Eén van de grootste uitdagingen in de tandheelkundige praktijk is het motiveren van patiënten voor een goede mondhygiëne. Motivational Interviewing kan u hierbij helpen.

Eén van de grootste uitdagingen in de tandheelkundige praktijk is het motiveren van patiënten voor een goede mondhygiëne. Want gaatjes vullen lost tijdelijk wel het probleem op van de patiënt, maar doet niets aan de oorzaak. Gaatjes ontstaan omdat patiënten hun mondhygiëne verwaarlozen of onvoldoende uitvoeren. De oorzaak van het probleem is het gedrag van de patiënt. Alleen als de patiënt zijn gebit goed verzorgd, wordt de oorzaak aangepakt. Dat lukt lang niet altijd, veel patiënten werken niet of onvoldoende mee.

Wat is Motivational Interviewing?

Motivational Interviewing (MI) is een evidence-based motiveringstechniek (Burke e.a., 2003, Hettema e.a., 2005, Yevlahova, 2009) die op vele terreinen in de gezondheidszorg wordt toegepast, o.a. bij verslavingsproblematiek, obesitas, stoppen met roken etc. Ook in de tandheelkundige praktijk is MI een krachtig instrument om patiënten te motiveren voor het verbeteren van hun mondhygiëne.
Motivational Interviewing, ontwikkeld door Miller en Rollnick (1991), motiveert niet door de patiënt te overtuigen, maar door zijn ambivalentie voor het veranderen van zijn gedrag te verduidelijken en op te lossen. Veel patiënten staan ambivalent tegenover het verbeteren van hun mondhygiëne; ze willen wel een gezonde mond, maar zijn (nog) onvoldoende gemotiveerd om daar de noodzakelijke inspanning voor te leveren. Ze willen wel en niet tegelijkertijd. In de praktijk hoor je dat ze graag hun mond weer gezond willen hebben. Vervolgens beginnen ze thuis enthousiast, maar na enige tijd worden de goede adviezen niet meer opgevolgd en valt de patiënt terug in zijn oude gewoonten.

Doel Motivational Interviewing

Motivational Interviewing heeft als doel een blijvende gedragsverandering te realiseren: de patiënt te motiveren om van het nieuwe mondhygiënegedrag een gewoonte te maken. MI stelt de patiënt centraal, neemt hem serieus en geeft hem inspraak in de behandeling. De samenwerking met de patiënt is gebaseerd op gelijkwaardigheid. Hiermee sluit MI naadloos aan op de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO), die stelt dat patiënten betrokken moeten worden bij de behandeling. In de praktijk is er vaak sprake van instemmen met. De inspraak voor de patiënt beperkt zich meestal tot ‘ja’ of ‘nee’ mogen zeggen tegen de adviezen en instructies van de behandelaar. Patiënten zeggen dan vaak ‘ja’ en doen ‘nee’, waardoor het gevaar bestaat dat de relatie verslechtert en zowel de patiënt als de behandelaar ongemotiveerd raken.

Verantwoordelijkheid bij patiënt

Motivational Interviewing legt de verantwoordelijkheid voor de mondgezondheid bij de patiënt. De behandelaar informeert de patiënt over de actuele situatie in zijn mond en de risico’s die hij hiermee loopt. De behandelaar onderzoekt de mening en wensen van de patiënt met betrekking tot zijn mondgezondheid. Wat wil de patiënt? De behandelaar maakt eventuele ambivalentie bespreekbaar en stimuleert de patiënt om een besluit te nemen over zijn gewenste zelfzorg. Als de patiënt besloten heeft zijn mondhygiëne te verbeteren begeleidt de behandelaar hem bij het maken van een plan van aanpak om van het nieuwe mondhygiëne gedrag een gewoonte te maken. Een gewoonte die goed ingevoegd kan worden in zijn dagelijkse routine. Alleen als het nieuwe gedrag tot een gewoonte is geworden, is de verwachting dat de verbeterde mondzorg blijvend zal zijn.

