Wat adviseert u over fluoride ter voorkoming van cariës?

Meerdere-soorten-fluoridebehandelingen-werken-mogelijk-bij-oudere-volwassenen

Het toenemende aantal slechte kindergebitten geeft het belang van preventie aan. Wat adviseert u als het om fluoride gaat? Een overzicht van het basis fluoride advies en de aanvullende maatregelen.

Fluoride advies
Het fluoride advies bestaat uit een basisadvies en een advies voor aanvullende maatregelen. Het fluoride basisadvies geldt voor iedereen en het advies voor aanvullende fluoride maatregelen is bedoeld voor mensen met een verhoogd cariësrisico.

Het fluoride basisadvies is in 1998 opgesteld op initiatief van het Ivoren Kruis en wordt onderschreven door de NMT, de NVM, de Landelijke Vereniging voor Thuiszorg (het Landelijk Centrum Ouder- en Kindzorg) en GGD Nederland.

Fluoride basisadvies

0 t/m 1 jaar
Vanaf de doorbraak: 1 x per dag poetsen met fluoride peutertandpasta (500-750 ppm fluoride).

2 t/m 4 jaar
2 x per dag poetsen met fluoride peutertandpasta (500-750 ppm fluoride).

5 jaar en ouder
2 x per dag poetsen met gewone fluoride tandpasta (1.000-1.500 ppm fluoride).

Aanvullende maatregelen

Voor alle leeftijden geldt: extra maatregelen op individueel advies van de consultatiebureau arts, tandarts of mondhygiënist.

1. Cariës en niet volgen van fluoride advies
Iemand met cariësactiviteit die het fluoride basis advies niet volgt, moet allereerst worden gemotiveerd om het basisadvies wél te volgen. Ga na waarom het basisadvies niet wordt gevolgd. Is het een kwestie van onvoldoende kennis, motivatie of vaardigheden?

Het basisadvies kan worden aangepast aan individuele omstandigheden. Ook kan voedingsvoorlichting gewenst zijn.

Mogelijke aanvullende maatregelen

  • Een fluoride applicatie met gel-in-lepel
  • Lokale vloeistofapplicatie met wattenstaafje of penseel met 1% fluoride, na gebitsreiniging met fluoride tandpasta
  • Fluoride lak

Bij kinderen jonger dan zes jaar mag alleen een applicatie met fluoride lak worden toegepast.

Additioneel fluoride gebruik
Additioneel fluoride gebruik via zelfzorg kunt u over het algemeen beter niet adviseren aan patiënten die het fluoride basisadvies niet volgen. Als er te weinig motivatie is om het basisadvies te volgen, zal de compliance ten aanzien van aanvullend fluoride gebruik waarschijnlijk nog slechter zijn.

Een uitzondering vormen kinderen die het fluoride basisadvies niet goed kunnen uitvoeren. Bijvoorbeeld kinderen tot twee jaar waarbij het niet lukt om de tanden te poetsen. Fluoride tabletjes kunnen dan een alternatief bieden.
Een ander alternatief voor peuters ouder dan 1 jaar die slechts éénmaal per dag poetsen: éénmaal per dag een klein beetje fluoride tandpasta voor volwassenen gebruiken of een beetje tandpasta op de tanden aan brengen.

2. Cariës en wél volgen fluoride advies

Poetsinstructie
Bij een patiënt met cariësactiviteit die aangeeft het basisadvies te volgen, moet allereerst worden gekeken of dit echt zo is. Wordt er niet te snel, te kort en/of te oppervlakkig gepoetst? Een poetsinstructie kan in deze situatie helpen.

Voedingsgedrag
Ook het voedingsgedrag moet worden bekeken. Hoe vaak worden er tussendoortjes (voedsel én drank) genuttigd?

