Johan Oost over mondgezondheid als deel van de algehele fysieke gezondheid: “Ik zie de mond als een ‘venster’ naar de rest van het lichaam”

Hoe kijk je naar mondgezondheid in relatie tot de algehele gezondheid?

“Ik bekijk mondgezondheid vanuit een holistisch oogpunt; de mens als geheel zien en de mond maakt daar deel vanuit. Ik zie de mond als een ‘venster’ naar de rest van het lichaam. Zo kun je op basis van ‘indicatoren’ zoals de conditie van het tandvlees veel aflezen en een link leggen naar bijvoorbeeld een verstoorde stofwisseling of stress. De meeste patiënten staan open voor informatie en advies. Ik leg uit dat de signalen die ik waarneem in de mond kunnen duiden op problemen elders in het lichaam. Op basis van mijn waarneming zet ik uiteen wat de mogelijke lichamelijke klachten kunnen zijn die samenhangen met de indicatoren binnen hun mond. Als ze een klacht herkennen geef ik advies op welke manier deze verholpen kunnen worden.”

Past jouw intakegesprek met de patiënt ook bij jouw visie?

“Zeker! Ik kijk dan al naar de leefstijl die invloed heeft op algehele gezondheid. Zoals bijvoorbeeld voeding, beweging, het werk van de patiënt, of er stress in het spel is en het slaappatroon. Ik ga een gesprek met ze aan een geef soms al advies. Dit advies heeft vaak niet direct met de mond te maken, wat voor patiënten vaak raar of confronterend kan overkomen. Als de patient al langere tijd bij mij onder behandeling is, krijgt deze een bepaalde mate van vertrouwen en is de kans groter dat ze mijn advies opvolgen.”

Hoe staan collega’s in de mondzorg tegenover jouw manier van werken?

“Ze zien me soms wellicht een beetje als een vreemde eend in de bijt. Het interdisciplinair werken is al een gemeengoed in de mondzorg. Het is logisch bijvoorbeeld dat je een patiënt doorstuurt naar een implantoloog, maar het vakoverschrijdend werken is vaak (nog) een brug te ver. De materie buiten het vakgebied mondzorg is ook nog niet opgenomen in de opleiding Tandheelkunde. Ze begrijpen mijn aanpak wel steeds beter. De bewustwording is in gang gezet. Zo wordt al het verband gelegd tussen de tongpositie en verstoorde gebitsontwikkeling, waardoor er in een eerder stadium al een mogelijke oplossing middels logopedie wordt voorgesteld. Zo kan het zijn dat daarmee de noodzaak voor een orthotraject wordt verkleind of zelfs verdwijnt.”

Werk je samen met partners die aanvullende zorg kunnen verlenen die passen bij jouw aanpak en visie? 

“We werken samen met een diëtiste, vanwege het feit dat het voedingspatroon in nauw verband staat met de algehele gezondheid. Ik verwijs de meeste nieuwe patiënten waar een hoge cariësactiviteit aanwezig is naar haar door. Een toenemend aantal collega’s ziet ook de toegevoegde waarde in van haar kennis en informeren de patiënten waarom een consult aan haar verstandig is. Ze motiveren de patiënt er gebruik van te maken, het is eigenlijk ‘laaghangend fruit’. Een relatief kleine stap naar bewustwording en verandering van eetpatroon kan van grote invloed zijn op de leefstijl en daarmee de algehele gezondheid. Indien er geen mondproblemen aan de orde zijn is het een preventieve aanpak om later (grote) problemen te voorkomen. Een andere indicatie op basis waarvan ik eigenlijk altijd een patiënt doorstuur naar de diëtiste is parodontitis.”

Hoe wordt de verdere administratieve afwikkeling geregeld van de doorverwijzing?

“De diëtiste maakt een verslag en plaatst dit in het patiëntendossier. De werkzaamheden van de diëtiste worden verwerkt in haar eigen systeem. Dit wordt vergoed vanuit de basisverzekering en verrekend met het eigen risico en dat vormt soms een drempel om gebruik te maken van deze interventie. Er is in de mondzorg nog geen aparte code vastgesteld door de NZa die gebruikt kan worden voor de declaratie. De code M01 (algehele voorlichting) is een mogelijkheid maar er geldt een maximum voor het gebruik ervan. Dat maximum wordt al snel overschreden als voedingsadvies daarin opgenomen wordt. Het wordt dus tijd dat er een specifieke code komt voor deze component.

Ongeveer 80% van mijn tijd besteed ik aan het herstellen van schade in de mond dat veroorzaakt wordt door een ongezonde leefstijl. Dit benadrukt het belang van het opnemen van deze interventie in de mondzorg en alles wat daarbij hoort om dat mogelijk te maken. Ik pleit daarom voor een vaste plek voor een diëtiste in de tandheelkunde.”

