatieopbeetplaat geïndiceerd zijn en bij waakbruxisme kan myofeedback geïndiceerd zijn. Gebitsslijtage is multifactorieel en er kan onderscheid worden gemaakt tussen pathologische en fysiologische gebitsslijtage.
Dr. Peter Wetselaar studeerde af als tandarts aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Hij volgde de postinitiële opleiding Orofaciale Pijn en Disfunctie aan het ACTA, onder begeleiding van dr. Jacques van der Zaag en prof. dr. Frank Lobbezoo. In 2016 promoveerde Peter op het gebied van gebitsslijtage met het proefschrift ‘The Tooth Wear Evaluation System: Development and Applications’. Sinds 2011 bekleedde hij diverse functies binnen het ACTA, waaronder Chef de Clinique van de stafkliniek Orofaciale pijn en disfunctie, waar patiënten met gebitsslijtage worden gediagnosticeerd en behandeld. Momenteel is hij sectievoorzitter Integrale Tandheelkunde en hoofd Kliniek Algemene Mondzorg op het ACTA. Hij geeft (post)academisch onderwijs in het binnen- en buitenland, waarbij zijn focus ligt bij gebitsslijtage, bruxisme en orofaciale pijn en disfunctie. Peter is erkend tandarts-gnatholoog (NVGPT) en tandarts-slaapgeneeskundige (NVTS). Hij is (co-)auteur van vele (inter)nationale publicaties en diverse boekhoofdstukken. Naast zijn werkzaamheden bij het ACTA, is hij één dag per week werkzaam als algemeen practicus en tandarts-gnatholoog in de Verwijspraktijk Heemstede, waar zijn aandacht uitgaat naar de diagnostiek en behandeling van gebitsslijtage.
Verslag door Fabienne de Vries van de lezing van dr. Peter Wetselaar tijdens het NVvP-congres.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2021/09/Minstens-elke-24-uur-tandenpoetsen-vaak-genoeg-voor-parodontale-patiënten.jpg230400anitatesthttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pnganitatest2023-12-11 13:22:472023-11-29 12:03:08Parodontitis én bruxisme én gebitsslijtage: een lastige drie-eenheid
Het nemen van omega-3 meervoudig onverzadigde vetzuren als voedingssupplement heeft een gunstig effect bij gebruik als aanvulling op niet-chirurgische parodontale therapie. Zowel de parodontale pocketdiepte (PPD) en klinisch aanhechtingsniveau (CAL) verbeterden gemiddeld met 0,42 mm, volgens een onderzoek dat is samengevat in JCP digest.
Parodontitis is een ontstekingsziekte die wordt veroorzaakt door de interactie tussen pathogenen en de immuunrespons van de gastheer. Het beheersen van de ontsteking is essentieel voor het behandelen van de ziekte.
Aanvullende therapie
Niet-chirurgische parodontale therapie (NSPT) concentreert zich op het wegnemen van de oorzaak van de ontsteking door mechanische verstoring van de biofilm. Naast deze traditionele benadering kan aanvullende therapie worden gebruikt bij de behandeling van parodontitis. Een van deze aanvullende maatregelen is een behandeling die ingrijpt in de ontstekingsreactie van de gastheer, de zogenaamde “hostmodulerende therapie”.
Omega-3-vetzuren mogelijk nuttig
Er zijn aanwijzingen dat meervoudig onverzadigde omega-3-vetzuren (ω-3-vetzuren) nuttig zijn bij het beheersen van ontstekingen bij verschillende soorten ziekten. Ze worden meestal verstrekt via voeding. Het is echter nog niet bekend wat het effect hiervan is op uitkomsten van parodontale behandelingen.
Toegevoegde effect
Onderzoekers van het RadboudUMC en het Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam hebben daarom een systematische review en meta-analyse uitgevoerd. Ze keken naar het additionele effect van ω-3-vetzuren bij niet-chirurgische parodontale therapie op de parodontale pocketdiepte en het klinische hechtingsniveau.
Vermindering van PPD, verbetering van CAL
In totaal werden tien artikelen met verschillende follow-upperiodes opgenomen in de studie. Uit de resultaten bleek dat ω-3-vetzuren tijdens NSPT zorgde voor een extra vermindering van de PPD met 0,42 mm. Ook was er een toegevoegde CAL-winst van 0,42 mm in de testgroep.
Niet volgens richtlijnen
Deze resultaten zijn niet in overeenstemming met de aanbevelingen in de klinische praktijkrichtlijnen van de European Federation of Periodontology. Dit kan worden verklaard door het gebruik van flexibelere inclusiecriteria in de studie dan werden gevolgd in de systematische review die werd uitgevoerd om de richtlijnen vast te stellen.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2023/01/Omega-3-supplementen-hebben-gunstig-effect-op-parodontitisbehandeling.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-12-05 09:00:552024-01-16 12:19:25Omega-3-supplementen hebben gunstig effect op parodontitisbehandeling
Voor een mooi gebit is symmetrie en harmonie van stralende tanden en roze tandvlees belangrijk. Tandvlees vormt de omlijsting van een gebitselement. Om een optimale ‘roze’ esthetiek in het front te krijgen is het tandvlees daarom een kritische factor en soms kan het een beperking vormen om restauratief succes te behalen. Verslag van de lezing van prof. dr. Fridus van der Weijden.
Schoonheid
In een tijd waar de hele dag door selfies worden gemaakt, worden we constant geconfronteerd met imperfecties. De zeven pluspunten voor schoonheid zijn;
Donker haar en lichte ogen
Licht haar en donkere ogen
Moedervlek op de bovenlip
Lange, gekrulde wimpers
Amandelvormige ogen
Sproetjes
Kuiltjes in de wangen
Aan dit lijstje ontbreekt vanuit tandheelkundig perspectief iets belangrijks en dat is gezond en intact tandvlees. Je kunt nog zulke mooie tanden maken, maar als de gingiva niet mooi de tandkroon omvat, wordt het geheel esthetisch gezien nooit mooi.
Wanneer we aan ChatGPT vragen om iets te zeggen over schoonheid en tandvlees krijgen we het volgende: ‘Schoonheid en tandvlees zijn nauw met elkaar verbonden omdat gezond tandvlees een belangrijk onderdeel is van een mooie glimlach. Wanneer het tandvlees gezond is, ziet het er roze en stevig uit, en omlijst het de tanden op een mooie en natuurlijke manier. Mooie tanden en een stralende glimlach zijn vaak kenmerken van aantrekkelijkheid en zelfvertrouwen. In het kort kunnen we zeggen dat gezond tandvlees bijdraagt aan de esthetiek van de mond.’
Mooi tandvlees en contactpunten
Een kenmerk van een mooie tandvleesomlijsting, is dat in het bovenfront het contactpunt tussen beide centrale incisieven op ongeveer de helft van de elementen ligt en deze ruimte geheel gevuld is met een mooie roze papil. Tussen de centrale incisief en de laterale incisief hoort het contactpunt op ongeveer 40% van de hoogte te liggen en tussen de laterale incisief en de cuspidaat op 30%. Beide eveneens gevuld met een mooie papil. (zie afbeelding hierboven).
Tevens is het belangrijk om te realiseren dat de oppervlakten van de contactpunten van centraal naar dorsaal gezien steeds kleiner worden, van een uitgesproken contactvlak naar meer contactpunten.
Tussen de beide centrale incisieven hoort een contactoppervlak van ongeveer 41% van het totale proximale vlak te zijn. Tussen de centrale en laterale incisief is dat ongeveer 32%, tussen de laterale en de cuspidaat 20% en tussen de cuspidaat en de premolaar 18%. De contactpunten verplaatsen zich van centraal naar dorsaal gezien, relatief steeds iets meer naar apicaal te ten opzichte van de incisale rand. Een veelgemaakte fout bij het vervaardigen van restauraties in het bovenfront is dat het driehoekje dat dan ontstaat mesiaal van de cuspidaat (zie plaatje hierboven) niet gecreëerd wordt maar dichtgemaakt.
Biotype
Het biotype,van de gingiva, of volgens de nieuwe classificatie van parodontitis beter gezegd het fenotype, zegt iets over de dikte en vorm van het tandvlees. Er bestaat een dik en een dun fenotype. Criterium om dik van dun te onderscheiden is dat bij een dun fenotype de pocketsonde door het tandvlees heen schijnt als je hem subgingivaal houdt. Er wordt gesproken van een dik fenotype, waarbij de pocketsonde niet meer doorschemert, bij een dikte van ongeveer 1 mm of meer.
