Zes jaar BBM: Hoe staat de mondhygiënist ervoor in België?

Het beroep van mondhygiënist is relatief nieuw in België. Waarom heeft het zo lang geduurd voordat mondhygiënisten in België officieel aan de slag konden?

“In België was de mondzorgtraditie lange tijd sterk gericht op tandartsen en hun assistenten, waardoor er weinig ruimte was voor een nieuw beroep. Het heeft tijd gekost om beleidsmakers, zorgverleners en het brede publiek te overtuigen van de meerwaarde van mondhygiënisten. Daarnaast speelde de wetgeving een grote rol en moest de opleiding nog worden opgezet en geaccrediteerd. Toen ik aan de opleiding begon, bestond er zelfs nog geen officieel beroepsprofiel – dat werd pas een jaar voor onze afstuderen vastgelegd. Gelukkig is het gelukt om die erkenning te krijgen en vandaag zien we steeds duidelijker hoe mondhygiënisten bijdragen aan een betere mondgezondheid in België.”

Hoeveel mondhygiënisten zijn er momenteel in België afgestudeerd?

“Sinds de start van de opleiding zijn in België al zo’n 660 mondhygiënisten afgestudeerd. Met jaarlijks gemiddeld 100 tot 120 nieuwe studenten per opleidingsinstelling groeit de beroepsgroep gestaag.”

Wat zijn de belangrijkste opleidingen voor mondhygiënisten in België?

“In België kun je op vier hogescholen de driejarige bacheloropleiding tot mondhygiënist volgen: in Gent, Brussel, Luik en Leuven.”

Hoe ziet het werk van een mondhygiënist in België eruit?

“In België ligt de focus voor mondhygiënisten vooral op preventieve mondzorg. Zo mogen ze onder andere preventieve mondonderzoeken uitvoeren, tandsteen en plaque verwijderen, radiografieën nemen, fluoridebehandelingen geven, beschermingsbeugels maken, bleaching uitvoeren, tanden sealen en patiënten adviseren over mondhygiëne en voeding. Door deze taken op zich te nemen, ontlasten ze tandartsen, die daardoor meer tijd hebben voor complexe en specialistische behandelingen. Hoewel mondhygiënisten in Nederland vaak een eigen praktijk hebben en zelfstandig patiënten behandelen, werken ze in België altijd samen met een tandarts. In het begin was het wennen voor veel tandartspraktijken om mondhygiënisten te integreren. Vroeger bestonden deze praktijken vaak alleen uit een tandarts en een assistent die geen behandelingen in de mond mogen uitvoeren. Hoewel het even aanpassen was, zien steeds meer tandartspraktijken nu de toegevoegde waarde van de samenwerking met een mondhygiënist. Het zorgt namelijk voor efficiëntere zorgprocessen: door taken beter te verdelen, kan de werkdruk in tandartspraktijken verlicht worden. Op de middellange termijn kan dit helpen om patiëntenstops te voorkomen en de toegankelijkheid en kwaliteit van mondzorg in België te verbeteren.”

“Toch zijn er in België nog enkele beperkingen voor mondhygiënisten. Zo mogen ze bijvoorbeeld geen lokale verdoving geven, iets wat in Nederland wél mogelijk is. Dit laat zien dat er nog ruimte is voor verdere ontwikkeling van het beroep, zodat mondhygiënisten hun rol in de mondzorg nog beter kunnen vervullen.”

Verwacht je dat dit op korte termijn in België ook mogelijk wordt voor mondhygiënisten?

“Dat is zeker iets waar we naar streven, vooral als het gaat om de mogelijkheid voor mondhygiënisten om lokale verdoving toe te dienen. Op dit moment mogen we wel diepe reinigingen uitvoeren, maar als er verdoving nodig is, moet de tandarts dat doen. Dat kost niet alleen extra tijd, maar het zou ook veel efficiënter en prettiger zijn voor de patiënt als wij dit zelf konden doen. De BBM is hier actief mee bezig en we hopen dat we op korte termijn stappen kunnen zetten richting meer zelfstandigheid voor mondhygiënisten.”

Zes jaar geleden werd de BBM opgericht om deze zaken aan te pakken. Hoe kijk jij terug op deze periode?

“Het is tot nu toe een pittig, maar ook zeer mooi traject geweest voor onze jonge beroepsgroep. We hebben ons zowel in het werkveld kunnen ontplooien als binnen de basisgezondheidszorgverzekering een plek weten te veroveren. In zes jaar tijd een onmisbare schakel worden binnen het mondzorglandschap is iets om trots op te zijn. We zijn nog lang niet op de plek waar we willen en moeten zijn, maar we vormen één grote familie, voelen veel steun binnen de sector en krijgen internationaal complimenten over de vooruitgang die we geboekt hebben.”

Welke mijlpalen hebben jullie in die zes jaar bereikt?

“De afgelopen zes jaar hebben we echt mooie stappen gezet met BBM! Eén van de grootste mijlpalen was onze aansluiting bij de Europese Federatie voor Mondhygiënisten (EDHF). Hierdoor staan we niet alleen nationaal, maar ook internationaal sterker. We kunnen samenwerken met andere organisaties en zo de rol van mondhygiënisten verder ontwikkelen.”
“Verder is het ook een belangrijke mijlpaal geweest om een plaats binnen de basisziekteverzekering te bemachtigen. Tot op de dag van vandaag vergt dit nog steeds veel lobbywerk om een sterkere positie te verkrijgen. Vergelijken we dit internationaal, dan zijn we in de zes jaar dat we bestaan al verder geraakt dan sommige andere verenigingen die hier al veel langer voor strijden.”

