Interdentale reiniging op wetenschappelijke basis

Een goede mondhygiëne is essentieel voor het behoud van de mondgezondheid. De twee meest voorkomende orale ziekten, cariës en parodontitis, manifesteren zich voornamelijk interdentaal. De oorzaak hiervan kan gevonden worden in het feit dat tandplaque de voorkeur heeft zich te hechten in interdentale ruimtes die met de tandenborstel niet te bereiken zijn. Hierdoor is interdentale reiniging als aanvulling op tandenpoetsen de gouden standaard voor plaqueverwijdering tijdens dagelijkse zelfzorg.

Het gehele artikel in PDF lezen?
Mail naar info.nl@tepe.com. Vermeld in het onderwerp: “Interdentale reiniging op een wetenschappelijke basis” dan sturen we u het gehele artikel toe.

Preventie van parodontale ziekten
Parodontale ziekten zijn wereldwijd een veelvoorkomend fenomeen. Ongeveer 50% van de volwassen populatie krijgt te maken met parodontitis waarvan 10 tot 15% aan een ernstige vorm lijdt. Prevalentiecijfers zijn positief geassocieerd met een toename in leeftijd (Chapple et al. 2015, Petersen and Ogawa 2012, Eke et al. 2015). Er zijn verschillende risicofactoren die een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van parodontitis. De belangrijkste risicofactor is de accumulatie van biofilm langs en onder de gingivarand. Voor het behoud van een optimale mondhygiëne is verwijdering van deze biofilm essentieel.

Een optimale mondhygiëne is belangrijk om verergering van parodontale ziekten te voorkomen en vormt een onderdeel van de behandeling van parodontale ziekten. Ook voor de preventie van terugkerende parodontitis en verdere botafbraak is dit essentieel.

Er is aangetoond dat bij het gebruik van een handtandenborstel een afname in plaquescore wordt bereikt van 42% (Slot et al. 2012). Echter zal de handtandenborstel de interdentale vlakken niet bereiken (Van der Weijden and Slot 2011). Kortom, een interdentaal hulpmiddel in additie op tandenpoetsen is noodzakelijk.

Verschillende producten zijn hiervoor verkrijgbaar, de belangrijkste zijn floss, tandenstokers en ragers. Er is geen product beschikbaar dat geschikt is voor alle patiënten en alle interdentale ruimtes. Hierdoor is  het essentieel de keuze te baseren op een klinische beoordeling en achterliggende kennis per individu.

De rager
Volgens ISO (ISO 16409:2006) is een rager een hulpmiddel opgebouwd uit radiaal geplaatste filamenten komend vanaf de stam om interdentale oppervlakken mee te reinigen.  De stam, meestal ontwikkeld als een geroteerde draad, vormt de basis en houdt de filamenten op hun plaats. Een filament wordt gedefinieerd als een enkele streng, bevestigd aan de stam. De borstel is het gedeelte dat door de interdentale ruimte bewogen wordt.  De borstel kan zowel afneembaar als vast zijn, ook al heeft een vaste borstelkop de voorkeur. Het handvat vormt het deel dat de stam vasthoudt. Verschillende studies hebben onderzoek gedaan naar ragers en andere interdentale hulpmiddelen. Vooral de effectiviteit van floss op de plaquereductie en gingivitis is onderzocht. Bij het evalueren van de voorkeur van de patiënt is gebleken dat een rager de voorkeur heeft.

Wetenschappelijke onderbouwing voor ragers
Sinds 1970 worden ragers, tandenstokers en floss vergeleken op het gebied van plaquereductie in zeer grote interdentale ruimtes (Gjermo and Flötra 1970). Uit onderzoek is gebleken dat de rager de voorkeur heeft op plaqueverwijdering in soortgelijke ruimtes. Dezelfde studie is uitgevoerd onder een jongere onderzoekspopulatie met smallere interdentale ruimtes. Uit dit onderzoek is gebleken dat de rager geen alternatief is voor de onderzochte populatie. De oorzaak hiervoor werd gevonden in de verkrijgbare maten ragers die in 1970 verkrijgbaar waren. Een groot deel van de onderzoeken die interdentale hulpmiddelen evalueert en vergelijkt wordt uitgevoerd op participanten met interdentale ruimtes type I en II (Nordland and Tarnow, 1998).