Bij een dik biotype is de papil tussen de centrale incisieven ongeveer 4,9 mm hoog en 6,35 mm breed. Bij een dun biotype is dat respectievelijk 4,8 mm hoog en 6 mm breed. Statisch gezien maakt het voor de papil-hoogte dus niet uit of er sprake is van een dun of een dik biotype.
Botniveau
Wat wel belangrijk is voor de papilhoogte, is het niveau van het bot ten opzichte van het contactpunt. Wanneer de afstand tussen het approximale bot en het contactpunt minder of gelijk aan 4 mm is, dan is er in alle gevallen (dus 100%) sprake van opvulling met een papil. Wanneer de afstand 5 mm bedraagt is dat in 98% van de gevallen, bij 6 mm 56% en bij 7 mm 27%.
Wanneer je een restauratie maakt, is het dus belangrijk om te weten waar het botniveau ligt om de juiste positie van het contactpunt te bepalen en zo interdentaal een goede opvulling met een tandvleespapil te krijgen.
Papillen en cervicale randen
Uit onderzoek blijkt dat 90% van de onderzochte mensen papillen laten zien bij de voortanden en bij de eerste premolaren wanneer ze lachen. Vrouwen laten iets meer papillen zien van het bovenfront als zij blij zijn en lachen dan mannen. Mannen laten dan wat meer tandvlees laten zien in de premolaar regio.
Wat esthetisch als mooi wordt ervaren is dat de topografie van de gingiva klopt. Er zijn verschillende richtlijnen hiervoor waarvan de meeste bekende is dat er een lijn getrokken kan worden van de cervicale rand van de 13 naar de 23 en daarbij de cervicale randen van de beide centrale incisieven deze lijn ook raken. De cervicale randen van de beide laterale incisieven liggen daar 1-1,5 mm onder.
De toppen van de cervicale randen, de guirlandes, liggen bij de centrale incisieven wat meer naar distaal ten opzichte van de lengte-as, bij de laterale incisieven midden opde lengte-as, en bij de cuspidaten in zij-aanzicht reltief iets naar mesiaal. In zijn boek ’Bonded Porcelain Restorations in the Anterior Dentition’geeft Pascal Magne aan dat dergelijke symmetrie niet altijd nagestreefd hoeft te worden. Harmonie is belangrijker wat voor een aantrekkelijke lach ook bereikt kan worden doordat er ook niveau verschil is in incisale randen in combinatie met een afwijkend patroon van de positie van de guirlandes. Onderzoek geeft aan dat tandartsen te veel gefocust zijn op alleen de tanden. Voor een aantrekkelijk lach zijn ook de lippen en het tandvlees belangrijk voor de esthetiek. Het geheel is belangrijker dan de som der delen.
Selfies
Patiënten komen ook regelmatig met een selfie van hun mond en vragen of er iets aan hun lach gedaan kan worden. Belangrijk is hierbij om uit te vragen wat de patiënt precies wenst. Het is goed om daarbij de aspecten van het tandvlees door te spreken. Bijvoorbeeld het verplaatsen van de gingiva middels kroonverlenging.
Ook nemen patiënten foto’s mee van influencersof fotomodellen. Omdat er tegenwoordig altijd gebruikgemaakt wordt van Photoshop bij foto’s in magazines en reclamescreëren we een wereld van uitstraling en verwachtigingen die niet bestaat.
Ook bij fotomodellen is het natuurlijke plaatje niet altijd optimaal, maar meestal wel mooi. Zelfs de beroemde lach van Julia Roberts is niet perfect. Daarom hoeft symmetrie niet perse nagestreefd te worden, maar moet onbalans en disharmonie worden voorkomen.
Te weinig of te veel tandvlees
Als er sprake is van te veel tandvlees dan is de lengte-breedte verhouding van de zichtbare tandkroon niet optimaal. De tanden zijn bijvoorbeeld te vierkant. De meest ideale lengte-breedte verhouding bij een centrale incisief wat wij als mooi ervaren is 1:⅔ tot 1: ¾. Om dit te verbeteren kan een kroonverlengingsingreep worden gedaan. Na zo’n ingreep is geduld een schone zaak. Uit onderzoek is gebleken dat er na 6 weken en zelfs na 6 maanden nog steeds sprake kan zijn van verdere recessie na een kroonverlenging-ingreep. Omgekeerd kan er ook sprake zijn van rebound. Dus mocht er een noodzaak zijn om de betreffende gebitselementen te restaureren dan is het verstandiger eerst een noodkroon te plaatsen en de maturatie van de gingiva af te wachten zodat de restauratierand op de juiste positie komt ten opzichte van de gingiva. Tegeltjes wijsheid: ‘alles komt op tijd, voor hij die wachten kan’.
Wanneer er sprake is van te weinig tandvlees is, een recessie, dan kan er tandvlees uit bijvoorbeeld het palatum worden geoogst om tandvlees aan te vullen. Onderzoek laat zien dat voor zowel het bedekken van een wortel als de toename in breedte van het gekeratiniseerde weefsel het gebruik van een subepitheliaal transplantaat de mooiste en voorspelbare resultaten geeft. Naast het uitvoeren van een dergelijke ingreep helpt het om de patiënt te leren om zo atraumatisch mogelijk te poetsen, zodat het resultaat van de ingreep ook op lange termijn goed blijft.
Niet elke recessie hoeft echter bedekt te worden. Om verdere progressie tegen te gaan moet wel de marginale gingiva gezond zijn. Omdat een recessie ten opzicht van de overige cervicale randen wat meer naar apicaal ligt en daardoor gemakkelijk kan worden overgeslagen is het instrueren met een single-tufted borstel vaak een succes.
Recessies onderfront
Recessie in het onderfront komt vaak voor. De hoofdoorzaken hiervan zijn:
langdurige low-level trauma
parodontale aandoeningen of parodontale behandelingen
occlusale krachten/ actieve of losgekomen draadspalkjes
Predisponerende factoren zijn:
dunne gingiva, dun bot of een dehiscentie van het bot
trekkrachten van een frenulumn
lip- en of tongpiercing
Van der Weijden liet een casus zien waarbij er een recessie bij de 31 aanwezig was. Nader onderzoek liet zien dat de asrichting van het element niet goed was. Het element stond met zijn apex te veel naar buiten toe. Het element stond buccaal bijna tot aan de apex buiten het bot. Met behulp van orthodontie is het element eerst goed gepositioneerd. Omdat daarmee de apex weer in het bot komt te staan, wordt ook de gingiva weer ondersteund. Onderzoek van jan Wennstrom heeft laten ziet dat hierdoor ook de recessie zal afnemen doordat de gingiva samen met het bot omhoog komt.
Wanneer bij de recessie ook sprake is van tractie van het frenulum zal het doorhalen van het frenulum de kans op verdere progressie verkleinen. Hierdoor blijkt de recessie soms ook af te nemen.
In het geval van een lippiercing is de incidentie van een gingivarecessie 50% en bij een tongpiercing 44%. Bij een tongpiercing kan de recessie zowel linguaal als buccaal zijn. Een buccale recessie ontstaat dan niet door direct contact met de piercing maar doordat de piercing druk op de tand uitoefent. Het gevolg is dat de tand naar proaal wordt verplaatst en de gingiva niet meer ondersteund wordt door buccaal bot.
Voor mensen die ondanks deze risico’s toch voor een tongpiercing kiezen heeft het Ivoren Kruis heeft een folder ‘mondpiercings en mondgezondheid’ uitgebracht. In de folder staan tips hoe de piercing het beste geplaatst kan worden en hoe je deze schoon moet houden. Bij de tong is plaatsing midden op de tong het beste. Zeker niet teveel op de punt zetten – wat vaak juist wel gebeurt omdat mensen door de pijn hun tong terugtrekken. Na genezing, moet als de zwelling is afgenomen, ook het staafje vervangen worden door een korter exemplaar en dan het liefst van kunststof.
Bij het constateren van een recessie is het altijd verstandig om de patiënt te vragen of hij/zij een lip- en/of tongpiercing heeft. Mensen doen die namelijk ook wel uit als ze naar de tandarts gaan. Verder navragen of de orthodontische draadspalk ooit is losgekomen en opnieuw is vastgezet. Door verbuiging van de losgekomen draad zorgt opnieuw vastzetten voor een actieve kracht wat de positie van onder incisieven ongunstig kan beïnvloeden.
Classificatie recessies
De Europese Federatie voor Parodontologie (EFP) heeft een nieuwe classificatie geïntroduceerd om recessies te beoordelen waarbij de hoogte van het approximale bot een bepalende factor is voor de verwachten kans op een succesvolle behandeling.
