Extreme kokhalsneiging: na therapie tandheelkundige behandeling wel mogelijk

Psychosociaal counseler

Petra Arts van Embden werkt al lang in de mondzorg. Eerst jarenlang als tandartsassistente in de reguliere mondzorg en later bij het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde. Daar kwam ze in aanraking met mensen die bij de mondzorg extra begeleiding nodig hebben, bijvoorbeeld vanwege een beperking of erge angst. Ook de extreme kokhalsneiging kwam ze hier tegen. Om meer te weten te komen over de psychologische achtergronden van deze problemen is ze de hbo-opleiding Psychosociaal Counselor gaan volgen. Na haar studie heeft ze haar eigen praktijk Progress for People geopend, waar ze onder andere cliënten met een extreme kokhalsneiging helpt. Daarnaast werkt ze nog parttime bij het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde.

Oorzaak extreme kokhalsneiging

Hoe ontstaat eigenlijk een extreme kokhalsneiging? Petra vertelt dat de oorzaak heel verschillend kan zijn. “Iedere kokhalscliënt heeft zijn eigen specifieke probleem. Het lastige van kokhalzen is dat je heel breed moet gaan zoeken. Sommige mensen hebben last van een trauma, bijvoorbeeld iemand die bijna is verdronken. Dan kan je heel gemakkelijk terughalen waar het vandaan komt. Bij andere mensen ligt het veel complexer. Vaak heeft het te maken met stress in combinatie met een gebeurtenis ooit.”

Doorverwijzing door tandarts

De patiënten komen meestal in de praktijk terecht na doorverwijzing door een tandarts. Er moeten dan bijvoorbeeld foto’s gemaakt worden of afdrukken voor een kroon. Deze mensen hebben echter niet alleen bij de tandarts last van kokhalzen. Vaak beïnvloedt het hun hele leven. “Het is voor veel mensen een heel groot probleem. Vijf procent van de Nederlanders heeft er wel last van, maar de mensen die ik zie ondervinden er ook heel veel hinder van op het sociale vlak. Ik heb cliënten die zeer regelmatig last hebben van kokhalzen. Als ze bukken, in de auto zitten of een vergadering hebben… Sommige mensen durven de deur niet meer uit.”

Fysieke oefeningen

In eerste instantie krijgt de patiënt fysieke oefeningen om de mond minder gevoelig te maken, goed door de neus te leren ademhalen en goed in alle posities te kunnen slikken. “Sommige mensen vinden het heel moeilijk om hun mond een klein stukje open te houden en dan door hun neus adem te halen. Dat kan al een hele heftige kokhalsneiging oproepen. Dus daar gaan we dan veel mee oefenen. Natuurlijk letten we ook op de houding en de buikademhaling. De schouders moeten laag zijn en het hoofd een beetje naar voren. Mijn therapie is ook tandheelkundig gericht, zodat in een tandheelkundige setting het maken van foto’s bijvoorbeeld wel weer mogelijk is. Dat vraagt wel heel veel motivatie van de cliënt. Het is een heel uitdagend traject.”

Trigger

Ook het onderliggende probleem komt aan de orde. “Het andere aspect is de trigger zoeken. Dat kan hem zitten in wat mensen denken, maar het kan ook door een traumatische ervaring komen. Er kunnen vele oorzaken zijn. Het is heel lastig. Je moet samen op zoek. Uiteindelijk komen we er wel altijd, dat is wel heel fijn.”

Verschillende therapieën

Om de oorzaak aan te pakken maakt Petra gebruik van verschillende therapieën, zoals de Acceptance and Commitment Therapy (ACT), een nieuwe vorm van gedragstherapie die er op gericht is om het zinloze gevecht met vervelende gedachten te staken en je aandacht te richten op de dingen die je werkelijk belangrijk vindt in het leven. Ook Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) kan helpen. Deze therapie wordt gebruikt bij mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring. “Ik ben een beetje gaan zoeken, het is een grote puzzeltocht. Zo ben ik ook bij brainspotting uitgekomen. Dat is een erg effectieve therapievorm voor de verwerking van bewuste en onbewuste blokkades. Daar zie ik nu wel heel mooie dingen mee gebeuren.”

Resultaat

Petra heeft in haar eigen praktijk, die nu anderhalf jaar bestaat, ongeveer tien à vijftien mensen met kokhalsproblematiek behandeld. Tot nu toe heeft de therapie altijd resultaat gehad. Soms is het kokhalzen helemaal verdwenen, soms is het een heel eind teruggedrongen. “Een van mijn patiënten had een plasticfobie. Hij was doorverwezen, omdat er afdrukken gemaakt moesten worden voor kroon- en brugwerk. Iedere keer als de tandarts met de afdruklepel aankwam, ging hij zo extreem kokhalzen, dat hij er een paar dagen enorm ziek van was. Inmiddels zijn de afdrukken gemaakt. Met EMDR hebben we de fobie helemaal weg kunnen nemen. Zijn hele leven is nu veranderd.“

Bij andere patiënten duurt de behandeling soms wat langer. “Bij een meneer begon het kokhalzen toen hij na een totaalextractie de prothese in kreeg. Dat is zo erg geworden dat hij ’s morgens al wakker werd met een kokhalsneiging. Met brainspotting hebben we het kokhalzen heel erg terug kunnen brengen. In het dagelijks leven heeft hij er geen last meer van. Nu zijn we bezig met oefeningen om zijn mond ongevoelig te maken, zodat hij de prothese heel de dag kan dragen. Dat lukt nu al een paar uur per dag, maar nog niet volledig.”

Gedreven

Petra is erg gedreven en probeert mensen met kokhalsproblematiek zo veel mogelijk te helpen. “Ik zit er ook over te denken om een forum op te richten, waar deze mensen hun verhaal kwijt kunnen. Ze denken nu vaak dat ze de enige zijn die dit hebben. Ik ben steeds aan het verzinnen hoe ik die doelgroep het beste kan helpen en behandelen. Ik heb nu een praktijk in Zuid-Holland, maar heb ook plannen om een praktijk in Brabant te openen. Graag zou ik ook op locatie bij andere tandartsen of centra mijn diensten aanbieden. Werken met een groot interdisciplinair team, dat lijkt me echt leuk.”

Interview door Yvette in ’t Velt voor dental INFO met Petra Arts van Embden van Progress for People.

Dit artikel is eerder op dental INFO geplaatst en gezien interesse hiervoor opnieuw onder de aandacht gebracht.