Hoe pas je Motivational Interviewing toe?

Nieuw mondhygiënegedrag aanleren is geen sinecure. Het vraagt veel inspanning, discipline en het vertrouwen dat het op den duur zal lukken om het nieuwe gedrag eigen te maken. Is het nieuwe mondhygiënegedrag eenmaal een gewoonte geworden, dan gaat het bijna vanzelf en kost het nauwelijks moeite. Het aanleren of veranderen van een gewoonte is een dynamisch proces dat 5 verschillende fases kent (Prochaska e.a., 1992).

Figuur 1. Proces van de gedragsverandering.

Fase 1: Precontemplatie

De patiënt is niet van plan op korte termijn zijn mondhygiënegedrag te verbeteren. De redenen hiervoor kunnen heel verschillend zijn. Het kan zijn dat hij onvoldoende de ernst van de situatie inziet. Hij ziet de risico’s niet die hij loopt als hij doorgaat met het huidige mondhygiënegedrag. Hij vindt de situatie in zijn mond geen probleem. Of hij ziet wel het probleem, maar heeft nu belangrijker zaken aan zijn hoofd dan de gezondheid van zijn gebit.

Fase 2: Contemplatie

De patiënt overweegt het verbeteren van zijn mondhygiënegedrag, maar staat hier ambivalent tegenover. Hij wil wel een gezonde mond maar heeft weerstand tegen de noodzakelijke inspanning die daarvoor nodig is. Hij kan er (nog) niet toe komen om te beslissen zijn mondhygiënegedrag te gaan verbeteren.

Fase 3: Preparatie

De patiënt stelt een plan van aanpak op om zijn besluit succesvol uit te voeren en van het nieuwe mondhygiënegedrag een gewoonte te gaan maken.

Fase 4: Actie

De patiënt is gestart met het nieuwe mondhygiënegedrag.

Fase 5: Behoud

De patiënt houdt met veel wilskracht en energie het nieuwe mondhygiënegedrag goed vol. Is hij intrinsiek gemotiveerd dan kan hij het nieuwe gedrag makkelijker volhouden, wat de kans op een blijvende gedragsverandering groter maakt.

Terugval

De patiënt valt terug in zijn oude gewoonte. Dit betekent niet dat hij weer terug bij af is; een gedragsverandering gaat met vallen en opstaan. De patiënt heeft ervaring opgedaan en staat nu opnieuw voor de keuze hoe hij de verantwoordelijkheid voor zijn mondgezondheid op zich wil nemen.

Welke therapie geeft u in de verschillende fasen?

MI heeft voor elke fase een specifieke therapie ontwikkeld, die effectief is voor de fase waarin de patiënt zich bevindt. Patiënten gaan op heel verschillende wijze door het proces heen, voor iedere patiënt is het verloop weer anders.

Fase 1 precontemplatie

De patiënt bewust maken van de gezondheidsrisico’s die hij loopt met zijn huidige mondzorg. Niet alleen nu, maar ook op de lange termijn.

Fase 2 contemplatie

De ambivalentie van de patiënt bespreekbaar maken en oplossen.

Fase 3 preparatie

De patiënt begeleiden en een realistisch plan van aanpak opstellen.

Fase 4 actie

Afspraken maken over de zelfzorg en de eventueel gewenste begeleiding.

Fase 5 behoud

De inzet van de patiënt positief bekrachtigen en stimuleren het nieuwe mondhygiënegedrag vol te houden.

Bij terugval

Allereerst de opgedane ervaringen door de patiënt benutten en vervolgens achthalen in welke fase hij zich nu bevindt.

Toepassen Motivational Interviewing

Motivational Interviewing toepassen gaat als volgt:

1. De patiënt op neutrale wijze informeren over de situatie in zijn mond en de risico’s die hij hiermee loopt voor zijn mondgezondheid.
2. Met open vragen achterhalen in welke fase van de gedragsverandering de patiënt zich bevindt.
3. De juiste therapie toepassen.