RT1
Recessie buccaal maar approximaal geen klinisch aanhechtingsverlies. Dit type recessie kan je met hoge voorspelbaarheid worden bedekt.
RT2
Recessie buccaal maar ook met approximaal aanhechtingsverlies. Het approximale aanhechtingsverlies is echter minder of gelijk aan het buccale klinische aanhechtingsverlies. Bij deze recessie kan een gedeeltelijke recessiebedekking verwacht worden.
RT3
Recessie buccaal maar met fors verlies van approximale aanhechting. Het approximale aanhechtingsverlies is groter dan het verlies aan buccaal aanhechtingsverlies. In zo’n een geval lukt het niet om bedekking te krijgen. De kans is groter dat je het alleen maar erger maakt als je het toch probeert.
Verdikken gingiva
Van der Weijden besprak naast het bedekken van recessies ook het dikker maken van de gingiva op bijvoorbeeld een plek van een extractie. Na een extractie van een tand volgt er een reductie in breedte van de alveole-randen van bijna 4 mm richting palatinaal. Hierdoor zal er een deuk in de processus ontstaan. Dit kan voorkomen worden door een ridge preservation te doen direct na extractie. Dit is een ingreep waar bij naast het aanbrengen van botkorrels in de extractie alveole deze wordt afgedekt met een membraan (Cytoplast®, een membraan van teflon gemaakt blijkt hier voor heel goed geschikt). Het membraan wordt na een paar weken weggehaald, waarbij op dat moment de botkorrels meestal goed doorbloed zijn en mooi opgenomen zijn in het weefsel.
Van der Weijden liet ook een casus zien waarbij twee implantaten op de plek van de 12 en 22 zijn gezet. De implantaten schemeren buccaal door omdat het buccale bot is verdwenen. Er is geen sprake van per-implantitis. Het verdwijnen van het bot is waarschijnlijk ontstaan doordat er nog groei heeft plaatsgevonden na plaatsing van de implantaten op een te jonge leeftijd. In deze casus zijn de oude kronen van de implantaten gehaald, zijn de implantaten na een opklap schoongemaakt met een airpolisher en natriumbicarbonaat poeder, zijn er botkorrels en een membraan met daaroverheen een bindweefseltransplantaat aangebracht om zo veel mogelijk dikte te krijgen en is na het mobiliseren van de lap door het klieven van het periost de wond primair gesloten. Na 4 maanden zijn de implantaten opgezocht en zijn de oude kronen teruggeplaatst. In een latere fase zijn er nieuwe kronen gemaakt.
In de diepte
Om begrip te hebben wat je als behandelaar kunt verwachten van het tandvlees is kennis van de normale anatomie van de gingiva en de reactie op een behandeling belangrijk. Om daar wat in te duiken werden in de lezing een aantal handvatten hiervoor gepresenteerd
De marginale gingiva bestaat uit het orale epitheel, het orale sulcus epitheel en het aanhechtingsepitheel.
Je kunt je een voorstelling maken van het aanhechtingsepitheel als een soort plakbandje die het tandvlees aan de tand vastplakt zodat er een afsluiting is van het mondmilieu naar het onderliggende weefsel. Zo voorkomen dat bacteriën er tussen kunnen komen. De supra-alveolaire bindweefsel vezels bevinden zich in een gezonde situatie ongeveer 1 mm boven de alveolaire botrand tot aan de glazuur-cement grens.
Wanneer je de gingiva uitvergroot zie je collageenvezels in verschillende richtingen lopen in een 3D model. Dit is om de gingiva als een soort elastiekje strak om de tand te laten liggen.
De ’biologic width’ (NL: fysiologische hoogte) wordt gevormd door het aanhechtingsepitheel en het supra-alveolaire bindweefsel; bij elkaar ongeveer 2 mm hoog. Wanneer een restauratierand in de ’biologic width’ wordt gelegd zal het tandvlees ontstoken raken. Bij het prepareren moet daarom zorgvuldige parallel aan de contour van de glazuur-cementgrens worden geboord om de fysiologische hoogte overal te respecteren. Vaak gaat het mis in het front waar de glazuur-cementgrens approximaal vrij stijl omhoog gaat en de preparatie te vlak vanaf buccaal naar linguaal wordt gelegd. ‘Violoation of the biologic width’ met als gevolg ontstoken tandvlees na het plaatsen van een restauratie heeft daarom vaak zijn oorsprong aan de approximale zijde.
Papilhoogte
Het lichaam heeft een soort geheugen voor de anatamie van de gingiva. Als je tandvlees tot aan het bot verwijdert dan zal het teruggroeien met aan de buccale en linguale zijde zo’n 3 mm hoogte en approximaal 4,5 mm. Zoals eerder hierboven beschreven dicteert de approximale bothoogte de voorspelbaarheid voor herstel van een interdentale papil. De hoogte blijkt ook afhankelijk van de uitgangssituatie. Waar tussen twee natuurlijke gebitselementen de papil 4,5mm hoog is zal dat tussen twee implantaten 3-3,5mm zijn. Ervan uitgaande dat een implantaat ongeveer op de hoogte van het buccale bot van de buurelementen wordt geplaatst, zal een papil tussen twee implantaten altijd veel meer naar apicaal liggen dan bij een natuurlijk element. Ook heeft een papil tussen twee implantaten voldoende voeding vanuit het bot nodig zodat als minimale afstand ongeveer 3 mm aangehouden moet worden. Tussen een natuurlijk element en een implantaat is dat 1,5 mm. Deze getallen kunnen helpen bij het bepalen van de juiste positie van een implantaat en de minimale interdentale afstand die noodzakelijk is voor het plaatsen van een of meerdere implantaten.
In een mooi overzichtsartikel van Maurice Salama worden de volgende handvatten gegeven wat er qua papilhoogte verwacht kan worden afhankelijk van de uitgangssituatie.
Tand-tand
Tand-pontic
Pontic-pontic
Tand-implantaat
Implantaat-pontic
Implantaat-implantaat
4,5- 5,0 mm
6,5 mm
6,0 mm
4,5 mm
5,5 mm
3-3,5 mm
Dit in ogenschouw nemend kan het verstandiger zijn om in een esthetisch kritische situatie juist te kiezen voor een implantaatgedragen kroon met een dummy in plaats van twee implantaten naast elkaar te zetten. Dan is de kans groter dat er een mooie papil ontstaat. Bij twee implantaten naast elkaar houd je approximaal vaak een zwart driehoekje over of dit moet restauratie gecorrigeerd worden.
Kortom, het is belangrijk om voorafgaand aan het implanteren goed op de röntgenfoto te checken of het approximale bot op de goede hoogte is en dit ook te communiceren met de tandtechnieker zodat het contactpunt op de juiste hoogte wordt gelegd.
Gingivectomie
Tot slot besprak Fridus van der Weijden nog een aantal technieken om de klinische kroon te verlengen. Bij een gingivectomie is het belangrijk dat er buccaal meer dan 3 mm gingivahoogte is ten opzichte van de botrand. Want met het geheugen van het lichaam zou het anders gewoon terug groeien. Dus vooraf de bothoogte bepalen door met een pocketsonde onder anaesthesie te sonderen waar de botrand zich bevindt. Een gingivectomie kan noodzakelijk zijn wanneer er sprake is van onvoldoende passieve eruptie. Wanneer er onvoldoende ferrule is om een kroon te maken (een ferrule moet minimaal 1,5-2 mm zijn) is een chrirugische kroonverlenging geïndiceerd waarbij er ook bot verwijderd wordt. Omdat er soms toch behoorlijk wat bot (ook bij de buurelementen) weggehaald moet worden wanneer een element diep is afgebroken, is het wijs om vooraf wel te bepalen of restauratie zinvol is met een grote kans op succes. Het verwijderen van het approximale bot zal zonder restauratie van de buurlementen ook leiden tot ‘black triangles’. Daarom moet bij een kroonverlengingsingreep in het esthetisch gebied ook de buurelementen betrokken worden in het restauratieproces.
Prof. dr. Fridus van der Weijden studeerde in 1984 in Utrecht als tandarts af. Zijn erkenning tot tandarts-parodontoloog NVvP volgde in 1990. In 1993 promoveerde hij op zijn proefschrift met de titel ‘The use of models and indices in plaque and gingivitis trials’. In 2006 ontving hij zijn erkenning als tandarts-implantoloog door de NVOI. Sinds 1989 verdeelt hij zijn tijd tussen zijn gespecialiseerde praktijk in Utrecht en de vakgroep Parodontologie van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Begin 2010 werd hij benoemd tot hoogleraar ‘Preventie en Therapie van Parodontale Aandoeningen’.
