Gedragsboekjes: Ontstoken tandvlees | Gezond kindergebit | Gaaf tienergebit

• Gedragsboekje gezond kindergebit: voor ouders van kinderen die extra aandacht bij de mondzorg nodig hebben in verband met cariës en/of tanderosie.
• Gedragsboekje gaaf gebit: voor tieners die extra aandacht bij de mondzorg nodig hebben.
• Gedragsboekje ontstoken tandvlees: voor patiënten met parodontitis.

Met kant-en-klaar voedingsdagboekje.

Download de drie gedragsboekjes via de Patientcommunicatie Toolkit

Waarom een gedragsboekje?

Steeds meer begrijpen we dat de meest voorkomende mondziektes mede worden veroorzaakt door levensstijl. Waar we altijd dachten dat cariës vooral door plak werd veroorzaakt, blijkt voeding een nog veel grotere rol te spelen. Bij parodontitis zien we een grote rol in de immuunfitheid. Bij deze chronische ontsteking doet het lichaam niet goed wat het zou moeten doen. Ook hier heeft voeding een belangrijke rol. Naast voeding kan stress ook een behoorlijke factor zijn in deze multifactoriële ziekte. We zijn gewend om veel aandacht te besteden aan de plakverwijdering. Het wordt hoog tijd dat we ook meer gaan investeren in ander gedrag en bijkomende factoren zoals slaap en overbelasting.

Vragenlijst

De vragenlijst kun je in de stoel zelf doornemen. Je kunt er ook voor kiezen om de patiënt dit thuis te laten invullen. Wel is essentieel dat je zelf doorvraagt en daadwerkelijk iets doet met de antwoorden. Schakel zo nodig een diëtist, een logopedist, orofaciaal fysiotherapeut of psycholoog in. Je directe collega’s houd je via het dossier op de hoogte dus je kunt een korte samenvatting maken van de vragenlijst en/of de vragenlijst inscannen. Twijfel niet om met elkaar te overleggen, zeker als je met behandelvolgordes te maken krijgt.

Voeding

Uit verschillende studies* blijkt dat er een aantal voedingsstoffen essentieel zijn voor de goede werking van het immuunsysteem. Voorbeelden van deze stoffen zijn vitamine A, bètacaroteen, foliumzuur, vitamine B6, vitamine B12, vitamine C , vitamine E, riboflavine, ijzer, zink en selenium. Personen met overgewicht hebben een hogere kans op parodontitis doordat het lichaam continue in pro-inflammatoire staat is en bij ondergewicht kan het lichaam onvoldoende weerstand bieden. Bepaalde voeding kan ontsteking gauw in de hand werken, zoals alcohol, bepaalde vetten en suiker(s). Terwijl andere voeding juist voor een goede respons op micro-organismen zorgt, zoals omega 3 vetzuren, vitamine C, D, vezels en antioxidanten. Zoals je weet, veroorzaakt een frequente inname van suiker cariësactiviteit en is erosie enkel te stoppen door zuur te verminderen.

Lage SES en stress

Telkens komt naar voren dat mensen met een lage sociale economische status (SES) vaker mondziektes hebben. Hun gezondheidsvaardigheden zijn vaak lager. Daarnaast is er in de gezinnen die in armoede leven een grote stressfactor aanwezig. Stress veroorzaakt regelmatig monddroogte en bovendien kan er met stress minder helder nagedacht worden. De stress kan er voor zorgen dat er minder gezonde keuzes worden gemaakt. Uiteraard kunnen mensen met een hoge SES ook gestrest zijn en voor hetzelfde probleem komen te staan. Zo kan er soms door drukte in het gezin moeilijk een momentje gezocht worden waarin de tanden rustig gepoetst kunnen worden.

Interne motivatie

Het blijft het nodig om mensen zelf te laten nadenken wat de oplossing is zodat zij zich committeren aan de gedragsverandering. De mondhygiënist kan doorvragen zodat de patiënt aan het denken wordt gezet. Alvorens deze communicatietechniek wordt ingezet, moet de patiënt wel intern gemotiveerd zijn. Deze interne motivatie kan het doel van de behandeling vormen.

Door de patiënt en/of ouders/verzorgers te vragen wat zijn of haar rol in het ziekteproces is, wordt de regie en verantwoordelijkheid duidelijk bij hem of haar gelegd. Hiermee krijgt de mondhygiënist de kans om te coachen op de locus of control. Om te waarborgen dat de patiënt niet continue ‘op zijn donder’ krijgt wordt er gefocust op de progressie. Niet alleen de mondhygiënist kan de mate van plak klinisch beoordelen, ook de patiënt zelf kan gaan analyseren of zijn of haar gedrag vooruit is gegaan. Door vooral te bekijken wat er wel goed is gegaan, wordt voorkomen dat de patiënt ontmoedigt wordt door de gedachte dat hij of zij het toch niet kan en maar beter kan stoppen met proberen. Daarom wordt er in de vragenlijst ook onderscheid gemaakt tussen willen en kunnen.

Nog vaak proberen we onze patiënten te motiveren door hen te overtuigen hoe belangrijk het is om de cariës, erosie of parodontitis te stoppen en hoe belangrijk hun eigen rol daarin is. Dat terwijl de patiënt allang overtuigd is maar geen voldoende vertrouwen in het eigen handelen heeft of in de behandeling in het geheel. Op dat moment is er een andere coaching / begeleiding nodig dan motivational interviewing. Zo kan bijvoorbeeld gevraagd worden of de patiënt al eerder dergelijke gedachtes heeft gehad over iets wat hem achteraf toch succesvol is gebleken.

Slaap

Ook een gebrek aan slaap of onvoldoende kwaliteit van slaap kan consequenties hebben voor het immuunsysteem. Steeds vaker blijken schermen hiervan de oorzaak te zijn. De telefoon of tablet wordt mee naar bed genomen. Dit zorgt er niet alleen voor dat er te laat wordt geslapen maar dit geeft ook een teveel aan licht waardoor de slaap verstoord raakt.

Lekker en leuk

Een gezonde leefstijl kan saai in de oren klinken. Het is daarom belangrijk om de patiënt te laten nadenken wat er wel leuk en lekker aan kan zijn. Welk gezond eten is wel lekker, welke beweging is wel leuk en wat kan men doen in de tijd of met het geld dat men normaal gesproken in een sigaret steekt? Dit soort lijstjes kan een patiënt een hele positieve vibe geven over een gezonde levensstijl. Rokers hebben vaker parodontitis, meer plak, meer tandsteen, vaker een kokhalsreflex en herstellen slechter. Rokers roken echter niet voor niks. Het levert hen bepaalde voordelen op. Door uit te vragen naar het waarom achter het roken, kunnen vervolgens hiervoor andere (wel werkende!) oplossingen bedacht worden. Kijk uit dat u dit gaat invullen voor uw patiënt. Je kunt je patiënt met een opdracht naar huis sturen om eens een lijstje te maken van oplossingen. Hij mag er rustig de tijd voor nemen.

Download de drie gedragsboekjes via de Patientcommunicatie Toolkit