2de internationaal symposium van sporttandheelkunde Athene: onderzoeken over mondgezondheid en sport

Een mooie kans voor mondhygiënist Jolanda Gortzak – gespecialiseerd in mondgezondheid bij (top)sporters – om af te reizen naar dit symposium.

Waar staat EA4SD voor?

EA4SD is de Europese Vereniging voor Sporttandheelkunde en is opgericht in Parijs door een groep tandartsen die participeren binnen de (top)sport. De gemeenschappelijke basis zijn de bevindingen dat atleten een verwaarloosde en onderschatte mondgezondheid hebben. Ook de visie over het belang van tandartsen en mondhygiënisten binnen de (top)sport wordt gedeeld door middel van screenings- en behandelprotocollen op maat, onderzoek en epidemiologie. Er is wetenschappelijk bewijs dat de mondgezondheid een belangrijke risicofactor is voor blessures en welzijn van atleten en dat dit hun prestaties rechtstreeks beïnvloedt. De gezamenlijke missie van dit symposium was om mondgezondheid en sporttandheelkunde beter te integreren in de sportgeneeskunde en op te nemen in de interdisciplinaire benadering van de gezondheid van atleten.

Het 2de EA4SD Internationaal Symposium

Het symposium heeft ondanks COVID-19 toch een groep experts van over de hele wereld samen kunnen brengen om hun wetenschappelijk onderzoek en kennis te delen op het gebied van sport en tandheelkunde. Verschillende onderwerpen passeerden de revue, zoals het stomatognatisch systeem, preventie van orofaciale letsels, lichaamshouding, neurowetenschappen, vrouwen in sport en spierblessures. De onderzoeken werden gepresenteerd middels rapid-fire presentaties. Dit houdt in dat onderzoek wordt gepresenteerd in korte lezingen van 10-15 minuten.

Na een mooi welkomstwoord van het totale bestuur van beide disciplines ECOSEP en Sport Dentistry was het tijd voor aanvang van de verschillende sprekers. Helaas waren er door COVID-19 ook sprekers die hun lezing via een live zoom presentatie moesten houden. De lezingen werden verdeeld over drie zalen en je kon een keuze maken welke lezing je wilde volgen. De lezingen van Sport Dentistry werden apart gehouden van de lezingen van de sportmedici, fysio en nutritionist. Als mondhygiënist was ik als enige namens onze beroepsgroep aanwezig op dit symposium. Ik heb mijn bezoek van lezingen beperkt tot Sport Dentistry.

Mondbeschermers

De eerste dag van het Symposium ging voornamelijk over balans. Voor een topsporter is balans essentieel om sportblessures te voorkomen.

Verschillende onderzoeken met betrekking tot het dragen van mondbeschermers als bescherming van je dentitie en de aangezichtsblessures werden besproken. Ook werd besproken dat het dragen van een mondbeschermer belangrijk is voor de juiste lichaamshouding waardoor er minder blessures ontstaan. Een interessant onderzoek hierover werd gepresenteerd door dr. Tomotaka Takeda Universitair hoofddocent Afdeling Sporttandheelkunde in Tokyo (Japan). Het onderzoek betreft:
’Effecten van experimentele horizontale mandibulaire afwijking op de stappentest van de evenwichtsfunctie’.

Een ander interessant onderzoek dat mijn interesse heeft gewekt is die van de Academie voor Tandheelkunde in Amerika, geschreven door Bibiana Torrres, specialist op het gebied van Sport Dentistry. De titel van dit onderzoek luidt: “ Het voorkomen van aangezichtstrauma bij handbalatleten en het gebruik van mondbeschermers in Zuid Amerika”. Voor dit onderzoek werden 693 handballers geïnterviewd, zowel mannen als vrouwen. De gestelde vragen gingen over (de angst voor) aangezichtstrauma, het dragen van een mondbeschermer en of er wel eens een training gemist is vanwege een mondprobleem. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat handballers een hoge prevalentie hebben op aangezichtstrauma. De geïnterviewde handbalatleten geven aan dat ze wel de angst ervaren om blessures op te lopen, maar dat het dragen van een mondbeschermer nog steeds niet is geaccepteerd.