Wat wordt er van de behandelaar gevraagd?

Motivational Interviewing professioneel toepassen vraagt van de behandelaar een goede beheersing van de noodzakelijke communicatievaardigheden. Zoals op gelijkwaardige basis een vertrouwensrelatie met de patiënt opbouwen. Het gesprek structureren. Actief luisteren, samenvatten, reflecteren en doorvragen naar de essentie van het probleem. De weerstand van de patiënt effectief benutten om zijn ambivalentie op te lossen. De inzet van de patiënt positief bekrachtigen en hem stimuleren het nieuwe gedrag vol te houden. Hoe professioneler de communicatie van de behandelaar, des te groter de kans op succes met MI.

Wat levert Motivational Interviewing op?

• MI is effectief omdat het de intrinsieke motivatie van de patiënt vergroot, waardoor de kans op succes veel groter is
• MI is efficiënt omdat elke interventie volledig is afgestemd op het veranderingsproces bij de patiënt
• MI maakt de patiënt zelf verantwoordelijk voor zijn mondhygiëne waardoor de kwaliteit van zijn mondgezondheid toeneemt
• MI geeft de patiënt inspraak hetgeen relatiebevorderend werkt.

Motivational Interviewing geeft voorlichting op maat. De behandelaar geeft alleen de voorlichting die afgestemd is op de persoonlijke situatie van de patiënt. Bovendien wordt met MI veel duidelijker hoe de patiënt werkelijk denkt over het verbeteren van zijn mondhygiëne. Dit voorkomt de nodige frustratie bij de behandelaar en kan de behandeltijd efficiënter benut worden.

Door:
Carry Gresnigt

Drs. Carry O.V.M. Gresnigt-Bekker is docent Voorlichtingskunde en Communicatie bij de sectie Sociale Tandheelkunde en Voorlichtingskunde van ACTA. Zij heeft vele jaren als docent bij de opleiding Mondzorgkunde van de Hogeschool INholland in Amsterdam gewerkt, waar zij verantwoordelijk was voor het onderwijs Psychologie en Communicatie. Carry is psycholoog en heeft een praktijk voor Coaching, Training en Advies. Zij geeft personal coaching aan mensen die zich verder willen ontwikkelen en communicatie- en teamtrainingen voor medewerkers van tandheelkundige praktijken.
Lees meer

Literatuur
Burke B.L., Arkowitz H. & Menchola M. (2003). The Efficacy of Motivational Interviewing: A Meta-Analysis of Controlled Clinical Trials. Journal of Consulting and Clinical Psychology; Vol. 71, No 5, 843-861.
Hettema, J., Steele, J., & Miller, W. R. (2005). Motivational Interviewing. Annual Review of Clinical Psychology, 1, 91-111.

Miller WR, Rollnick S. (1991). Motivational Interviewing: preparing people to change addictive behaviours. New York, NY: Guilford Press.

Prochaska JO, DiClemente CC. (1992). In search of how people change. Applications to addictive behaviours. Am Psychol 47:1102-14.

Yevlahova D, Satur J. (2009). Models for individual oral health promotion and their effectiveness: a systematic review. Australian Dental Journal; 54: 190-197.

Bij de jaarlijkse belastingaangifte blijft de aftrek van ziektekosten nog altijd een interessante aftrekpost. Welke kosten voor tandarts en mondhygiënist mag een patiënt aftrekken?

De ziektekosten moeten tegenwoordig vallen onder de zogenoemde specifieke zorgkosten. Hoewel die naam dat misschien doet vermoeden, is die aftrekpost echt niet alleen voorbehouden aan heel bijzondere ziektekosten.