Ragers hebben een positief effect op de parameters bloeding, plaque en pocketdiepte. Ook zijn ragers superieur aan andere interdentale hulpmiddelen bij patiënten, die ofwel lijden aan parodontitis of zich in de nazorgfase bevinden (Kiger et al. 1991, Christou et al. 1998, Jared et al. 2005, Jackson et al. 2006, Rösing et al. 2006). Uit een meta-analyse gebaseerd op 9 artikelen is gebleken dat ragers als aanvulling op tandenpoetsen meer plaque verwijderen dan tandenpoetsen alleen. Ook is gebleken dat tandenstokers en floss veruit minder plaque verwijderen dan ragers. Daarnaast werd in het onderzoek een significante positieve relatie op het gebied van plaquescores, bloedingsscores en bloeding na sonderen (BOP) gevonden in vergelijking met andere interdentale hulpmiddelen (Slot et al, 2008). De onderzoeksgroep bestond voornamelijk uit patiënten die zich in de nazorg bevonden.

Uit een geblindeerd, gerandomiseerd splith-mouth onderzoek is gebleken dat ragers een significante reductie geven op de bloedingsneiging bij patiënten met type I interdentale ruimtes (Imai and Hatzimanolakis 2011). Tevens heeft ook een meta-review vastgesteld dat ragers het meest effectieve hulpmiddel zijn voor interdentale plaqueverwijdering (Sälzer et al. 2015). Dit wordt bevestigd in het rapport van de 11^e Europese Workshop in Pardodontologie op het gebied van primaire preventie van parodontitis (Chapple et al. 2015). Volgens de werkgroep hebben interdentale ragers de voorkeur op het gebied van interdentale reiniging. Floss kan een alternatief zijn op plaatsen die te nauw zijn voor een rager, mits deze plaatsen parodontaal gezond zijn.

Uit de besproken artikelen blijkt dat ragers in vergelijking met andere hulpmiddelen het meest effectief zijn bevonden voor interdentale plaqueverwijdering en andere parodontale parameters. Daarnaast wordt geconcludeerd dat adviezen op het gebied van interdentale reiniging patiëntgebonden moeten zijn. De maten en vormen van interdentale ruimtes moeten klinisch beoordeeld worden. Een patiënt die geadviseerd wordt gebruik te maken van ragers moet geïnstrueerd worden op het gebied van de juiste maten en techniek (Claydon 2008).

Cilindrische en conische ragers
Cilindrisch en conisch gevormde ragers zijn de twee meest voorkomende modellen op het gebied van ragers. De effectiviteit op het gebied van plaque- en bloedingsscores zijn vergeleken in een gerandomiseerde gecontroleerde klinische studie (Larsen et al. 2016). Een statistisch significant verschil werd aangetoond in plaque- en bloedingsscores op linguaal approximale vlakken, disto-linguale en mesio –linguale vlakken. Uit het onderzoek bleek dat er een toename was in plaque- en bloedingscores op de vlakken waar gebruik is gemaakt van conische ragers. De auteurs verklaren dat de resultaten afhankelijk zijn van de geometrische verschillen in vorm van conische en cilindrische interdentale borstels, waarbij cilindrische ragers de voorkeur hebben.

Therapietrouw – de sleutel tot succes
Uit verschillende artikelen die onderzoek hebben gedaan naar de voorkeur van de patiënt is vast komen te staan dat ragers de voorkeur hebben boven floss (Wollfe 1976, Christou et al. 1998, Noorlin and Watts 2007, Imai and Hatzimanolakis 2010, Chapple et al. 2015). Patiënten hebben de ervaring dat ragers effectiever en makkelijker in gebruik zijn dan floss. In additie hierop waren de patiënten meer geneigd gebruik te maken van de rager.  Bovenstaande factoren kunnen allen meespelen in het verbeteren van de medewerking van de zelfzorg van patiënten. Om een optimale mondhygiëne te bewerkstelligen is het begeleiden van patiënten in het kiezen van de juiste ragermaat uiterst belangrijk. Alle interdentale ruimtes van het individu moeten worden beoordeeld. Een lichte weerstand bij inbrengen impliceert de juiste ragermaat. Professionele instructie is essentieel in het verkrijgen van een optimaal effect. Het motiveren van de patiënt is de sleutel tot een therapietrouwe behandeling.

Conclusie
Het voorkomen van orale ziekten is onomstotelijk verbonden met een goede mondhygiëne. Het evalueren van individuele behoeften en omstandigheden vormen samen met wetenschappelijke ondersteuning de basis voor instructies en aanbevelingen. Hierdoor wordt de basis gelegd voor een therapietrouwe behandeling en langdurige gezonde mondhygiëne.