Mondgezondheid en de relatie tot de algehele gezondheid

De tweede dag van het symposium was meer gericht op de mondgezondheid en de relatie tot de algehele gezondheid. Het gebruik van sportdranken kwam ter sprake in verschillende onderzoeken. Een voordeel van de sportdranken voor een atleet is dat het lichaam de juiste hydratatie behoudt en mineralen levert tijdens de trainingen en wedstrijden. Naast de voordelen van deze isotonische-dranken is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de schadelijke effecten van deze producten die glazuur- en tanderosie kunnen veroorzaken.

Een onderzoek dat mijn aandacht trok – omdat ik zelf ook op deze wijze bezig ben met mijn project: ‘Sport Fit met een Gezond Gebit’ -, was die van het Centre of oral health and performance, UCL Eastman Dental Institute in Londen door J. Gallagher, P. Ashley, I. Needleman. Dit onderzoek heeft als titel: “Het verbeteren van het gedrag van mondgezondheid bij topsporters”. Binnen dit onderzoek wordt ingegaan op de behoefte aan strategieën ter bevordering van de mondgezondheid die effectief zijn binnen de topsportomgeving. Het doel is het ontwikkelen, implementeren en evalueren van pragmatische interventies ter bevordering van de mondgezondheid waarbij het vermogen, de kansen, de motivatie en het gedragsmodel van gedragsverandering is geïntegreerd.

Foto van links naar rechts: prof. Ian Needleman, dr. Sergio Bizzarro, Jolanda Gortzak

Speekselreactie op fysieke training bij jonge profvoetballers

Het laatste onderzoek dat ik onder de aandacht wil brengen is een onderzoek van Dr. S. Bizzarro, tandarts – parodontoloog en onderzoeker, verbonden aan ACTA in Amsterdam. Dit onderzoek is tot stand gekomen in samenwerking met SportsInjuryLab en het Universitair Ziekenhuis Gent.
Dit onderzoek heeft als titel: “Speekselreactie op fysieke training bij jonge profvoetballers ”.
De relatie tussen mondgezondheid en de algehele gezondheid heeft de laatste jaren steeds meer bekendheid gekregen. Kaakgewrichtsklachten en een goede occlusie, maar wellicht ook orale ontstekingen zoals parodontitis kunnen de motoriek en de prestaties van (top)sporters beïnvloeden. Zo komen er bij een tandvleesontsteking eiwitten vrij (cytokines). Dit zijn toxische stoffen die in de bloedbaan komen. Hiervan is bekend dat zij een rol spelen bij de vermoeidheid van de spieren en dit is een belangrijke oorzaak van non-contact blessures bij voetballers.
De bevindingen van dit onderzoek reiken mogelijk verder dan wat we te weten komen over topsporters, meent Bizzarro.

De conclusie van dit onderzoek is dat aan speekseleiwitten ook te meten valt of zich in de mond verborgen ontstekingen bevinden, zoals gingivitis en parodontitis. Daarmee zou speekselonderzoek een screeningsinstrument kunnen worden voor de toekomst.

Slotwoorden

Het is mooi om te zien dat er zoveel onderzoek internationaal plaatsvindt op het gebied van mondgezondheid en topsport. Duidelijk is geworden tijdens dit tweede Internationaal SportDentistry-congres en het zevende ECOSEP-symposium In Athene dat er nog een lange weg te gaan is. Door kennisoverdracht en bewustwording te creëren bij de topsporter zelf, maar ook bij het (para)medisch team van zo’n topsporter kunnen wij als SportDentistry een bijdrage leveren aan de gezondheid van een topsporter. Samenwerking is dan ook de sleutel tot succes. Op dit symposium zijn de onderzoeksresultaten van de SportDentistry aan onze beroepsgroep gepresenteerd. Het zou goed zijn om deze onderzoeksresultaten te delen met andere disciplines die zich bezighouden met topsport, zoals sportmedici, fysiotherapeuten en nutritionisten. Zo kunnen wij meer samenwerken, waardoor er nog betere resultaten behaald kunnen worden door de topsporter en blessureleed wordt voorkomen.

Om in de gedachten van Johan Cruijff te blijven, zou hij waarschijnlijk gezegd hebben: ’Als je geen doel hebt, kun je ook niet scoren’. Laten wij ons doel gezamenlijk nastreven.

Een sportieve groet met een glimlach!

Door:
Jolanda J.C. Gortzak, mondhygiënist