Aftrek blijft bijvoorbeeld mogelijk voor tandartskosten en kosten van hulpmiddelen (behalve brillen en contactlenzen), zoals de voor eigen rekening komende kosten van een rollator of van steunzolen, orthopedisch schoeisel en dergelijke. Ook is aftrek mogelijk gebleven voor de dieetkosten op medisch voorschrift en de extra kosten van kleding en beddengoed, bijvoorbeeld in verband met incontinentie van één van de gezinsleden; voor dat soort kosten gelden nog steeds vaste aftrekbedragen (normbedragen).

Verhogingsfactor bij kosten tandarts en mondhygiënist
Tandartskosten kwalificeren nog steeds als specifieke zorgkosten. Dat geldt ook voor de kosten van de mondhygiënist. Het gaat natuurlijk steeds om kosten die u niet vergoed hebt gekregen. U kunt zonder meer aftrekken zowel de kosten van de periodieke controle/behandeling als de kosten van allerhand specifieke behandelingen, inclusief de daarbij gebruikte materialen (bijv. bruggen en kronen) en de reiskosten voor het bezoeken van de tandarts en mondhygiënist.
­
Voor de behandelkosten zelf geldt in het algemeen echter niet de hiervoor genoemde verhogingsfactor, maar voor de reiskosten wel. De verhogingsfactor kan ook worden toegepast voorzover onder de rekeningen kosten van hulpmiddelen zijn begrepen (bijvoorbeeld kunstgebitten). De Belastingdienst wilde bruggen en kronen echter niet als hulpmiddelen aanmerken, omdat geen sprake was van zelfstandige zaken. Naar aanleiding van een hofuitspraak is de fiscus daarop teruggekomen voor wat betreft een zogenoemde Branemarktbrug, een op implantaten geplaatste gebitsprothese die kan worden bevestigd door middel van magneten, drukknoppen, een staaf-hulsconstructie, of schroeven.

Discussie over kroon blijft bestaan
Uit de rechtspraak volgt dat er sprake is van een hulpmiddel als het middel een elementaire lichaamsfunctie overneemt, waartoe iemand anders niet in staat zou zijn. De Belastingdienst blijft van mening dat een kroon weliswaar tot de aftrekbare zorgkosten is te rekenen, maar dat het geen hulpmiddel is en dat er dus geen verhogingsfactor van toepassing kan zijn. De situatie dat de functie van kauwen moet worden overgenomen door een hulpmiddel, zoals bijvoorbeeld met een kunstgebit, is volgens de fiscus bij een kroon niet aan de orde; veeleer zou sprake zijn van gewoon gebitsonderhoud.
­
De benaderingswijze van de Belastingdienst lijkt mij te beperkt. Een kroon draagt toch net als een kunstgebit aanmerkelijk bij aan de kauwfunctie. De discussie zal dan ook bepaald niet ten einde zijn. Het kan zeker de moeite lonen om het fiscale standpunt inzake kronen te bestrijden, zonodig voor de belastingrechter.
­
Hoofdlijnen aftrek
Net als voorheen moet er voor aftrek van ziektekosten een drempelbedrag worden overschreden. Voor 2010 is dat bij een drempelinkomen (uw jaarinkomen en dat van uw partner) tot 38.722 1,65%. Als uw drempelinkomen hoger is dan 38 722, dan is het drempelbedrag 638 (1,65% van 38 722) plus 5,75% van het bedrag boven de 38.722.
Vrijwel altijd aftrek mogelijk bij toepassing verhogingsfactor

Het overschrijden van het drempelbedrag gaat soms makkelijker dan u denkt, omdat het bedrag van de zorgkosten bij lagere inkomens veelal eerst mag worden opgehoogd met een verhogingsfactor. Als het drempelinkomen niet hoger is dan 32.738 geldt voor 2010 een verhogingsfactor van 77%. Voor 65-plussers geldt dan zelfs een verhogingsfactor van 113%. Bij toepassing van de verhogingsfactor is ook vrijwel altijd een daadwerkelijke aftrek van de specifieke zorgkosten mogelijk. Daarvoor is niet altijd een hoge uitgave aan medische kosten noodzakelijk.