Verslag door tandarts Ilse Bouma voor dental INFO van de lezing van prof. dr. Fridus van der Weijden tijdens het congres Front2023 van Bureau Kalker.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2023/08/Congres-Front-2023-afbeelding-1.jpg340605anitatesthttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pnganitatest2023-11-27 13:28:072023-11-08 13:27:21Tandvlees: de omlijsting van het front
Diagnose van stadium IV parodontitis omvat zeer vaak occlusale, functionele en revalidatiebehoeften. Bovenop deze problemen hebben we tegenwoordig geen klinische richtlijnen met sterk evidence-based onderzoek om onze therapie te ondersteunen, zoals bij parodontitis stadium I, II en III. Interdisciplinaire therapie bij parodontitis stadium IV vereist vaak bijzondere aandacht voor klinische manifestaties van de gevorderde ziekte, zoals gebitsmobiliteit, instorting van de posterieure beet, flaring en drifting van het betrokken gebit.
Differentiële diagnose van occlusaal trauma en alle andere symptomen is essentieel om de prognose van de natuurlijke tanden te begrijpen en te verbeteren voordat tandheelkundige implantaten worden gebruikt. Dr. Rodolfo Gianserra besprak tijdens zijn lezing bij het NVvP-congres wanneer, waarom en hoe occlusiegerelateerde klinische problemen behandeld moeten worden.
Het ontwikkelen van een geschikte behandelingsplanning samen met minder invasieve technieken is vaak noodzakelijk bij de behandeling van parodontitispatiënten in stadium IV om de functie beter te herstellen en de kwaliteit van leven van de zeer gevorderde parodontitispatiënten te verbeteren.
Vandaag de dag is occlusie een belangrijk probleem bij stadium IV parodontitis patiënten. De nieuwe EFP-richtlijn focust zich ook op occlusie bij stadium IV parodontitis.
Verschillen tussen stadium III en IV parodontitis
Bij beide is het aanhechtingsverlies minimaal 5 mm. Bij stadium III en IV is er sprake van botverlies tot het middelste derde deel van de wortel en verder. Bij stadium III is de sondeerdiepte meer dan 6 mm en het verticale botverlies meer dan 6 mm. Verder is er sprake van furcatiegraad II of III en zijn er meer dan 20 elementen aanwezig. Bij stadium IV is er als toevoeging op de aspecten van stadium III complexe rehabilitatie door dysfunctie van het kauwvermogen, secundair occlusaal trauma (mobiliteitsgraad > 2), minder dan 20 elementen aanwezig, elementen gaan verschuiven of dreigen verloren te gaan en wanneer er sprake is van ernstige alveolaire defecten. Een aantal van deze aspecten werden besproken tijdens de lezing.
Verschillende beweringen over occlusie en parodontitis over de tijd
In 1950 was trauma door occlusie de belangrijkste oorzaak van pulpa letsel, aangezichtspijn, tandmobiliteit, parodontale recessie en parodontale ontstekingslaesies. In 1960 werd er beweerd dat trauma door occlusie een co-factor is in de pathogenese van parodontitis. In 1970 en 1980 had trauma door occlusie geen invloed op de pathogenese van parodontitis. In 1990 werd beweerd dat trauma door occlusie de pathogenese van parodontitis kan beïnvloeden. In 2000 werd gezegd dat de tandbeweeglijkheid de effectiviteit van parodontale therapie kan beïnvloeden en dat mobiliteit en trauma steeds belangrijker worden wanneer je het probleem wil herstellen.
Systematische review over het spalken van tanden
In een systematische review over de werkzaamheid van het spalken van tanden en occlusale aanpassing bij patiënten met parodontitis die kauwstoornissen vertonen, werden een aantal aspecten gevonden. Namelijk dat er geen definitieve conclusies kunnen worden getrokken omdat er weinig tot onduidelijk bewijsniveau is. Het spalken van tanden verbetert de overleving van mobiele tanden bij stadium IV parodontitis niet. Het kan gunstig zijn voor patiënten met verminderd kauwongemakken.
Conclusies van studies met dieren over trauma door occlusie en parodontitis
Trauma veroorzaakt geen gingivitis en parodontitis
Trauma veroorzaakt veranderingen in parodontaal weefsel (PDL, cement, alveolair bot) die volledig omkeerbaar zijn bij afwezigheid van plaque
Parodontale weefsels genezen van door plaque veroorzaakte ontsteking is ook mogelijk bij aanwezigheid van trauma door occlusie wanneer plaque wordt geëlimineerd
In aanwezigheid van ernstige parodontitis verergert trauma door occlusie klinisch aanhechtingsverlies
Dysfunctie van het kauwvermogen
Het is gebleken dat personen met parodontitis lagere waarden van de bijtkracht vertoonden.
En het verlies van parodontale ondersteunende structuren geassocieerd met tandmobiliteit toonde een significante invloed op de efficiëntie van de kauwcyclus bij het kauwen van voedsel.
Minder dan 20 elementen overgebleven
Er zijn 4 typen patiënten:
– Type 1: secundair occlusaal trauma (hypermobiliteit). Dit kan worden gecorrigeerd zonder tandverplaatsing
– Type 2: pathologische tandmigratie en tandverlenging
– Type 3: gedeeltelijk edentate patiënt. Kan worden hersteld zonder volledige boogrevalidatie
– Type 4: gedeeltelijk edentate patiënt. Kan worden hersteld met ofwel tand ofwel implantaat ondersteunde volledige boogprothese
Bite collapse, drifting en flaring van de tanden
Geleidelijk verlies van beschermende functie van achterste tanden resulterend in:
Overmatige belasting bij het belasten van voortanden in de bovenkaak (verplaatsing naar voren van de onderkaak)
Migratie van de maxillaire voortanden (flaring)
Resulterend verlies van occlusale verticale dimensie
Versnelde mesiale drift
Resultaten van ruimteverlies, vanwege de laesie van cariës, tandverlies enz.
Licht verlies van occlusale verticale dimensie voldoende om de maxillaire voortanden te overbelasten, resulterend in verwijding
De open contacten veroorzaken vaak een (secundaire) gewoonte om de tong te duwen, en de voortanden van de onderkaak kunnen ook uitlopen
Primair en secundair occlusaal trauma
Primair occlusaal trauma is weefselbeschadiging rond een tand met normale parodontale hoogte en secundair occlusaal trauma is weefselbeschadiging rond een tand met verminderde parodontale hoogte.
Niet elke mobiele tand lijdt aan occlusaal trauma, maar de meeste tanden met een aanhoudende occlusale traumalaesie zullen mobiel worden.
Tandmobiliteit
Fysiologische tandmobiliteit is fysiologische beweging van de tand in het alveolaire bot.
Een verhoogde tandmobiliteit kan worden onderverdeeld:
0 = geen waarneembare beweging
1 = eerste waarneembare teken van beweging < 1 mm
2 = beweging waardoor de kroon > 1 mm kan bewegen
3 = laat de tand > 1 mm in elke richting bewegen
Tandmobiliteit kan een risicofactor vormen voor parodontale afbraak door een toegenomen aanwezigheid van specifieke bacteriën. Er is een grotere toename van de sondeerdiepte bij tanden met mobiliteit.
Toenemende tandmobiliteit
Progressief toenemende tandmobiliteit kan alleen worden geïdentificeerd door middel van een reeks herhaalde tandmobiliteitsmetingen die gedurende een periode van enkele dagen of weken worden uitgevoerd. Alleen een progressief toenemende tandmobiliteit kan als pathologisch worden beschouwd. Factoren die bijdragen aan een toenemende tandmobiliteit zijn zware en frequente krachten die verwijding van PDL en resorberende alveolaire botwanden veroorzaken en hoogte van parodontale weefsels die grotere hefboomwerking en fysiologisch verhoogde tandmobiliteit veroorzaken.
Bijtkrachten
Bijtkrachten die op de tanden kunnen worden uitgeoefend, kunnen van persoon tot persoon aanzienlijk verschillen. Krachten tijdens de fase van occlusaal contact tijdens kauwen, slikken en klemmen zijn verrassend hoog (25 kg tot 127 kg). De maximale bijtkracht bij brachyfaciale individuen is over het algemeen hoger dan bij dolichofaciale individuen, aangezien dit wordt beïnvloed door geslacht, lengte en gewicht.
Occlusaal trauma
Volgens de WHO is de definitie van occlusaal trauma, schade aan het parodontium veroorzaakt door belasting van de tanden direct of indirect veroorzaakt door tanden van de tegenkaak. De American academy of parodontology defineert occlusaal trauma als laesie van het parodontium veroorzaakt door te grote occlusale krachten.
