Inzage in patiëntendossiers: bent u er klaar voor?

Rondom het wetsvoorstel om zorgverzekeraars inzage te geven in patiëntendossiers van ongecontracteerde zorgaanbieders is het even rustig geweest. Nu is het voorstel weer actueel. In de Eerste Kamer is het voorstel namelijk deze week, op 17 december 2018, plenair behandeld. Door bezwaren op het gebied van privacy is het niet tot stemming gekomen en is de behandeling op verzoek van de Minister aangehouden. Hij beraadt zich over het wetsvoorstel. Als het voorstel in de toekomst door de Eerste Kamer wordt aangenomen, gaat dat grote gevolgen hebben voor mondzorgpraktijken.

Aangezien het aantal gecontracteerde aanbieders in de mondzorg van oudsher laag is, gelden de aangekondigde veranderingen zeker voor mondzorgprofessionals en mondzorgpraktijken. Een belangrijk onderdeel van de maatregelen is het vergroten van de mogelijkheden van zorgverzekeraars om controles uit te voeren bij ongecontracteerde aanbieders.

Huidige situatie bij controles in een ongecontracteerde praktijk

Het uitvoeren van materiële of formele controles bij ongecontracteerde (mondzorg)aanbieders is momenteel beperkt, als er geen sprake is van een directe relatie tussen de verzekeraar en de mondzorgaanbieder. De controle dient dan via de verzekerde te verlopen en verzekeraars mogen geen medische informatie opvragen bij de aanbieder, zonder de verzekerde daarbij te betrekken.

Het verstrekken van inzage in het medisch dossier van een patiënt betekent namelijk het doorbreken van het beroepsgeheim. Dat mag in beginsel niet en als het wel gebeurt, moet er een goede reden voor zijn. Daarbij moet ook de Algemene Verordening Gegevensbescherming in acht genomen worden, aangezien het gaat om privacygevoelige informatie. Verstrekking mag dus niet zomaar.
Dat is niet voor niets. Want wat als de patiënt last heeft van cariës, omdat hij een droge mond heeft door het gebruik van antidepressiva en dat in het dossier is beschreven? Dergelijke privacygevoelige informatie kan niet zomaar aan derden worden verstrekt.

Een uitzondering op de geheimhoudingsplicht bij controles is voor gecontracteerde aanbieders neergelegd in de Zorgverzekeringswet, de Regeling zorgverzekering en de Wet marktordening gezondheidszorg: gecontracteerde aanbieders kunnen in beginsel medische informatie over hun patiënten aan de verzekeraar verstrekken. Daarbij geldt nog steeds dat de zorgaanbieder zelf dient te beoordelen of het verstrekken van de gevraagde gegevens in dat geval (voor het behalen van het controledoel) noodzakelijk is. Als die doelen op een andere minder verstrekkende manier bereikt kunnen worden, dan weegt het beroepsgeheim zwaarder.

Het wetsvoorstel en de gevolgen voor een ongecontracteerde praktijk

Het wetsvoorstel uit 2016 tot Wijziging van de Wet marktordening gezondheidszorg breidt de doorbreking van het beroepsgeheim uit en maakt daarmee een einde aan de situatie dat de controle bij ongecontracteerden via de patiënt moet lopen. Als die wijzing wordt aangenomen in de Eerste Kamer, heeft dat tot gevolg dat verzekeraars zonder tussenkomst van de verzekerde (patiënt)informatie mogen opvragen in het kader van materiële controles.

Er zijn bezwaren aan het uitbreiden van de controlebevoegdheden van de verzekeraars. Er is sprake van een disbalans in de rechten en plichten van zorgaanbieder en zorgverzekeraar. Nu geeft de regeling voor gecontracteerde al onvoldoende waarborgen en straks kan die regeling dus ook gelden voor ongecontracteerde zorgaanbieders. Het is namelijk niet altijd duidelijk of het noodzakelijk is bepaalde medische gegevens van een patiënt te verstrekken aan de verzekeraar. Als daar discussie over ontstaat, leert de praktijk dat de verzekeraar vanwege zijn positie verschillende mogelijkheden inzet om het verstrekken van de medische informatie af te dwingen, zoals het stopzetten van de betaling aan de zorgaanbieder of aan de patiënt. De zorgaanbieder zit dan in een spagaat, omdat hij zijn beroepsgeheim serieus dient te nemen, maar aan de andere kant de financiële consequenties hun tol kunnen vragen.

Aangezien veel mondzorgprofessionals ongecontracteerd werken, hebben zij tot op heden minder last van deze disbalans tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder, die tot uiting komt tijdens controles. Dat kan veranderen indien het wetsvoorstel wordt aangenomen.

Oplossing?

Het opnemen van een sanctie voor de verzekeraars als er onnodige gegevens worden opgevraagd of als ten onrechte opgevraagde gegevens worden gebruikt door de verzekeraar, kunnen ervoor zorgen dat de weg naar herstel van machtsevenwicht wordt ingeslagen. De ANT heeft deze problematiek onder de aandacht gebracht bij de Eerste Kamer in een brief van 10 december jl . In die brief zijn verschillende oplossingen aangedragen. Het is tijd dat de politiek serieus bekijkt hoe de disbalans kan worden beëindigd. Nu de Minister het wetsvoorstel opnieuw onder de loep neemt, is dat één van de belangrijkste elementen die in het voorstel zou moeten worden aangepast.

Het verdient aanbeveling de ontwikkelingen rondom dit wetsvoorstel te blijven volgen. De consequentie voor mondzorgaanbieders zal immers zijn dat, als het voorstel wet wordt, de verzekeraar zich rechtstreeks tot u als mondzorgaanbieder kan wenden met de vraag tot inzage in de patiëntendossiers. Dat is niet erg, maar kan volgens ons alleen goed functioneren als voldoende waarborgen in de wet zijn opgenomen waardoor de privacy van de patiënten voldoende geborgd wordt. Bedenk u in ieder geval dat u bij controles te allen tijde goed moet nagaan of u verplicht bent gegevens te verstrekken en of u überhaupt gegevens mag verstrekken. Deze vragen worden voor mondzorgaanbieders actueler, als het voorstel wordt aangenomen. Bereid u daarop voor!

Door:
Elize Breugem en Daniël Post – advocaten, zorgmakelaars en juridisch adviseurs bij Eldermans|Geerts