“Daarnaast hebben we ook de focus gelegd op informatievoorziening. We hebben een website, een nieuwsbrief en een magazine opgezet om studenten, tandartsen, mondzorgspecialisten én het brede publiek beter te informeren over ons beroep en de toegevoegde waarde van mondhygiënisten. Het mooie is dat het grootste deel van deze communicatiekanalen beschikbaar is in drie talen – Nederlands, Frans en Engels – zodat we echt iedereen in België kunnen bereiken. Ook bieden we informatieve workshops aan en organiseren we inmiddels vier congressen: twee in het Nederlands, één in het Engels en één in het Frans. Dit zijn geweldige momenten om kennis te delen, nieuwe inzichten op te doen en vakgenoten te ontmoeten.”

Hoeveel leden heeft de BBM momenteel?

“Op dit moment zijn dat er ongeveer 320, waarvan zo’n 220 gediplomeerde mondhygiënisten en 100 studenten. Dit aantal groeit nog steeds, omdat steeds meer mondhygiënisten de meerwaarde zien van een sterke beroepsvereniging. De BBM zet zich in voor de erkenning en ontwikkeling van ons beroep en door samen te werken, kunnen we als beroepsgroep blijven groeien en vooruitgang boeken.”

Eén van die samenwerkingen is met de NVM-mondhygiënisten. Kun je iets vertellen over hoe deze samenwerking eruitziet?

“De samenwerking tussen BBM en de NVM-mondhygiënisten is ontzettend waardevol. Sinds de oprichting van BBM hebben we veel steun gekregen van onze Nederlandse collega’s en daar zijn we enorm dankbaar voor. Dankzij hun ervaring en kennis konden we een vliegende start maken. We onderhouden een hechte band en wisselen regelmatig kennis en ervaringen uit. Dit helpt niet alleen om onze beroepsgroepen in beide landen te versterken, maar ook om van elkaar te leren en samen verder te groeien.”

“Bovendien stelt deze samenwerking ons in staat om gezamenlijke vraagstukken op te pakken en uitdagingen in de mondzorg aan te gaan. Een goed voorbeeld hiervan is de uitstroom van afgestudeerde mondhygiënisten naar Nederland. Ongeveer een kwart van de mondhygiënisten die in België afstuderen, zijn Nederlandse studenten die na hun studie terugkeren. Dit terwijl het diploma niet automatisch gelijkgesteld is tussen beide landen. Wie in België afstudeert en in Nederland als mondhygiënist wil werken, moet extra cursussen volgen om de titel te mogen dragen en het beroep wettelijk te mogen uitoefenen. Omgekeerd geldt hetzelfde: met een Nederlands diploma moet je in België langs de erkenningscommissie, waarbij aanvullende bijscholing nodig is om erkenning en een werkvisum te verkrijgen. Het is dus interessant om te onderzoeken waarom Nederlandse studenten er toch voor kiezen om in België te studeren. Ligt dat aan de strengere selectieprocedures in Nederland, de kortere studieduur in België of de lagere studiekosten? Dit is een belangrijk vraagstuk dat we samen met onze Nederlandse collega’s verder willen uitdiepen.”

 

Tot slot, wat zijn de belangrijkste doelen waar de BBM zich de komende jaren op gaat richten?

“Voor onze beroepsgroep liggen zowel professioneel als financieel nog enkele uitdagingen. We willen mondhygiënisten een sterkere positie geven in het Belgische zorglandschap en zorgen voor eerlijke vergoedingen. Momenteel worden alleen tandsteenverwijdering en sealants vergoed via de basisziekteverzekering, terwijl cruciale preventieve behandelingen zoals poetsinstructies, mondgezondheidsmetingen en rookstopbegeleiding daarbuiten vallen. Dit maakt preventieve zorg minder toegankelijk, vooral voor kwetsbare groepen. Is preventie dan een luxeproduct? Wij vinden van niet. Investeren in preventieve zorg is op de lange termijn juist kostenbesparend. Tandbederf is zelfs volledig te voorkomen. Als we dus preventie centraal stellen, verbeteren we niet alleen de mondgezondheid van iedereen, maar verlagen we ook de zorgkosten op de lange termijn. In Scandinavische landen zien we al jaren hoe goed dit werkt en dat is voor ons een enorme inspiratie. Daar willen we in België ook naartoe werken!.”

“Daarnaast vinden we het belangrijk om onze leden goed te blijven informeren en ondersteunen, zodat ze altijd up-to-date zijn over de nieuwste ontwikkelingen binnen het vak. We willen ook de brede bevolking blijven sensibiliseren over het belang van mondgezondheid. Hoe beter mensen de waarde van onze zorg begrijpen, hoe groter de rol van mondhygiënisten kan worden binnen de Belgische mondzorg. En heel belangrijk: we doen dit samen, met álle mondhygiënisten in België. Of ze nu Nederlandstalig of Franstalig zijn, iedereen moet zich betrokken en vertegenwoordigd voelen. Alleen zo kunnen we als beroepsgroep sterker staan en onze doelen bereiken.”

 

Interview met Isabelle Mertens, bestuurslid Belgische Beroepsvereniging voor Mondhygiënisten, door Ilona van der Werf.