Klinische indicatoren van occlusaal trauma zijn mobiliteit, occlusale discrepanties, draagfacetten, tandmigratie, tandfracturen, ongemak bij het kauwen en thermische gevoeligheid. Radiografische indicatoren van occlusaal trauma zijn een verbrede PDL-ruimte, wortelresorptie en een cementscheur.
Waar moeten we rekening mee houden bij occlusaal trauma
Aanwezigheid van ontsteking
Hoeveelheid gezond parodontium achtergelaten door de ziekte
Parodontale anatomie
Anatomie van de patiënt
Intensiteit en duur van de uitgeoefende krachten
Aanpassingsvermogen van het parodontium
Prognose van tandmobiliteit
Initiële, verhoogde en toenemende mobiliteit waren allemaal geassocieerd met een verhoogd risico op tandverlies. Patiënten hebben twee keer zoveel kans om hun tanden te verliezen als ze een parafunctionele gewoonte hebben en geen bijtbeschermer dragen. Er is noodzaak om parodontale therapie te combineren met revalidatie, identificatie van de juiste timing/volgorde van aanvullende behandeling en de parodontale behandeling.
Conclusies
Trauma door occlusie is omkeerbaar bij afwezigheid van ontsteking, maar kan gepaard gaan met verhoogd aanhechtingsverlies bij aanwezigheid van parodontitis.
Behandeling van trauma, geassocieerd met parodontale therapie, kan leiden tot grotere klinische hechtingswinst, maar er zijn geen afdoende studies beschikbaar en er is behoefte aan meer klinisch gecontroleerde studies.
De invloed van mobiliteit op de respons op de behandeling kan in het eerste jaar worden opgemerkt en wordt over het algemeen duidelijker in het tweede jaar.
Buitensporige occlusale krachten moeten mogelijk worden geclassificeerd als een risicofactor voor parodontitis.
Er is een voortdurende discussie en er is onvoldoende bewijs dat het elimineren van tekenen van traumatische occlusale krachten het resultaat van parodontale therapie beïnvloedt.
Op basis van de beschikbare gegevens kan geen definitieve conclusie worden getrokken over de werkzaamheid van spalken.
Dr. Rodolfo Gianserra graduated in Dentistry cum laude at University Sapienza in Rome. He received his Certificate of Advanced Graduate Study in Periodontology at the University of Pennsylvania in Philadelphia USA, where he served as Clinical Assistant Professor and Visiting Professor. Currently he holds teaching positions in Periodontology at Sapienza University of Rome and University of Chieti.
Verslag door Fabienne de Vries van de lezing van dr. Rodolfo Gianserra tijdens het NVvP-congres.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2022/05/Heeft-u-pas-een-kunstgebit.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-11-13 13:22:272023-11-13 14:02:08De onderschatte rol van trauma door occlusie bij ernstige paro-patiënten
Hoe stem je nazorg zorgvuldig af op de paropatiënt met stadium IV? De Zwitserse parodontoloog Christoph Ramseier vertelde hierover tijdens zijn lezing bij het NVvP-congres. Hij legde uit hoe regelmatig meten van de pocketdiepte ingezet kan worden in een mathematisch algoritme om optimale tijdintervallen te berekenen.
Het doel van ondersteunende parodontale therapie is het bereiken en behouden van klinische stabiliteit op lange termijn bij elke parodontale patiënt. Recent klinisch onderzoek heeft een algoritme geïdentificeerd dat mondzorgprofessionals zal helpen om de herinneringsintervallen efficiënter te bepalen voor alle patiënten die deelnemen aan het terugroepprogramma.
Elke patiënt kan er baat bij hebben om bij elk bezoek te worden beoordeeld op resterende parodontale sondedieptes (PPD’s). Dergelijke individuele kwantitatieve gegevens kunnen worden gebruikt in wiskundige formules (algoritmes) die kunnen helpen bij het bepalen van de optimale tijd tussen opeenvolgende terugroepbezoeken voor elke patiënt. Bovendien zal het gebruik van dit algoritme in combinatie met evaluatie van individuele risicofactoren parodontale patiënten een meer gepersonaliseerde en effectievere ondersteunende parodontale zorg bieden. Deze wetenschappelijke benadering is van bijzonder belang voor een succesvolle lange termijnbehandeling van verschillende parodontale patiënten in stadium IV.
Conclusie lezing
Geschat wordt dat precisiegeneeskunde zich in de toekomst verder zal ontwikkelen met behulp van machine learning. Er is een roep om actie om onze patiënten te ondersteunen bij het maken van gezonde keuzes. Verder moeten we de risicofactoren beheersen en we moeten alle risicofactoren op alle niveaus aanpakken. Aanvullende eHealth/mHealth kan ondersteunend zijn, zelfs met kleinere effectgroottes, en de effecten kunnen groter worden als we apps gebruiken die gericht zijn op onderwijs.
Dr. Christoph Ramseier is parodontoloog en wetenschappelijk onderzoeker aan de Universiteit van Bern in Zwitserland. Hij heeft veel publicaties op zijn naam staan en is een veelgevraagde internationale spreker.
Door Fabienne de Vries van de lezing van dr. Christoph Ramseier tijdens het NVvP-congres.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2023/09/Parodontale-zorg-met-op-algoritmen-gebaseerde-herinneringsintervallen-400.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-10-30 13:18:302023-10-30 15:57:46Parodontale zorg met op algoritmen gebaseerde herinneringsintervallen
Patiënten met parodontitis kunnen een veel groter risico lopen op het ontwikkelen van de auto-immuunziekte alopecia areata (AA), volgens een brief die is gepubliceerd in het Journal of the European Academy of Dermatology and Venerology. Mogelijk is dit te wijten aan de gemeenschappelijke auto-immuun-inflammatoire aard van beide ziekten.
Inflammatoir haarverlies
Alopecia areata (AA) is T-cel-gemedieerd auto-immuun inflammatoir haarverlies. Het is de op één na meest voorkomende vorm van alopecia, na mannelijke en vrouwelijke kaalheid. De oorsprong van AA blijft onbekend, hoewel het mogelijk te wijten is aan omgevingstriggers of ontregeling van het immuunsysteem.
Systemische ontstekingsaandoeningen
Recent bewijs suggereert dat parodontitis verband houdt met immuungemedieerde huid- en systemische ontstekingsaandoeningen, waaronder psoriasis en systemische lupus. Daarom probeerden onderzoekers van Jeonbuk National University vast te stellen of er een verband was tussen tandvleesaandoeningen en alopecia door gebruik te maken van de claimsdatabase van de National Health Insurance Service.
Incidentie per 10.000 persoonsjaren
Mensen ouder dan 60 jaar en degenen die de diagnose alopecia al hadden voordat bij hen de tandvleesontsteking werd vastgesteld werden uitgesloten van deelname aan het onderzoek. Het Cox-model voor proportionele risico’s werd gebruikt om de incidentie (per 10.000 persoonsjaren) en niet-aangepaste en aangepaste risicoratio’s van AA te berekenen. Na matching omvatte de parodontitisgroep 68.703 mensen en de andere groep 68.703 mensen, volgens de brief.
Vaker alopecia areata bij parodontitispatiënten
De incidentie van alopecia areata in de parodontitisgroep was 24,19, wat significant hoger was dan die in de controlegroep (17,64). Een gevoeligheidsanalyse bevestigde het significante effect. Bovendien had de parodontitisgroep een hoger risico op AA-comorbiditeiten als systemische lupus en reumatoïde artritis.
Exacte mechanisme is onbekend
Het exacte mechanisme waardoor parodontitis als een risicofactor voor AA fungeert is niet bekend. Mogelijk kan de relatie worden verklaard door de algemene auto-immuun-inflammatoire aard van de twee aandoeningen. “Orale microbiële dysbiose kan werken als een immuunversterker die het T-cel-aangedreven auto-immuunproces van AA in gevoelige individuen initieert”, schrijven de auteurs.
Meer onderzoek nodig
Er is nog geen bewijs gevonden voor orale pathogenen bij alopecia areata. Recente darmmicrobioomstudies ondersteunen volgens de onderzoekers echter de impact van dysbiose van verre orgaanlocaties op de ontwikkeling van AA. Verder prospectief onderzoek is nodig om het verband te bevestigen en het mechanisme op te helderen.
Mogelijkheid tot nieuwe therapeutische strategieën
“Deze resultaten suggereren een mogelijk verband tussen de twee immuun-inflammatoire aandoeningen van verre orgaanlocaties (orale-haarfollikel-as), die nieuwe therapeutische strategieën voor AA kunnen openen”, concluderen de auteurs.
