Traumatologie in de kindertandheelkunde

Complex

Onverwachts

Enerzijds is het complex voor de planning van de tandartspraktijk, omdat trauma altijd onverwachts komt en ad hoc gezien moet worden. Hierdoor is er vaak geen of (te) weinig ruimte in de agenda voor deze spoedconsulten en behandelingen, en moeten andere patiënten door de balie-assistente afgebeld en verplaatst worden.
Anderzijds is het complex voor het betreffende kind en de ouders, omdat het kind met spoed van school of sport gehaald moet worden en de ouders van werk. Daarnaast moeten de kinderen vaak (meerdere keren) terug komen voor follow-up controles en/of behandelingen.

Emotionele component

Verder speelt er nog een emotionele component. Ongeveer 5% van de lichaamsverwondingen is aan het gebit, maar het heeft een veel grotere impact omdat het zich in het gelaat afspeelt. Voor veel kinderen en ouders voelt verlies van een (stuk) tand als verlies van een lichaamsdeel. De incidentie is hoog; 22.7% van de melkelementen en 15.2% van de blijvende elementen krijgt te maken met trauma, waarbij jongetjes een hogere incidentie hebben dan meisjes. Het meest voorkomende type letsel zijn glazuurfracturen, waarbij de bovenste centrale incisieven het vaakst werden getroffen.

Prijs

Tot slot drukt de prijs van behandeling van dentaal trauma zwaar op de gezondheidszorg en het zorgsysteem. Preventie van gebitstrauma is de meest effectieve interventie.

Speciale zorgbehoeften

Kinderen met speciale zorgbehoeften (zogenaamde special needs) hebben mogelijk hogere kans op tandletsel. Deze kinderen hebben daarnaast vaak minder toegang tot reguliere zorg, en niet elke tandarts heeft de skills en de praktijkruimte voor behandeling. Er moet gedacht worden aan kinderen met een:

• Lichamelijke beperking
• Motorische beperking
• Visuele beperking
• Auditieve beperking
• (Licht) Verstandelijke beperking

Duimen en speengebruik

Door langdurig speengebruik of duimen bij jongere kinderen ontstaat er een open beet en vaak ook een overjet en mal-occlusie. Bij een vergrote overjet en onvoldoende lipbedekking loopt een kind meer kans op trauma van de frontelementen, omdat deze als eerste de impact van een klap opvangen. Er wordt geschat dat 21.8% van het wereldwijde tandletsel hieraan te wijten is. Vroegtijdige gedragsverandering van het spenen/duimen is erg belangrijk in de preventie.

Pubertijd

Tijdens de pubertijd ontstaat er een verhoogde kans op dentaal letsel door andere oorzaken. Zo is er meer risico op tandletsel door (beginnend) alcoholgebruik, voor het eerst dragen van hoge hakken, en het laten plaatsen van metalen orale piercings (kunststof piercings veroorzaken minder schade aan het gebit). Daarnaast treedt er ook regelmatig tandletsel op tijdens sporten, zoals hockey. Tegenwoordig is het bij steeds meer sporten verplicht om een gebitsbeschermer te dragen.

Mouthguard

Het is een goede ontwikkeling dat steeds meer sporten het dragen van een gebitsbeschermer verplicht stellen, maar het is dan wél belangrijk dat deze gebitsbeschermer ook effectief is in het voorkomen van dentaal letsel, of de ernst van de impact sterk verminderen. Een adequate gebitsbeschermer maximaliseert de preventie van dentaal letsel.

Een gebitsbeschermer moet genoeg retentie hebben, maar tegelijkertijd ook genoeg comfort bieden omdat deze anders niet gedragen wordt. De sporter moet tijdens het dragen vrij kunnen ademen.
De beschermer moet geschikt zijn voor het type sport (bij kickboksen is een ander soort bitje vereist dan bij hockey), m.a.w.: de shock absorbing capability moet adequaat genoeg zijn voor de activiteit. Tot slot moet de gebitsbeschermer gemaakt zijn van niet-irriterend materiaal en goed schoon te maken zijn.

Vaak zijn gebitsbeschermers eerder aan vervanging toe, dan dat ze daadwerkelijk vervangen worden. Laat daarom je patiënt het bitje meenemen tijdens reguliere controle voor een check.

Preventie en bescherming

Het belangrijkste is preventie van trauma, en bescherming van (jonge) kinderen:

• Veiligheidsbewustzijn
• Woning kidsproof maken
• Supervisie bij spelende kleine kinderen
• Zijwieltjes op kinderfiets
• Gebruik van kinderzitjes in auto
• Dragen van autogordels
• Tijdens traplopen het vasthouden van leuning
• Dragen van een helm op stepjes en fiets
• Dragen van adequate gebitsbeschermer tijdens sport

Mocht er tóch dentaal trauma optreden, dan is belangrijk zo snel mogelijk een tandarts te bezoeken. Een vroegtijdige, adequate behandeling zorgt voor de best mogelijke uitkomst. Ouders en kind moeten bij trauma áltijd langskomen bij de tandarts, ook al gaat het om het melkgebit.

IADT ToothSOS app

Voor ouders bestaat de handige gratis IADT ToothSOS app, zodat zij direct weten wat ze moeten doen (en niet doen!) bij het optreden van dentaal trauma bij hun kind.

Dr Nitesh Tewari graduated and post graduated from prestigious King George’s Medical University, Lucknow. He is a clinician par excellence and an academician to the core with post graduate teaching experience of over twelve years. Dr Tewari has 94 publications in reputed national and international journals and six test book contributions to his credit till date. He has been part of expert committees of Indian Council of Medical Research and Department of Science and Technology, Government of India. As a guest speaker, he has lectured in over 90 events in national and international platforms. He was awarded with best original research award in world congress of dental traumatology, San Diego, USA (2018), Outstanding Pedodontist Award by Craniofacial and Research Foundation in Sri Lanka (2018), Jens Ove Andreasen Award twice at 27^th and 28^th Conferences of International Association of Pediatric Dentistry (2019, 2021) and the global first-prize in original research competition in the 12th IFEA World Endodontics Congress 2021. He is a fellow of Academy of Dentistry International (USA), Japan Dental Association, International Association of Dental Traumatology (USA), International College of Dentists (USA) and Faculty of Dental Surgery Royal College of Physicians and Surgeons (Glasgow). Presently he is working as Additional Professor in Centre for Dental Education and Research, All India Institute of Medical Sciences, New Delhi, serving as the Director of International Association of Dental Traumatology and General Secretary of Indian Society of Dental Traumatology.

 

Anne O’Connell is a Board certified in Paediatric Dentistry and is a Fellow of AAPD, and a Diplomate of the ABPD.   Anne trained at the Eastman Dental Center with a further degree in Cariology from the University of Rochester, New York.  She is past- President of the International Association of Dental Traumatology and is a Fellow of IADT.  She remains active in numerous national and international organisations including IADT, AAPD, IADR and IAPD, and was Editor of IAPD in 2015-18.  Her areas of interest include traumatic oral injuries, developmental defects of the dentition aesthetics in children, infant oral health and cariology. She has numerous publications across clinical and research topics and is a renowned international speaker.

Verslag door Jacolien Wismeijer, tandarts, voor dental INFO van de lezing van dr. Nitesh Tewari en Anne O’Connell tijdens het IAPD-congres.