Veldstudie: Herbeoordeling van de projectaanpak van Bocas Sanas Holanda-Maimon na de COVID-19 pandemie: wat is effectief en efficiënt?

Dit gebeurt voornamelijk in het district Maimón (een arme plattelandsomgeving) in de provincie Puerto Plata. BSHM verleent preventieve en curatieve zorg en werkt daarvoor samen met enkele Dominicaanse partners en de medewerkers van de scholen.
Daarbij ligt de nadruk op preventie en promotie om de gezondheid en het leren van schoolkinderen te verbeteren door voorlichting, het onder toezicht wassen van de handen en tandenpoetsen op school volgens het ‘Fit-for-School’-systeem.

Veldstudie

De herbeoordeling van de projectaanpak van BSHM is uitgevoerd door middel van een veldstudie waarover een artikel werd gepubliceerd in het nieuwe wetenschappelijke tijdschrift
Health, Environment and Sustainable Development: Interdiciplinary Approach (HESDIA journal).
Agatha Rypma-Huitema heeft het onderzoek mede opgezet, uitgevoerd, geanalyseerd en heeft als tweede auteur in het toegepaste wetenschappelijk artikel actief meegeschreven.
Deze veldstudie is gedaan om het DMFT-niveau opnieuw te beoordelen onder 11- tot 13-jarige kinderen op vijf scholen in ons werkgebied.
De herbeoordeling was tevens bedoeld om verslag uit te brengen over de aanpak en strategie van het project, waaronder het school gebaseerde programma voor mondgezondheidseducatie en hygiëne en te kijken naar de commitment van de scholen in relatie tot de hoeveelheid cariës.

Waar het vrijwilligersteam in 2015, na 7 jaar met het BSHM programma gewerkt te hebben, uit het evaluatieonderzoek positieve resultaten zag, toont dit recente veldonderzoek aan dat het aantal door cariës aangetaste elementen is toegenomen en ook dat de ernst van de ontstane problemen is toegenomen in vergelijking tot toentertijd.

Werkwijze

In februari 2023 en maart 2023 bezocht een klein BSHM-team vijf basisscholen in de provincie Puerto Plata om 231 kinderen te screenen, waarvan bij 65 schoolkinderen van 11 tot 13 jaar de DMFT en PUFA waarden werden gemeten.

Resultaten

In acht jaar tijd steeg het cariësniveau op twee van de geselecteerd ‘BSHM-scholen’ aanzienlijk met DMFT scores van 4,3 en 7,9 terwijl enkel één school met een actieve tandenpoetsroutine en nazorg de DMFT op 2,56 hield en dus onder de WHO-norm. Deze school hield zich actief bezig met het project, heeft na de corona pandemie gelijk het dagelijks tandenpoetsprogramma weer opgepakt, zorgde voor tandenborstels en tandpasta, hield de watervoorraad op peil en maakte gebruik van de door BSHM ontwikkelde AAAA tandenpoetsvolgorde poster.
Echter wel was het PUFA-gehalte enigszins verhoogd wat betekent dat er meer pulpa-betrokkenheid en fistels werden geconstateerd. Bovendien werden 104 kinderen doorverwezen naar de kliniek voor tandheelkundige behandeling.

Conclusie

Na de COVID-19 pandemie is de mondgezondheid van schoolkinderen verslechterd; de DMFT- en PUFA-niveaus zijn ten opzichte van het eerste uitgevoerde onderzoek in 2008
behoorlijk gestegen.

Door de COVID-19 periode zijn de kinderen meer dan een jaar niet naar school geweest. De poetsprogramma’s moesten door de scholen zelf weer opgestart worden. Ook ontstond er een tekort aan materialen zoals tandpasta en tandenborstels.
Verder werden de was- en tandenpoetsbakken niet gerepareerd en werkten niet alle watertanks meer optimaal. Daarbij was ook de toegang tot de tandheelkundige hulp van de klinieken verminderd. Slechts één school wist verbetering te tonen, dankzij actief herstel van het BSHM-tandenpoetsprogramma en een adequate nazorg. De overige geselecteerde scholen zagen een duidelijke achteruitgang in mondgezondheid van de kinderen.

Bocas Sanas toont met de stichting aan dat betrokkenheid en praktische interventies werken, maar dat een samenwerking met scholen en de overheid onmisbaar is om een project in ontwikkelingsregio’s duurzaam te maken.

Interventies en beleidsmaatregelen, zoals het school gebaseerde poetsprogramma van BSHM kunnen alleen tandenpoetsgedrag veranderen en de mondgezondheid verbeteren als ze systematisch ingebouwd worden in de school structuur en ondersteund worden door regionale instellingen en overheidsministeries van onderwijs en volksgezondheid.
Stichting Bocas Sanas heeft meerdere malen contact gezocht met de lokale overheidsinstanties en -ambassadeurs en aanbevelingen gedaan voor structurele verbeteringen omtrent schoolpoetsen zodat de toekomstige generatie jongeren zonder kiespijn en met een stralende lach naar school kan gaan.

Vragenlijsten beschikbaar voor andere projecten

De ontwikkelde en afgestemde vragenlijsten (in het Nederlands en vertaald naar het Spaans) van de Bocas Sanas Holanda-Maimon aanpak cq. BSHM-programma zijn opvraagbaar via Bocas Sanas voor andere vrijwilligersorganisaties, die zich richten op het bevorderen van mondgezondheid en preventieve mondzorg in ontwikkelingslanden, en/of studenten tandheelkunde/mondzorgkunde en collega-mondhygiënisten en tandartsen .

Door:
Agatha Rypma-Huitema, praktiserend mondhygiënist en werkzaam als kindertandverzorgende in een algemene praktijk. Sinds 2013 is zij als secretaris verbonden aan de Stichting BSHM.