Parodontitis is een epidemische trend, volgens de auteurs van een systematische review die in het Journal of Dentistry is gepubliceerd. 40% van de zwangere mensen ervaart parodontitis, wat resulteert in een verminderde kwaliteit van leven, frequente systemische pathologieën en nadelige zwangerschapsuitkomsten.
Hoge prevalentie van parodontitis
Parodontitis tijdens de zwangerschap komt wereldwijd met hoge prevalentie voor. Eerder epidemiologisch bewijs suggereert dat mensen tijdens de zwangerschap meer kans hebben op parodontitis door een verscheidenheid aan factoren. Vanwege hogere niveaus van de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron kunnen zwangere mensen last hebben van gingivitis. De niveaus van geslachtssteroïde hormonen in speeksel nemen toe tijdens de zwangerschap, wat leidt tot meer ontstekingen en tandvleesbloedingen. Deze symptomen worden in het begin van de zwangerschap waargenomen en nemen geleidelijk toe naarmate de zwangerschap vordert.
Epidemiologisch onderzoek is lastig
De afgelopen decennia is een groot aantal epidemiologische onderzoeken naar parodontitis bij zwangere personen uitgevoerd. Het is echter moeilijk om consistente diagnostische criteria voor parodontitis te bereiken in het epidemiologische onderzoek, wat de resultaten aanzienlijk kan beïnvloeden.
Systematische review
Desondanks hebben onderzoekers van de Zhejiang University in China de epidemische trend van parodontitis tijdens de zwangerschap systematisch beoordeeld. De review van twintig studies evalueerde de prevalentie van parodontitis bij een over het algemeen representatieve steekproef van zwangere personen over de hele wereld.
Parodontitiscriteria van de CDC en AAP
Omdat de diagnostische criteria tussen onderzoeken kunnen verschillen, maakten de onderzoekers gebruik van criteria voor parodontitis die zijn opgesteld door de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) en de American Academy of Periodontology (AAP). De criteria en klinische indicatoren omvatten verlies van klinisch gehechtheidsniveau, bloeding bij sonderen en sonderen van diepte.
40% lijdt aan parodontitis
In totaal bleek 40% van de zwangere mensen aan parodontitis te lijden, volgens de review. Daarnaast had 42% een sonderingsdiepte (probing depth, PD) van meer dan 4 mm, ervoer 67% bloedingen bij sonderen (bleeding on probing, BOP), en had 24% een klinisch gehechtheidsniveau (clinical attachment level, CAL) van meer dan 4 mm. De BOP en PD ≥4 mm namen toe tijdens de zwangerschap. De hoogste prevalentie van CAL ≥4 mm deed zich voor in het tweede trimester.
Nadelige zwangerschapsuitkomsten
De meest voorkomende nadelige zwangerschapsuitkomsten als gevolg van parodontitis zijn vroeggeboorte en een laag geboortegewicht. Elk jaar worden ongeveer 15 miljoen baby’s te vroeg geboren, en deze te vroeg geboren baby’s hebben meestal een laag geboortegewicht, merkten de auteurs op. Als primaire oorzaak van neonatale morbiditeit is vroeggeboorte een cruciale oorzaak van langdurige invaliditeit bij overlevenden.
Meer onderzoek is nodig
Zelfs met de gebruikte criteria hadden de opgenomen studies een hoge heterogeniteit en een risico op publicatiebias, erkenden de auteurs. Meer kwalitatief hoogstaand epidemiologisch onderzoek naar parodontitis tijdens de zwangerschap is nog steeds nodig.
“Gezien de ongezonde gevolgen, de impact op de volksgezondheid en de uitgebreide ziektelast, is het de moeite waard om meer aspecten van parodontitis tijdens de zwangerschap te onderzoeken,” concludeerden de onderzoekers.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2022/09/Parodontitis-is-een-epidemische-trend-bij-zwangere-mensen.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-10-09 09:00:342023-10-10 16:25:11Parodontitis is een epidemische trend bij zwangere mensen
In de hedendaagse parodontologie is de esthetische vraag van patiënten de belangrijkste uitdaging. Vooral in de anterieure gebieden, waar de verwachtingen van de patiënten hoger zijn is het nu belangrijk om esthetisch succes te behalen.
De nieuwe classificatie van parodontitis is gericht op het interdentale klinische hechtingsniveau. Het doel van klassieke parodontale reconstructieve chirurgische technieken is de regeneratie van de botdefecten of de wortelbedekking in geval van gingivarecessies. Sinds kort maakt de evolutie van de regeneratieve plastische chirurgie het mogelijk om beide tegelijkertijd te behandelen. Tijdens de presentatie van prof. Giuliano Rasperini tijdens het NVvP-congres werden veel verschillende casussen met bijbehorende lichtfoto’s en röntgenfoto’s getoond van patiënten die parodontaal zijn behandeld.
Succes in de parodontologie
De ontwikkelingen in de afgelopen jaren maakt dat we patiënten met parodontitis anders behandelen dan ongeveer 20 jaar geleden. Succes in de parodontologie wordt omschreven als een inspanning voor het behoud van het natuurlijke gebit in verband met het welzijn van de patiënt. Tot op heden behoren tot de criteria die zorgen voor succes bij parodontale therapie:
een behandeling en herevaluatie van ernstig zieke tanden voordat extractie wordt overwogen
een zo laag mogelijk aantal tanden als belangrijkste eindpunt
langdurige documentatie van parodontale stabiliteit
patiënttevredenheid inclusief verbeteringen in hun kwaliteit van leven
Op dit moment zijn er veel verschillende chirurgische technieken mogelijk voor de regerenatie van botdefecten of wortelbedekking in het geval van gingivarecessies.
Casussen
Het is belangrijk om geen behandelplan te maken op basis van röntgenfoto’s, maar op basis van de aanhechting van de gingiva.
De behandeling moet gepersonaliseerd worden voor elke patiënt om ook aan de esthetische wensen van de patiënt te voldoen. Verder is het belangrijk dat de patiënt en de tandarts op één lijn liggen om een optimale behandeling uit te voeren.
Belangrijk voor deze patiënten is om goede instructie te geven over hoe zij hun mondgezondheid thuis optimaal kunnen behouden.
In de kliniek zijn er twee scenario’s namelijk, een diepe pocket met een mooie papil of een diepe pocket en recessie. Deze verschillende scenario’s ga je niet op dezelfde manier behandelen.
Twee scenario’s in de kliniek
In de kliniek zijn er 2 mogelijke scenario’s die werden beschreven en allebei op een andere manier behandeld moeten worden. Er kan sprake zijn van een diepe pocket waarbij de papil onveranderd is of een diepe pocket en een recessie.
In het geval van een goede papil en aanhechtingsverlies zijn er 2 behandelopties:
1. Niet-chirurgische behandeling bij de mondhygiënist met als doel het verwijderen van de biofilm van het worteloppervlak
2. Vereenvoudigde chirurgische regeneratieve benadering met behulp van de SFA-EPPT techniek
In het geval van aanhechtingsverlies en een recessie zijn er verschillende technieken mogelijk zoals, SFA + CT, STW + CT, CTW, EPPT + CT, AlCAST en biomateriaal: scaffold+. Bij mucogingivale chirurgie is het belangrijk dat de flap minimaal 1 mm dik is, een dunnere flap maken heeft geen zin. Verder moet de flap vrij zijn van spanning.
Take home messages
Respecteer het zachte weefsel vanaf het allereerste begin
Respecteer de genezingstijd
Behandeling van een botdefect met vereenvoudigde aanpak indien mogelijk
Indien nodig gelijktijdige behandeling van infrabony en zacht weefsel
Het is mogelijk, zelfs als er een gebrek aan bewijs is, om de papillen te recreëren
Rasperini Giulio is Associate Professor bij de afdeling Biomedical, Surgical and Dental Sciences aan de Universiteit van Milaan.
Verslag door Fabienne de Vries van de lezing van prof. Giulio Rasperini tijdens het NVvP-congres.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2020/11/De-tandartsangst-van-patiënten-behandeld.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-10-02 13:28:342023-09-20 12:10:00Parodontale regeneratie bij stadium IV parodontitis en de esthetische vraag van de patiënt
Conventionele scaling om parodontitis te behandelen kan onbetaalbaar zijn en kan ernstige ziekten niet altijd genezen omdat pathogenen diep in pockets niet worden aangepakt. Volgens een commentaar gepubliceerd in Parodontology 2000 zou een combinatie met een relatief goedkope anti-infectieuze behandeling dit wel doen en leiden tot betere resultaten.