Voorbeeld
Door incontinentie van uw partner (65-plusser) is aftrekbaar een vast bedrag voor kleding en beddengoed van 300 (daarvoor is de omvang van de werkelijke uitgaven helemaal niet van belang). Als uw drempelinkomen 25 000 bedraagt komen door toepassing van de verhogingsfactor als specifieke zorgkosten in aanmerking 300 plus 113% van 300, ofwel 639. Na aftrek van de drempel van 412 (1,65% van 25 000) resteert een aftrek van 227.

Als u met een specificatie kunt aantonen dat de extra uitgaven voor kleding en beddengoed meer dan 600 hebben bedragen, dan is een vast bedrag van 750 aftrekbaar. Met toepassing van de verhogingsfactor komt dan als specifieke zorgkosten in aanmerking 750 + 113% van 750, ofwel 1 598. In dat geval resteert een aftrek van 1 186 (1 598 – 412).

Verhogingsfactor geldt niet voor alle specifieke zorgkosten
De verhogingsfactor is niet van toepassing op de uitgaven voor geneeskundige en heelkundige hulp zelf, maar wel voor:

• de reiskosten voor bezoek van de artsen;
• de voor eigen rekening komende medicijnen,
• de dieetkosten, en
• de kosten voor de hulpmiddelen (zoals kunstmiddelen die bij een operatie worden ingebracht).

Het kan dus betekenen dat voor bepaalde ziektekostenrekeningen een splitsing zou moeten plaatsvinden tussen de kosten van de medische behandeling (geen verhogingsfactor) en de kosten van aangebrachte hulpmiddelen (wel verhogingsfactor). Voor de uitvoeringspraktijk bepaald geen aantrekkelijke gedachte. Mogelijk dat de fiscus daar wat soepel mee omgaat, aangezien die splitsingsproblemen in rechterlijke uitspraken nog vrijwel niet voor het voetlicht komen.

Bron:
Pleinplus

Dick van den Hoeven

Mondhygiëniste Lieneke Steverink-Jorna gaf aan Men’s Health een interview met 7 tips voor een gezond gebit.

Dit interview is niet meer beschikbaar

Bekijk de special uit Metro van 10 maart.

Mondgezondheid is ‘hot’ in het onderwijs. Dat ondervonden de mondhygiënisten in de stand van het Ivoren Kruis op de Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) in de Utrechtse Jaarbeurs. Tijdens de vijfdaagse NOT, dé beurs voor onderwijsgevend Nederland, werd het lesproject Hou je mond gezond! van het Ivoren Kruis gepromoot. En met succes. Hou je mond gezond! vond gretig aftrek bij leerkrachten van de basisscholen. Alle docentenhandleidingen, lesideeën en posters zijn door de leerkrachten meegenomen. Het bijzondere is dat veel leerkrachten belangstelling hebben voor het bezoek van een tandarts of mondhygiënist in de klas. Ook valt het poetspakket met daarin gratis tandenborstels en tubetjes tandpasta van partner Aquafresh (GSK) en de informatiefolders voor ouders van de leerlingen in de smaak.

Mondhygiënisten checken tandvlees leerkrachten
Leerkrachten die durfden, klommen op de echte tandartsstoel in de stand van Hou je mond gezond! om hun tandvlees te laten checken. Mondhygiënisten van de NVM, de Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten, onderzochten zo’n 20 ‘patiënten’ en beoordeelden hun tandvlees. Dat leverde niet alleen deskundig advies op voor de leerkracht, maar ook veel bekijks van collega’s en aandacht voor het onderwijsproject Hou je mond gezond!. Dental Union, de Nederlandse specialist in tandtechnische en tandheelkundige materialen en installaties voor de tandartspraktijk en het tandtechnisch laboratorium, leverde de tandartsstoel gratis voor dit doel.

