Arbeidsconflicten in de mondzorg: van gedoe naar gezonde samenwerking

Toch zijn arbeidsconflicten in de mondzorg geen uitzondering. Een team dat dagelijks intensief samenwerkt onder hoge werkdruk, gecombineerd met de krapte op de arbeidsmarkt, vormt een voedingsbodem voor spanningen. Vaak begint het klein – een verschil van inzicht over werktijden of verantwoordelijkheden – maar als dit niet wordt opgepakt, kan het uitgroeien tot een serieus probleem.

Arbeidsconflicten zijn niet alleen vervelend voor de sfeer, maar kunnen ook duur worden. Ze leiden tot verminderde productiviteit, uitval door ziekte en soms zelfs vertrek van waardevolle medewerkers. Bovendien zijn werkgevers bij verzuim door een arbeidsconflict verplicht conflictbemiddeling in te zetten. Tijdig en professioneel omgaan met conflicten is daarom niet alleen verstandig, maar vaak ook noodzakelijk.

Waarom conflicten ontstaan in de mondzorg

Een mondzorgpraktijk is vaak een hecht team waarin tandartsen, mondhygiënisten, assistenten en receptionisten intensief samenwerken. Die samenwerking vraagt om afstemming en vertrouwen. Enkele veel voorkomende bronnen van conflict zijn:

• Werkdruk en roosterproblemen

  Onregelmatige werktijden, overuren en krappe bezetting kunnen spanningen veroorzaken.

• Rol- en taakverdeling

  Wie is verantwoordelijk voor patiëntcontact, administratie of inkoop? Onduidelijkheid leidt vaak tot wrijving.

• Communicatie en stijlverschillen

  Een tandarts die direct en zakelijk communiceert kan botsen met een assistente die behoefte heeft aan meer uitleg en erkenning.

• Loopbaan en ontwikkeling

  Jonge mondzorgprofessionals willen doorgroeien, terwijl er in een kleine praktijk weinig ruimte is.

Deze situaties hoeven niet meteen tot een conflict te leiden. Pas wanneer ergernissen niet besproken worden, of gesprekken verzanden in verwijten, kan een werkrelatie vastlopen.

Het belang van tijdig ingrijpen

Conflicten lossen zich zelden vanzelf op. Integendeel: hoe langer ze duren, hoe groter de kans dat de samenwerking onherstelbaar beschadigd raakt. Daarbij komt dat uitval door een arbeidsconflict voor de werkgever directe verplichtingen schept.

Volgens de STECR-richtlijn arbeidsconflicten (een leidraad die door bedrijfsartsen en UWV wordt gehanteerd) geldt dat een arbeidsconflict verzuim kan veroorzaken, en dat de werkgever en werknemer dan verplicht zijn om samen een oplossing te zoeken. De bedrijfsarts zal adviseren om het gesprek aan te gaan, vaak onder begeleiding van een mediator. Blijven partijen stilzitten, dan kan het verzuim onnodig lang duren, met alle financiële gevolgen van dien. Het niet opvolgen van het advies van de bedrijfsarts kan bovendien leiden tot financiële sancties.

Voor een praktijkhouder betekent dit: hoe eerder je actie onderneemt, hoe kleiner de schade. Dat is niet alleen beter voor de medewerker, maar ook voor de continuïteit en winstgevendheid van de praktijk.

Zelf oplossen: tips voor de praktijk

Niet elk conflict vraagt direct om een mediator. Vaak kunnen problemen in een vroeg stadium binnen het team of met een leidinggevende besproken en opgelost worden. Enkele praktische tips:

1. Luister actief

   Laat medewerkers hun verhaal doen zonder te onderbreken. Alleen al erkenning kan spanning verminderen.

2. Wees duidelijk over verwachtingen

   Veel irritaties ontstaan uit onduidelijkheid. Benoem helder wat je van elkaar verwacht. En wie verantwoordelijk is voor welke taak.