Welke bijzondere interventie kan een rol spelen om (mondzorg)problemen te voorkomen of te behandelen?’

“Een ademcoach kan bijvoorbeeld helpen om (mond)gezond te positief te beïnvloeden. Mondademhaling kan zorgen voor het feit dat de patiënt vaak verkouden is. Het aanwennen van neusademhaling is de manier om lucht te zuiveren en te verwarmen. Tevens droogt een mondademhaling de mond uit, wat het tandvlees en tanden negatief kan beïnvloeden. Speeksel heeft namelijk een smerende en bufferende werking.

Voor kaakproblemen bijvoorbeeld kan een verwijzing naar de gnatholoog een oplossing bieden en een psycholoog kan helpen om de tandartsangst aan te pakken met bijvoorbeeld EMDR als het gaat om een trauma.”

Hoe zie je de mondzorg in de toekomst?

“De mondzorgpraktijk zou een poortwachtersrol moeten spelen in het voorkomen en vroegtijdig herkennen van gezondheidsproblemen. We zijn de enige zorgverleners die een patiënt met enige regelmaat zien. Hier zouden we veel meer gebruik van kunnen maken door het geven van advies.  Zo zou bijvoorbeeld heel goed diabetes voorkomen of omgekeerd kunnen worden. Door periodiek waardes te meten zoals bloeddruk, cholesterol en suikerspiegel kunnen we een goed beeld schetsen van de basisindicatoren van de algehele gezondheid.”

Zijn er al ontwikkelingen in gang gezet om dit vorm te gaan geven?

“Ik ben al eens in gesprek gegaan hierover met mijn werkgever Dental Clinics. Ze zijn al warm gemaakt voor het draaien van een pilot. Dit kan echter juist voorkomen worden door het geven van leefstijladvies in de mondzorg. Als de patiënt ervoor open staat kunnen we kijken of we juist de oorzaak kunnen aanpakken in plaats van symptoombestrijding die vaak bij de huisarts plaatsvindt.

Mijn ideaalbeeld is de mondzorgpraktijk te beschouwen als een soort ‘consultatiebureau’ waar belangrijke parameters worden vastgelegd in een EPD waar ook een huisarts toegang toe heeft. Als er op grond van de metingen blijkt dat er iets in het lichaam niet goed gaat kun je bijvoorbeeld de patiënt adviseren om meer te gaan bewegen door bijvoorbeeld zich aan te sluiten bij een wandelgroep. Als we te lang wachten met deze preventie aanpak stevenen we af op een zorginfarct over enkele decennia. Het zou goed zijn om de gezondheidszorg helemaal anders aan te pakken en preventief te werk te gaan. Op basis van statistische parameters is de verwachting dat de duur van het leven in goede gezondheid korter wordt terwijl de uiteindelijke levensverwachting stijgt dus we leven gemiddeld gezien inmiddels langer met ziekte dan in volledige gezondheid. Een relatief simpele aanpak is het veel duurder maken van geraffineerde voedingsmiddelen. Ik zie hier een taak weggelegd voor de overheid om meer aandacht te besteden aan gezonde voeding.

Zo kan er bijvoorbeeld op scholen al aandacht besteed worden aan het algehele voedingspatroon, de lunchpauzes de lengte te geven die het gezondheid technisch verdient of scholen subsidies te geven om een gezonde maaltijd aan te bieden. Dit komt ook de concentratie en het functioneren van de leerling ten goede.”

Je volgt de opleiding Integrative Medicine en Leestijlgeneeskunde, wat is jouw motivatie daarvoor?

“Ik zie het als een missie om de holistische aanpak op de kaart te zetten. Ik ben die opleiding gaan doen om meer wetenschappelijke onderbouwing te hebben over leefstijl en algemene gezondheid, zodat ik dat kan implementeren in de algemene (tandarts)praktijk.”

Wat is nu de volgende concrete stap?

“Indien Dental Clinics wil meewerken aan mijn plan in de vorm van de pilot is het belangrijk om deze een goede invulling te gaan geven zodat deze eenvoudig is, zonder te tijdrovend te zijn en geïmplementeerd kan worden in het preventief mondonderzoek.

We hebben dan een goede onderbouwing om de zorgverzekeraar ervan te overtuigen dat de holistische aanpak in mondzorg een deur kan openen naar kosteneffectieve preventie.”

 

 

Johan Oost werkt bij de mondzorgketen Dental Clinics en volgt vanuit interesse de tweejarige opleiding Integrative Medicine en Leefstijlgeneeskunde aan het AIM.

 

Interview door Petra van der Zwan, van Gezond & Inzetbaar – auteur | Leefstijlinterventies | Trainer, voor dentalinfo.nl met Johan Oost.