Tandheelkundig zorgverleners meld u aan
Voor de uitvoering van het ambitieuze onderwijsproject Hou je mond gezond! worden alle tandarts- en (preventie)assistenten, jeudtandverzorgenden, mondhygiënisten, tandartsen, studenten van de opleidingen mondzorg, tandheelkunde of assistentenopleiding en GGD-medewerkers opgeroepen vrijwillig hun steentje bij te dragen. Professionals (in opleiding) die het leuk vinden kinderen kennis bij te brengen over mondgezondheid worden van harte uitgenodigd aan dit project mee te werken. Wie het leuk vindt zelf een keertje voor de klas te staan, meldt zich aan via www.houjemondgezond.nl. Wie vragen heeft stuurt een e-mail aan mail@houjemondgezond.nl.

Bron:
Ivoren Kruis

Het Ivoren Kruis, de Nederlandse Vereniging voor Mondgezondheid, heeft vastgesteld dat de adviezen over mondgezondheid op de nieuwe consumentenwebsite van de Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Tandheelkunde (NMT) ‘allesoverhetgebit.nl’ niet deugen. De teksten op deze website zijn in de visie van het Ivoren Kruis onvoldoende duidelijk en incompleet, respectievelijk onjuist.

Bij de voorbereiding van de bouw van allesoverhetgebit.nl heeft de NMT het Ivoren Kruis verzocht daarvoor content te leveren uit de databank van de website van de vereniging. Het Ivoren Kruis heeft daarin toegestemd. De NMT stelde in het vervolgtraject voor om deze teksten te herschrijven voor de eigen website. De door de NMT herschreven proefteksten zijn door het bestuur van het Ivoren Kruis afgekeurd, omdat ze een onjuiste weergave zijn van de adviezen die de vereniging geeft over mondverzorging en mondgezondheid. De adviezen van het Ivoren Kruis zijn opgesteld door een onafhankelijk adviescollege met daarin wetenschappers van de drie universiteiten met tandheelkundefaculteiten.

De NMT stelt dat op allesoverhetgebit.nl de leesbaarheid en toegankelijkheid van de patiënteninformatie voorop staat en dat de teksten van het Ivoren Kruis daarvoor niet zonder meer bruikbaar zijn. Dit standpunt wordt door het Ivoren Kruis niet gedeeld. De bedoelde teksten worden al meerdere jaren gebruikt in een groeiend aantal websites bij meerdere providers. Op dit moment zijn er zo’n 900 websites van tandartsen die de content van het Ivoren Kruis ongewijzigd plaatsen.

De NMT was niet bereid de teksten van het Ivoren Kruis in ongewijzigde vorm te gebruiken en gaf aan zich te baseren op content van ‘andere wetenschappelijke verenigingen’. Hierdoor dreigde verwarring te ontstaan omdat tevens gebruik gemaakt werd van het materiaal van Het Ivoren Kruis. Na dreiging met een kort geding heeft de NMT afgezien van het gebruik van de Ivoren Kruis-teksten. De geplagieerde teksten zijn inmiddels van de site gehaald.

Het Ivoren Kruis betreurt de gang van zaken en de onzorgvuldige wijze waarop de NMT omgaat met de op wetenschappelijk inzichten gebaseerde kennis en adviezen over mondverzorging en mondgezondheid van de vereniging. De voorlichtingsteksten van het Ivoren Kruis zijn en blijven beschikbaar voor alle partijen die willen meewerken aan een goede voorlichting over mondgezondheid.

Bron:
Ivoren Kruis

Dec 2010

 

Nieuwe patiëntenwebsite allesoverhetgebit.nl ontwikkeld door de NMT.

Met informatie over:

• tandheelkundige aandoeningen en preventieve behandelingen
• tandheelkundige vergoedingen en verzekeringen
• beroepen en kwaliteitseisen in de tandartspraktijk