3. Zoek het gemeenschappelijke belang

   In de mondzorg draait alles om goede patiëntenzorg. Dat kan helpen om de blik weer op de gezamenlijke missie te richten.

4. Blijf bij het gedrag, niet de persoon

   Zeg liever “ik merk dat afspraken niet altijd nagekomen worden” dan “jij bent onbetrouwbaar”.

5. Kom tot concrete afspraken

   Wie doet wat, en wanneer? Leg dit eventueel kort vast om misverstanden te voorkomen.

Met deze aanpak kunnen veel kleine strubbelingen worden opgelost. Toch zijn er situaties waarin professionele hulp nodig is.

Wanneer is professionele hulp nodig?

Er zijn signalen dat een conflict de draagkracht van het team of de leidinggevende te boven gaat:

• Gesprekken lopen steeds vast of eindigen in ruzie.
• Medewerkers melden zich ziek of dreigen dat te doen.
• Het conflict raakt meerdere teamleden en zet de werksfeer onder druk.
• Collega’s ontlopen elkaar of weigeren samen te werken.
• Pogingen tot verbetering leveren geen concreet resultaat op.

In deze gevallen is het verstandig om een neutrale derde in te schakelen. Een mediator begeleidt partijen bij het herstellen van de communicatie en het vinden van gezamenlijke oplossingen. Anders dan een advocaat of rechter, kiest een mediator geen kant, maar zorgt ervoor dat beide partijen gehoord worden en samen tot afspraken komen.

De meerwaarde van mediation in de mondzorg

Het team in de Mondzorg is vaak klein en afhankelijk van elkaar is. Een conflict tussen twee medewerkers kan de hele praktijk beïnvloeden. En anders dan in grote organisaties is er zelden een HR-afdeling die dit soort situaties kan begeleiden.

De voordelen van mediation:

• Snelle interventie

  Vaak binnen enkele gesprekken duidelijkheid en afspraken.

• Lagere kosten

  Vergeleken met langdurig verzuim of juridische procedures.

• Behouden van medewerkers

  In een krappe arbeidsmarkt cruciaal.

• Herstel van samenwerking

  Partijen leren vaak beter met elkaar omgaan, waardoor herhaling minder snel voorkomt.

Bovendien geeft het als praktijkhouder rust: je hoeft het conflict niet meer zelf te dragen, maar kunt rekenen op professionele begeleiding.

Preventie: investeren in een gezond team

Conflicten helemaal voorkomen kan niet, maar veel ellende kan worden beperkt door te investeren in preventie:

• Regelmatige werkbesprekingen waarin ook ruimte is voor feedback.
• Duidelijke functieomschrijvingen en afspraken.
• Training in communicatie en samenwerken.
• Een open cultuur waarin problemen bespreekbaar zijn.

Door hier bewust aandacht aan te besteden, verklein je de kans dat een verschil van inzicht uitmondt in een groot conflict.
Conclusie
Arbeidsconflicten zijn onvermijdelijk in de mondzorg, maar ze hoeven niet uit te groeien tot grote problemen. Voor praktijkhouders is het belangrijk om signalen tijdig te herkennen en actie te ondernemen. Soms kun je het conflict zelf oplossen door goed te luisteren, duidelijkheid te scheppen en afspraken te maken. Wanneer dat niet lukt, is professionele hulp geen luxe maar een noodzaak, zowel om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen bij verzuim als om de continuïteit en winstgevendheid van de praktijk te waarborgen.

Een goed begeleid conflict hoeft geen bedreiging te zijn, maar kan zelfs leiden tot betere samenwerking en een sterker team. En dat is precies wat elke mondzorgpraktijk nodig heeft: een gezonde werkrelatie als basis voor gezonde patiënten.

Voor praktische tips en eerste hulp bij arbeidsconflicten, zie de tool “Eerste hulp bij arbeidsconflicten in de Mondzorg”.

Door:
Valesca Nederlof, werkzaam als HR-Adviseur, Docent en Mediator voor de Mondzorg bij Dental Care Professionals