Belangrijke onderzoeksonderwerpen
De diagnose, preventie en behandeling van parodontitis blijven belangrijke onderzoeksonderwerpen. Hoewel de huidige therapieën voldoende zijn om gingivitis en stabiele soorten tandvleesaandoeningen te behandelen, ervaren patiënten met actieve parodontitis vaak ziekteprogressie. Dit geldt ook voor degenen die een goede mondhygiëne onderhouden en regelmatig ondersteunende therapie benutten.
Combinatie van scaling en antivirale middelen
Dr. Jørgen Slots van de University of Southern California in Los Angeles pleit in een commentaar voor een mogelijk betere behandeling voor mensen met ernstige parodontitis door middel van een pathogeen-specifieke anti-infectieuze therapie. Een combinatie van antibiotica en antivirale middelen – met name valaciclovir – en gebruikelijke ultrasone scaling zou mogelijk ziekten bij parodontische en endodontische gevallen kunnen terugdraaien.
Onbereikbare pathogenen
Traditionele scaling- en flapchirurgie kunnen miljarden herpesvirussen en pathogenen die in diepe parodontale pockets en het ontstoken tandvlees van ernstige parodontitislaesies kunnen leven niet bereiken. Zelfs een behandeling inclusief chirurgische en niet-chirurgische interventies met nauwgezette follow-up en aanvullend gebruik van enkelvoudige antibiotica, kan er nog steeds toe leiden dat meer dan een derde van de patiënten binnen enkele jaren een progressieve ziekte ervaart.
Studies tonen positief effect
Systemische anti-infectieuze medicamenteuze behandeling kan echter mogelijk pathogenen in het gehele parodontium onderdrukken. Slots beschrijft meerdere studies die het positieve effect van valaciclovir aantonen. In een studie resulteerde behandeling van met het Epstein-Barr-virus geassocieerde refractaire parodontitis met het antivirale middel tot een afwezigheid van het virus. Na 12 maanden was de parodontale gezondheid flink verbeterd.
Een ander onderzoek bekeek twintig patiënten met symptomatische apicale abcessen. De helft kreeg drie dagen valaciclovir toegediend, de overige patiënten kregen amoxilline. Over het algemeen hadden patiënten in de eerste groep veel minder pijn dan de rest. “Deze bevindingen geven geloof aan een belangrijke pathogene rol van actieve herpesvirussen bij parodontale pathose”, schreef de auteur.
Goedkope optie
De geschetste therapeutische benadering biedt volgens de auteur het potentieel van een goedkope optie die patiënten kan helpen tanden te behouden die anders zouden kunnen worden getrokken vanwege zorgen over focale infectie.
“Gerichte therapie tegen herpesvirussen en belangrijke bacteriële pathogenen in plaats van tegen louter bacteriële biofilms verbetert de behandeling van ernstige parodontitis”, concludeerde Slots.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2021/09/Minstens-elke-24-uur-tandenpoetsen-vaak-genoeg-voor-parodontale-patiënten.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-09-25 09:00:472023-09-25 12:06:54Parodontitis kan mogelijk beter behandeld worden door anti-infectieuze therapie
De heersende opvatting is, dat parodontitis een risicofactor vormt voor systemische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type 2 en ademhalingsaandoeningen, alsmede voor ongewenste zwangerschapsuitkomsten, terwijl een causaal verband tot nu toe niet kan worden aangetoond. Uit de publicatie Periodontal Disease and Other Adverse Health Outcomes Share Risk Factors, including Dietary Factors and Vitamin D Status blijkt nu dat parodontitis en systemische aandoeningen dezelfde gemeenschappelijke modificeerbare risicofactoren hebben (Grant et al. 2023). Wat betekent dit nieuwe inzicht voor de mondzorgpraktijk?
Parodontitis en systemische ziekten: gedeelde risicofactoren
Onderzoekers weten al bijna een eeuw dat mensen, die parodontitis ontwikkelen een verhoogd risico hebben voor het ontwikkelen van systemische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type 2 en ademhalingsaandoeningen, alsmede voor ongewenste zwangerschapsuitkomsten. Tot ongeveer 2020 werd gedacht dat dat verband tussen parodontitis en systemische ziekten veroorzaakt zouden kunnen worden door systemische ontsteking of door paropathogene bacteriën. Nu blijkt echter dat dit verband grotendeels te wijten is aan gedeelde risicofactoren, zoals roken, overgewicht en obesitas, weinig bewegen, voeding, en een tekort aan vitamine D.
Parodontitis als teken
Aangezien parodontitis over het algemeen op jongere leeftijd optreedt dan die overige systemische ziekten, per 2016 welgeteld 57 aandoeningen, die met parodontitis in verband worden gebracht, kan parodontitis worden gezien als een teken dat verandering van leefstijl het risico op die andere systemische ziekten zou kunnen voorkomen of kunnen helpen verminderen.
Vitamine D
Omdat mondzorgprofessionals parodontitis waarschijnlijk als eerste waarnemen, zouden ze patiënten met parodontitis moeten informeren dat ze hun risico op tandverlies – en op die andere systemische ziekten en op ongewenste zwangerschapsuitkomsten – kunnen verminderen door hun leefstijl te veranderen. Het verhogen van de hoeveelheid vitamine D in het bloed zou de eenvoudigste verbetering zijn, samen met een meer plantaardig eetpatroon.
Patiënten van mondzorgprofessionals zouden kunnen beginnen met het innemen van vitamine D3 2000-4000 IE/d (50-100 mcg/d) om de hoeveelheid vitamine D in het bloed te verhogen naar 75-125 nmol/L (30-50 ng/mL). Het routinematig meten van de hoeveelheid vitamine D in het bloed is niet noodzakelijk omdat de hier voorgestelde doses als veilig worden beschouwd, maar het meten ervan kan nuttig zijn om te bepalen of een adequate hoeveelheid vitamine D in het bloed wordt bereikt.
Mensen met obesitas (BMI >30 kg/m2) zouden een hogere doses moeten nemen en een gezonder voedingspatroon moeten nastreven.
In het belang van de patiënt is het voorts wenselijk om de behandelend arts te informeren dat de patiënt parodontitis heeft. Voor het identificeren van parodontale risicofactoren kunt u binnenkort gebruik maken van een nog te publiceren anamneselijst Gezond tandvlees: test uw parodontale risicofactoren.
Bekijk hieronder het video-interview van dr. William Grant en dr. Barbara van Amerongen geplaatst op GrassroothsHealth
Door: dr. B.M. van Amerongen.
Zij studeerde tandheelkunde aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in 1985 op een klinisch onderzoek naar De diagnose ‘gesaneerd’, een onderzoek naar de betekenis van het begrip ‘een gesaneerd gebit’ en de tandheelkundige waarde van een saneringsbewijs. Na haar afstuderen voerde zij parttime een algemeen tandartspraktijk in Amsterdam en legde zij zich toe op een verwijspraktijk voor speeksel- en voedingsonderzoek. Zij werkte vervolgens parttime als wetenschappelijk medewerker bij de afdeling Sociale en Preventieve Tandheelkunde van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) en deed zij internationaal onderzoek naar de relatie tussen kosten van tandheelkundige zorg en mondgezondheid. Daarna was zij verbonden aan de sectie Orale Biochemie (ACTA) en verdiepte zij zich in de toepassing van speekselonderzoek in de algemene tandartspraktijk. Ook was zij verbonden aan de vakgroep Cariologie Endodontologie Pedodontologie (ACTA) en bestudeerde de invloed van vitamine D op mondgezondheid. Zij was lid van het Adviescollege Preventie Mond- en Tandziekten van het Ivoren Kruis en schreef zij met name mee aan het Advies Droge Mond. Verder was zij verbonden aan de afdeling Moleculaire Celbiologie en Immunologie van het Amsterdam UMC locatie VU. Hier publiceerde zij over vitamine D en Multiple Sclerose en initieerde zij een klinisch onderzoek naar vitamine D en Multiple Sclerose.
Kunstmatige intelligentie (AI) kan mogelijk helpen om de effectiviteit van het onder controle houden van plaque door patiënten te bewaken. In onderzoek in het International Dental Journal kon AI op intraorale foto’s specifieke plaatsen met en zonder tandvleesontsteking even goed identificeren als menselijke tandartsen.
Prominente mondziekte
Parodontitis is een van de meest prominente mondziekten ter wereld. Het wordt veroorzaakt door ophoping van plaque biofilm langs de tandvleesrand, wat kan worden teruggedraaid door het tandplak te verwijderen.
