Moe, gespannen, verveeld en leeg, maar niemand die erover praat

Toenemende druk en vermoeidheid

Het werk in de mondzorg vraagt veel van zowel lichaam als geest. Urenlang in dezelfde houding, continu schakelen tussen verschillende patiënten, de druk om op tijd te werken, de emotionele belasting van veeleisende of angstige patiënten en het constant leveren van zorg zonder fouten zorgen samen voor een hoge belasting. De signalen zijn herkenbaar: slecht slapen, gespannen schouders, prikkelbaarheid, piekeren of simpelweg het gevoel van leeg of verveeld te zijn.

De cijfers in perspectief

We hebben de cijfers allemaal misschien wel eens gezien of gehoord, maar ze blijven confronterend. Uit een Nederlandse studie blijkt dat 21% van de tandartsen een verhoogd risico heeft op burn-out en dat 13% daadwerkelijk klachten ervaart.

De VvAA meldt bovendien dat ongeveer 14% van de tandartsen in de loop van hun carrière burn-outklachten ontwikkelt. Landelijk geeft 20,1% van de werknemers aan last te hebben van werkgerelateerde psychische vermoeidheid; bij zelfstandig ondernemers is dat 11,8% (RIVM). Mondzorgprofessionals zitten dus duidelijk in een risicogroep.

Wat de cijfers niet vertellen

Cijfers geven een indruk van de omvang, maar vertellen niet het hele verhaal. Ze zijn gebaseerd op vragenlijsten en registraties, terwijl veel professionals hun klachten niet melden of helemaal niet worden meegenomen in onderzoeken. Achter de percentages schuilt daardoor waarschijnlijk een grotere groep die dagelijks worstelt met vermoeidheid, spanning of verlies van energie. Juist dat maakt de stilte rondom dit onderwerp extra zorgelijk.

Waarom blijft het stil?

Dat er zo weinig wordt gesproken over vermoeidheid en mentale klachten in de mondzorg heeft verschillende oorzaken. De cultuur van altijd doorgaan speelt mee: de patiënt gaat voor, terwijl eigen grenzen naar de achtergrond verdwijnen. Daarnaast heerst het idee dat sterk zijn de norm is; moe of uitgeput zijn wordt al snel gezien als falen. Daar komt bij dat financiële druk en de hoge werkdruk zwaar wegen: een dag minder werken betekent vaak direct omzetverlies. En in een sector die in Nederland relatief klein is en waar prestaties zichtbaar zijn, maken schaamte, loyaliteit én concurrentie het extra lastig om kwetsbaarheid te tonen.

Onuitgesproken verlangens

Naast vermoeidheid en spanning zijn er ook mondzorgprofessionals die stiekem dromen van een ander pad. Sommigen voelen dat hun werk hen weinig energie meer geeft en fantaseren over een andere carrière of nieuwe richting in hun leven. Ook hiermee wordt in stilte geworsteld, vaak uit angst voor oordeel, financiële onzekerheid of simpelweg omdat men niet weet waar te beginnen. Het taboe om zulke gedachten te delen maakt dat velen ermee rondlopen zonder steun of erkenning.

Herkenning en de volgende stap

Herken je jezelf hierin? Sta dan stil bij de signalen die wijzen op verlies van energie of motivatie, en geef ze aandacht voordat ze je werk en gezondheid te veel gaan beïnvloeden.

Stel jezelf vragen als:

• Welke signalen geeft mijn lichaam mij?
• Waar krijg ik nog energie van in mijn werk?
• Op welk moment voelde ik mij het meest geïnspireerd of betrokken bij mijn werk?
• Met wie kan ik eerlijk bespreken hoe het met mij gaat?

Wanneer gevoelens van vermoeidheid, onrust of spanning blijven aanhouden, of wanneer het verlies aan energie en betrokkenheid groter wordt, is het belangrijk dit niet te negeren. Tijdig steun zoeken, bij een collega, leidinggevende of externe professional, kan voorkomen dat je vastloopt en helpt om weer in balans te komen.

Zodra het taboe op dit onderwerp wordt doorbroken, kan de mondzorg zich ontwikkelen tot een gezonde en duurzame sector, waarin ook de mens achter de professional centraal staat.

 

Door:

Samora Wijsman, mondhygiënist, coach