Door: Anna Nilveus Olofsson

DDS, Manager Odontology and Scientific Affairs, TePe

TePe Benelux B.V.
Treubstraat 15A
2288 EG Rijswijk
T 071-751 18 60
E Info.nl@tepe.com
I www.tepe.com

References

-Chapple IL, Van der Weijden F, Doerfer C, Herrera D, Shapira L, Polak D, Madianos P, Louropoulou
-A, Machtei E, Donos N, Greenwell H, Van Winkelhoff AJ, Eren Kuru B, Arweiler N, Teughels W,
-Aimetti M, Molina A, Montero E, Graziani F. Primary prevention of periodontitis: managing gingivitis. J Clin Periodontol. 2015 Apr;42 Suppl 16:S71-6.
-Christou V, Timmerman MF, Van der Velden U, Van der Weijden FA.Comparison of different approaches of interdental oral hygiene: interdental brushes versus dental floss.J Periodontol. 1998 Jul;69(7):759-64.
-Claydon NC.Current concepts in toothbrushing and interdental cleaning.Periodontol 2000. 2008;48:10-22.
-Eke PI, Dye BA, Wei L, Slade GD, Thornton-Evans GO, Borgnakke WS, Taylor GW, Page RC, Beck
-JD, Genco RJ.Update on prevalence of periodontitis in adults in the United States: NHANES 2009 to 2012.J Periodontol. 2015 May;86(5):611-22.
– Gjermo P, Flötra L.The effect of different methods of interdental cleaning.J Periodontal Res. 1970;5(3):230-6.
– Imai PH, Hatzimanolakis PC.Encouraging client compliance for interdental care with the interdental brush: The client´s perspective.Can J Dent Hygiene. 2010;44,no.2:56-60.
– Imai PH, Hatzimanolakis PC.Interdental brush in type I embrasures: Examiner blinded randomized clinical trial of bleeding and plaque efficacy.Can J Dent Hygiene. 2011;45,no.1:25-32.
-Imai PH, Yu X, MacDonald D.Comparison of interdental brush to dental floss for reduction of clinical parameters of periodontal disease: A systematic review.Can J Dent Hygiene. 2012;46,no.1:63-78.
-Jackson MA, Kellet M, Worthington HV, Clerehugh V.Comparison of interdental cleaning methods: a randomized controlled trial.J Periodontol. 2006 Aug;77(8):1421-9.
-Jared H, Zhong Y, Rowe M, Ebisutani K, Tanaka T, Takase N.Clinical trial of a novel interdental brush cleaning system.J Clin Dent. 2005;16(2):47-52.
-Kiger RD, Nylund K, Feller RP.A comparison of proximal plaque removal using floss and interdental brushes.J Clin Periodontol. 1991 Oct;18(9):681-4.
-Larsen HC, Slot DE, Van Zoelen C, Barendregt DS, Van der Weijden GA.The effectiveness of conically shaped compared with cylindrically shaped interdental brushes – a randomized controlled clinical trial.Int J Dent Hyg. 2016 Jan 11. doi: 10.1111/idh.12189.
-Noorlin I, Watts TL.A comparison of the efficacy and ease of use of dental floss and interproximal brushes in a randomised split mouth trial incorporating an assessment of subgingival plaque.Oral Health Prev Dent. 2007;5(1):13-8.
-Nordland WP, Tarnow DP.A classification system for loss of papillary height.J Periodontol. 1998 Oct;69(10):1124-6.
-Petersen PE, Ogawa H.The global burden of periodontal disease: towards integration with chronic disease prevention and control.Periodontol 2000. 2012 Oct; 60(1):15-39.
-Rösing CK, Daudt FA, Festugatto FE, Oppermann RV.
-Efficacy of interdental plaque control aids in periodontal maintenance patients: A comparative study.Oral Health Prev Dent. 2006;4(2):99-103.
-Slot DE, Dörfer CE, Van der Weijden GA.The efficacy of interdental brushes on plaque and parameters of periodontal inflammation: a systematic review.Int J Dent Hyg. 2008 Nov;6(4):253-64.-
Slot DE, Wiggelinkhuizen L, Rosema NA, Van der Weijden GA.
-The efficacy of manual toothbrushes following a brushing exercise: a systematic review.Int J Dent Hyg. 2012 Aug;10(3):187-97.
-Sälzer S, Slot DE, Van der Weijden FA, Dörfer CE.Efficacy of inter-dental mechanical plaque control in managing gingivitis – a meta-review.J Clin Periodontol. 2015 Apr;42 Suppl 16:S92-105.–
-Van der Weijden F, Slot DE.Oral hygiene in the prevention of periodontal diseases: the evidence.Periodontol 2000. 2011 Feb;55(1):104-23.
-Wolffe GN.An evaluation of proximal surface cleansing agents.J Clin Periodontol. 1976 Aug;3(3):148-56.