Zelfverzorging is essentieel
Studies hebben aangetoond dat frequente tandartsafspraken niet effectief zijn voor blijvende bevredigende tandplakcontroles op specifieke plaatsen. Effectieve zelfzorgmaatregelen voor tandplakbeheersing, zoals tandenpoetsen en interdentale reiniging, zijn essentieel voor de preventie en bestrijding van parodontitis.
AI als oplossing
Kunstmatige intelligentie (AI) kan een oplossing bieden voor dit hardnekkige klinische probleem. Er zijn veel klinische toepassingen van AI in de tandheelkunde, waaronder bij de detectie van gingivitis op intraorale foto’s. Om een AI-systeem klinisch te gebruiken voor het voorspellen van gingivitis, moet het een hoge gevoeligheid en specificiteit hebben. Dat wil zeggen dat het ‘ziek’ moet rapporteren voor elke plaats waar er gingivitis is, en ‘gezond’ voor elke plaats waar er geen gingivitis is. De nauwkeurigheid van elk diagnostisch systeem voor klinisch gebruik moet zo hoog mogelijk zijn en een nauwkeurigheid van 0,90 of hoger moet worden nagestreefd voor klinisch gebruik.
Leren om gingivitis te herkennen
Samenwerkende onderzoekers uit China en Maleisië hebben een kunstmatig intelligent zogenaamd neuraal netwerk ontworpen die aan de hierboven gestelde eisen voldoet. Ze gebruikten een dataset van 567 afbeeldingen van tandvlees met verschillende gradaties van ontsteking om de AI te leren om gingivitis te herkennen.
Even goed als tandartsen
De AI kon de gezonde en zieke gevallen voorspellen met een gevoeligheid van 0,92 en een specificiteit van 0,94. Dit komt overeen met de prestaties van tandartsen. Op basis van de resultaten kan AI een waardevol screeningsinstrument zijn bij het opsporen en diagnosticeren van tandvleesaandoeningen. Zo kan het leiden tot eerdere interventie en betere gezondheidsresultaten, denken onderzoekers.
Preventie en bestrijding in gemeenschappen
“Toekomstige studies zouden waarschijnlijk de weg vrijmaken voor toepassingen van dergelijke AI-systemen in parodontologie en, meer in het bijzonder, preventie en bestrijding van parodontitis in gemeenschappen”, schrijven ze.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2018/06/Nieuwe-classificatie-gingivitis-en-parodontitis.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-09-18 13:20:572023-09-07 10:37:17Gingivitis kan mogelijk net zo goed worden gedetecteerd door AI als door tandarts
Op dit moment heeft meer dan de helft van de Nederlanders overgewicht en 15% heeft obesitas. Natuurlijk zijn voeding en lichaamsbeweging hierin hoekstenen, maar er zijn nog vele andere factoren: genetische, psychologische en gebruik van medicijnen. Verslag van de lezing van prof. dr. Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog en hoogleraar op het gebied van obesitas en stressonderzoek.
Overgewicht
Vet is een actief orgaan waarin veel hormonen worden gemaakt. Vet kan ziek worden waardoor er meer ontstekingsstoffen ontstaan. Deze stoffen zorgen er voor dat je andere ziektes kan krijgen zoals diabetes mellitus type 2, cardiovasculaire ziektes, bepaalde kankervormen en mondziekte. Mensen met overgewicht hebben vaker een slecht verloop van ziektes. Adipokines (vethormonen) leiden tot verhoogde productie van cytokines en zo ontstaat inflammatie. Zo kan parodontitis dus mede veroorzaakt worden door overgewicht.
Factoren voor overgewicht
Het benoemen van het overgewicht in de behandelkamer is moeilijk maar door toestemming te vragen gaat dat meestal wel goed. Bespreek het op een niet-veroordelende manier. Onderzoek hiervoor welke factoren zorgen voor het overgewicht. Ga er niet vanuit dat het simpelweg door verkeerd eten komt. Het ligt deels in het DNA; sommige mensen krijgen nu eenmaal sneller overgewicht dan een ander. In het DNA ligt ook het verzadigingssysteem. Als je voeding ruikt of ziet dan ga je hongerhormonen aanmaken zoals insuline en dan slaat men doorgaans aan het eten. Je krijgt een verzadigd gevoel pas na 20 minuten; als de verzadigingshormonen uit de darmen omhoog gaan. Daarom is langzaam eten en vaak kauwen heel nuttig. Daarnaast komt er vanuit het vet een signaal naar het brein. Maar we kunnen er prima doorheen eten. Vooral als het heel erg lekker is. Een toetje past altijd maar die broccoli niet meer. Dat heeft te maken met het hedonisch systeem, het beloningssysteem. Helaas varen we hier steeds vaker op. De maatschappij is hier debet aan want overal staan er lekkere snacks, bijvoorbeeld langs de snelweg. We maken steeds vaker onbewust voedingskeuzes in plaats van bewuste voedingskeuzes.
Verzadigingssysteem
Het verzadigingssysteem kan op allerlei manieren verstoort raken. Zoals door een slaaptekort (hoger leptine) of op dieet gaan. Dan wil je juist extra gaan eten na het diëten. Gezond eten is de basis, diëten absoluut niet. Bewerkt voedsel kan het systeem ook verstoren. Je eet sneller, meer en je komt aan bij een eetpatroon met bewerkt voedsel. De hoeveelheid calorieën, vezels, zout en vet maakt hierbij niet uit. Ook de psyche kan het systeem in de war doen raken. Als je zoet ziet, schiet je insuline al omhoog. Dus bij het kijken naar een chocolaatje gaat je lichaam er om vragen. Dan kan je er nog een bak gezonde heerlijke salade naast zetten maar je gaat dat chocolaatje pakken. Dan is stress een grote factor. Bij chronische stress er gaat een herverdeling van vet plaatsvinden door het stresshormoon. Vet gaat dan op de buik zitten en dit is nu juist heel ongezond. Daarnaast krijg je snack-trek door stress. Dus wil je iemand gezonder laten eten dan zal je die stress moeten aanpakken.
Medicijnen
Verder kunnen bepaalde medicijnen het systeem in de war schoppen; zoals antidepressiva, antipsychotica en anti-epileptica. En juist medicatie die vaak gegeven worden bij welvaartsziekte. Maagzuurremmer is ook een bekende en deze wordt heel vaak zonder goede indicatie ingenomen. Corticosteroïden worden enorm veel gebruikt en dit is systemische medicatie. Absoluut eentje om in de gaten te houden bij inflammatie.
Leefstijlinterventie
Via de huisarts kan er ook leefstijlinterventie worden ingezet (GLI) en deze valt onder het basispakket. Hierbij wordt regelmatig cognitieve gedragstherapie ingezet. Deze methodes zijn heel effectief. Mensen worden zowel fysiek als mentaal gezonder. Wat nou als je toch niet hiermee (voldoende) afvalt? Dan is er een aanvullende behandeling met medicatie die sinds kort wordt vergoed. Deze middelen geven een sterkere verzadiging en hebben een anti-inflammatoir effect. Dus wellicht werkt dit ook tegen parodontitis.
Prof. dr. Liesbeth van Rossum is internist-endocrinoloog en hoogleraar op het gebied van obesitas en stressonderzoek in het Erasmus MC. Zij is mede-oprichter van het Centrum Gezond Gewicht en co-auteur van de internationale bestseller “VET belangrijk” (FAT, the secret organ). Als bestuursvoorzitter van het Partnerschap Overgewicht Nederland, met adviesrol aan het ministerie van VWS, was zij nauw betrokken bij de invoering van de gecombineerde leefstijlinterventies in de basiszorgverzekering en bij het Nationaal Preventie Akkoord. Daarnaast bekleedt zij diverse (inter)nationale bestuurlijke functies, waaronder leider van het focusgebied Obesitas en Diabetes van de European Society of Endocrinology en is lid van De Jonge Akademie (KNAW).
Verslag door Lieneke Steverink-Jorna, mondhygiënist, voor dental INFO van de lezing van prof. dr. Liesbeth van Rossum tijdens het NVvP congres April Fools, daily rules.
https://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2021/09/Parodontale-behandeling-vermindert-biomarkers-van-obesitas.jpg230400Redactiehttps://www.dentalinfo.nl/wp-content/uploads/2016/03/Logo-Dental-info-retina-rev2.pngRedactie2023-09-04 16:00:152023-12-12 16:14:51Obesitas en de link met parodontitis: onderliggende oorzaken en effectieve aanpak
Voor een optimale gebruikerservaring maakt dental INFO gebruik van cookies. Als u deze site blijft gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies.
