Na een traumagerichte behandeling bij mensen met PTSS en chronische pijnlijke TMD nemen pijnlijke TMD, waakbruxisme en slaapbruxisme af

Posttraumatische stressstoornis

Na confrontatie met één of meer ernstige bedreigende gebeurtenissen kunnen personen een psychische aandoening ontwikkelen die posttraumatische stressstoornis (PTSS) wordt genoemd. Symptomen van PTSS omvatten: zich opdringende verontrustende herinneringen of nachtmerries; het vermijden van alles was verband kan houden met de traumatische gebeurtenis; negatieve veranderingen in cognities en stemming; en veranderingen in arousal en reactiviteit. PTSS gaat relatief vaak samen met chronische pijn, waaronder chronische pijnlijke temporomandibulaire disfunctie (TMD).

Pijnlijke TMD en bruxisme

TMD is een verzamelnaam voor aandoeningen die de kaakgewrichten, kauwspieren en bijbehorende weefsels betreffen. TMD hoeft niet gepaard te gaan met pijn, maar pijn is wel het meest voorkomende symptoom. Naast tandheelkundige pijn is TMD-pijn één van de belangrijkste oorzaken van pijn in het orofaciale gebied. Net als pijnlijke TMD komt ook bruxisme vrij veel voor. TMD en bruxisme zijn tot op zekere hoogte aan elkaar gerelateerd. Er zijn twee vormen van bruxisme: waak- en slaapbruxisme. Waakbruxisme vindt plaats als de persoon wakker is, terwijl de kauwspieractiviteit bij slaapbruxisme gedurende de slaap aanwezig is. Zowel waak- als slaapbruxisme worden niet gezien als stoornis bij anderszins gezonde personen. De achtergrond van zowel pijnlijke TMD als van waak- en slaapbruxisme is multifactorieel, met een belangrijke rol voor psychosociale factoren. PTSS is één van die psychosociale factoren die een rol lijken te spelen in de etiologie van pijnlijke TMD, waak- en slaapbruxisme. Hoewel ze dus relatief vaak samen voorkomen met PTSS, was niet eerder onderzocht wat dat betekent voor de behandeling van TMD, waak- en slaapbruxisme.

Onderzoek

In dit onderzoek was de hypothese dat chronische pijnlijke TMD, pijnintensiteit, waak- en slaapbruxisme zouden afnemen na een op het trauma gerichte behandeling en dat deze afname zou aanhouden zes maanden na de behandeling. Er werd onderzoek gedaan onder een steekproef van personen met ernstige PTSS die waren verwezen voor traumagerichte behandeling bij een gespecialiseerd behandelcentrum voor psychotrauma. Naast de gebruikelijke diagnostische instrumenten voor PTSS vulden de deelnemers korte vragenlijsten in over chronische pijnlijke TMD, pijnintensiteit, waak- en slaapbruxisme. De metingen vonden plaats voor de behandeling, een week na de behandeling en zes maanden na de behandeling.

De behandeling

De behandeling was een 4-8 dagen durende korte, intensieve, traumagerichte behandeling voor PTSS en bestond uit dagelijkse sessies van exposure therapie en eye movement desensitization and reprocessing (EMDR)-therapie. Bij exposure therapie worden de herinneringen aan traumatische ervaringen verwerkt door tot in detail de confrontatie aan te gaan met de traumatische herinnering(en), waardoor de angst voor deze herinnering afneemt. Bij EMDR-therapie vermindert de lading op nare herinneringsbeelden door het meest beladen herinneringsbeeld in gedachten te nemen en tegelijkertijd de aandacht te richten op het uitvoeren van een werkgeheugen-belastende taak, zoals het met de ogen volgen van de hand van de therapeut die vlak voor het gezicht heen en weer beweegt. Naast deze combinatie van evidence-based traumagerichte therapieën maakten lichaamsbeweging en voorlichting over PTSS deel uit van het behandelprogramma. Een reeks studies heeft aangetoond dat dit kortdurende intensieve behandelprogramma een effectieve behandeling voor PTSS is.

Resultaten

Er waren 98 deelnemers die naast PTSS ook chronische pijnlijke TMD rapporteerden (82 vrouwen van gemiddeld 38 jaar oud en 16 mannen van gemiddeld 45 jaar oud). In deze groep namen chronische pijnlijke TMD, pijnintensiteit, waak- en slaapbruxisme significant af na behandeling. Zes maanden na afloop van de behandeling was er op groepsniveau nog steeds sprake van een significante afname van chronische pijnlijke TMD, waak- en slaapbruxisme ten opzichte van voor de behandeling.

Conclusie

Deze studie is de eerste die er op wijst dat een traumagerichte behandeling voor PTSS kan bijdragen aan de vermindering van chronische pijnlijke TMD, waak- en slaapbruxisme bij patiënten met PTSS en chronische pijnlijke TMD. Deze resultaten wijzen er op dat een traumasensitieve benadering van patiënten die behandeling zoeken voor chronische pijnlijke TMD mogelijk verstandig is en dat het verwijzen van patiënten met comorbide PTSS voor traumagerichte behandeling een waardevolle aanvulling zou kunnen zijn in het behandelplan.

The effects of trauma‐focused treatment on painful temporomandibular disorders, awake bruxism and sleep bruxism in patients with severe post‐traumatic stress disorder – Knibbe – Journal of Oral Rehabilitation – Wiley Online Library

𝐄𝐌𝐃𝐑 𝐞𝐧 𝐡𝐞𝐭 𝐞𝐡𝐚𝐧𝐝𝐞𝐥𝐞𝐧 𝐯𝐚𝐧 𝐤𝐚𝐚𝐤𝐤𝐥𝐚𝐜𝐡𝐭𝐞𝐧 𝐛𝐢𝐣 𝐩𝐚𝐭𝐢ë𝐧𝐭𝐞𝐧 𝐦𝐞𝐭 𝐞𝐧 𝐳𝐨𝐧𝐝𝐞𝐫 𝐏𝐓𝐒𝐒