Extra fluoride
Sommige mensen zijn cariësgevoeliger dan anderen, bijvoorbeeld door lage speekselsecretie en lage speeksel pH. Deze patiënten zullen extra aandacht aan hun gebit moeten besteden door één of meer extra fluoride momenten per dag te creëren. Echter maximaal 4, inclusief poetsmomenten.

Extra fluoride momenten

  • Eénmaal per dag extra poetsen met fluoride tandpasta
  • Gebruik van één of twee fluoride tabletjesGebruik één fluoride tabletje per keer, niet direct na het poetsen en niet op de nuchtere maag.Fluoride tabletjes moeten door de hele mond worden bewogen en zo lang mogelijk in de mond worden gehouden. Ook kan thuis dagelijks worden gespoeld met een 0,025% fluoride oplossing of – op uitdrukkelijk voorschrift van de tandarts – wekelijks met een 0,1% fluoride oplossing. De patiënt kan zelf z’n voorkeur aangeven voor de wekelijkse of dagelijkse methode.
  • Orthodontie patiënten
    Het spoelen met een fluoride oplossing is geïndiceerd bij orthodontie patiënten. Daarnaast is de toepassing van een professionele fluoride applicatie (fluoride lak met wattenstaafje of penseel, fluoride vloeistof of gel-in-lepel) zinvol.

3. Cariësvrij maar niet volgen fluoride advies

Bij cariësvrije mensen die het fluoride advies niet volgen zijn geen aanvullende fluoride maatregelen geïndiceerd. Wél moet deze persoon worden gemotiveerd het basisadvies te gaan volgen. Bij tandplak, is in ieder geval een poetsinstructie op zijn plaats.

4. Cariësvrij en wél volgen fluoride advies

Sommige patiënten willen maximale zekerheid als het om cariëspreventie gaat. Bij advisering over extra poetsen, spoelen met fluoride, het gebruik van fluoride tabletjes en professionele fluoride applicaties dient u zich te realiseren dat:

  • Extra tandenpoetsen het risico op slijtage van het glazuur met zich meebrengt
  • Additioneel gebruik van fluoride tabletjes bij jonge kinderen risico op fluorose geeft, zeker bij onjuist gebruik.
    Onjuist gebruik is: het tabletje meteen na het poetsen of direct op de nuchtere maag nemen. Ook moet erop worden gewezen dat het pre-eruptief effect van fluoride veel minder groot is dan altijd werd aangenomen. Veruit de belangrijkste werking van fluoride blijft de locale werking direct in de mond.
  • Fluoride applicatie vanuit kosten-baten verhouding niet effectief is. Als ieder cariësvrij kind elk half jaar een fluoride applicatie zou krijgen, zou er sprake zijn van overbehandeling. Het gebit zou immers bij veel kinderen ook zonder applicaties cariësvrij blijven.

Uiteindelijk zal de keuze voor extra fluoride maatregelen in overleg tussen patiënt (of diens ouders) en de tandarts moeten worden gemaakt.

Evalueren
Het is goed als de tandheelkundig zorgverlener bij kinderen op bepaalde momenten een evaluatie doet tijdens een uitgebreide halfjaarlijkse controle. Op zo’n bezinningsmoment wordt de gehele gebitssituatie beoordeeld alsof men voor het eerst de mond bekijkt. Indien nodig worden daarbij röntgenfoto’s gemaakt. Deze evaluaties vinden plaats op de volgende leeftijden:

  • 4-4½ jaar – hele melkdentitie compleet
  • 6-7 jaar – doorbraak van de eerste molaren
  • 14-14½ jaar – enige tijd nadat het blijvend gebit compleet is
  • 17-17½ jaar – laatste keer voor volwassenheid

Meer informatie
Klik hier voor meer informatie over fluoride.

 

Bron:
Ivoren Kruis
NMT
Baart JA, Loveren C: Het fluorideadvies ter voorkoming van tandcariës, 2004

 

Lees meer over: Cariës, Kindertandheelkunde, Thema A-Z