Bevlogen Tandartsen: Mondzorg vanuit vertrouwen

Meneer Vaartjes, kun je kort iets vertellen over jouw loopbaan tot nu toe en hoe je in de mondzorg terecht bent gekomen?

“Ik ben in 1998 afgestudeerd aan de ACTA. Mijn vervolgstudie geneeskunde heb ik afgebroken, want ik vond implantologie het leukste chirurgische onderdeel van de mondzorg en daarvoor hoef je geen kaakchirurg te zijn. Wat ook meespeelde, was de opkomst van internet. Zo heb ik onder andere Tandarts.nl opgericht en later ook iPhone-applicaties ontwikkeld. Implantologie, IT-ondernemerschap en belangenbehartiging zijn mijn grootste passies geworden.”

Je was jarenlang voorzitter van de ANT. Wat was voor jou de belangrijkste ervaring uit die periode?

“Als je ergens voor gaat en er alles aan doet, met lobby, juridische strijd, het zoeken van landelijke media-aandacht en ook door heel veel praten met beslissingsmakers, kun je echt beleid veranderen. Zo waren we de eerste sector die bij COVID weer open mocht, ook al was de overheid er op dat moment nog op tegen. Het plan van VWS om een HBO-tandarts te creëren via het experiment taakherschikking, bedoeld om tarieven en opleidingskosten te besparen, hebben we kunnen uitstellen, wat uiteindelijk tot afstel heeft geleid. Mede natuurlijk omdat na verloop van tijd duidelijk werd dat het geen oplossing was.”

Wat motiveert je nog steeds in je werk en inzet voor de mondzorg?

“We mogen ons gelukkig prijzen dat we werken in een innovatief vakgebied waarin je bijna alle kanten op kunt: van onderzoek en de psychologische kant tot 3D-technieken en esthetiek. Met de strenge numerus fixus behoor je tot een selecte groep gelukkigen. Echter, randverschijnselen als toenemende regeldruk, meer controle vanuit de zorgverzekeraar, ongunstige wetgeving zoals rondom de zzp’ers maken het vak weer minder leuk, maar eigenlijk motiveert me dat om daar weer wat tegen te doen.”

Vanuit je inzet voor de mondzorg heb je Bevlogen Tandartsen opgericht. Waarom vond je het nodig om dit initiatief te starten?

“Het is in eerste instantie ontstaan door de weifelende houding van de KNMT rondom de handhaving van de Wet DBA. Daardoor kwam de positie van zzp’ers verder onder druk te staan en wij vonden dat er een tegengeluid vanuit de ondernemende tandarts nodig was. Ook op het gebied van tegenwicht bieden aan de zorgverzekeraar vonden we dat het wel wat scherper kon.”

“Samen met Amée Swart en Geert Landman heb ik daarom begin augustus 2025 officieel Bevlogen Tandartsen opgericht. Sindsdien is alles in een stroomversnelling geraakt, vooral doordat de KNMT heeft aangekondigd in 2026 een CAO te willen onderzoeken en die vervolgens algemeen verbindend te laten verklaren. Dat zou betekenen dat onze sector feitelijk wordt overgeleverd aan de bureaucratie van de FNV. En eerlijk gezegd: dat is niet alleen een slecht idee, het lost ook niets op van de problemen waar tandartsen nu mee te maken hebben. Er komen niet ineens meer assistenten en zaken als salarisschalen of een salarishuis kun je op een veel effectievere manier organiseren, bijvoorbeeld door een bureau als Berenschot in te schakelen. Maar dat is allemaal niet gebeurd, omdat die CAO de enige oplossing lijkt. We hebben dit eerder gezien: in 2002 maakte de toenmalige ANT bezwaar tegen de algemeen verbindend verklaring van de CAO die toen door de NMT was afgesloten. Dat bezwaar werd toen afgewezen, omdat de minister vond dat de NMT minstens 55% van de werkgevers vertegenwoordigde. Dit keer ligt dat anders. Ketens en niet-KNMT-leden vertegenwoordigen inmiddels zo’n 40% van de sector. Wij hebben berekend dat we ongeveer 200 praktijkhouders nodig hebben die hun lidmaatschap bij de KNMT vóór 30 november opzeggen. Als dat lukt, kan deze geschiedenis zich niet herhalen.”

Voor wie is Bevlogen Tandartsen bedoeld?

“We zijn begonnen met een kleine groep bekenden die, net als wij, meer ondernemerschap en een sterkere vertegenwoordiging in de mondzorg willen. In eerste instantie wilden we het bewust klein houden, want onder gelijkgestemden groei je het snelst. De CAO-plannen hebben dat veranderd. Voor vrije tandartsen is er nu weinig tijd om hun ondernemerschap te beschermen. Tandartsen en praktijkhouders, tegenwoordig vaak ook mondhygiënisten, kunnen vanaf 1 november bij ons inschrijven, maar belangrijker nog: zeg je lidmaatschap bij de KNMT vóór 30 november op. Daarna is het te laat.”

Wat zijn de voordelen voor tandartsen om zich aan te sluiten?

“We hebben een aantal interessante zaken in ontwikkeling, zoals een ZZP-maatschapmodel, eigen richtlijnen rondom salarissen, een kennisbot met alle regels en richtlijnen en gelijkgestemde tandartsen met veel ervaring in de mondzorg. Doordat we een lean en mean organisatie zijn, kunnen we onze diensten ook tegen een veel beter tarief dan de KNMT aanbieden. Al het geld dat overblijft, kunnen we vervolgens investeren in acties, bijvoorbeeld het aanpakken van een zorgverzekeraar die te ver gaat.”

Wat onderscheidt Bevlogen Tandartsen van de bestaande KNMT?

“Wij concentreren ons op een paar onderwerpen: ondernemerschap zoals praktijkvoering, ZZP en arbeid, en daarnaast ook tarieven en zorgverzekeraars. Door een paar dingen te doen, kun je die vaak beter. Daarnaast willen we ook een belangenbehartiging met meer lef, zoals vroeger bij de ANT.”

Hoe zie je de verhouding met de KNMT? Is het concurrentie, aanvulling of samenwerking?

“Ik denk dat ‘aanvulling’ het juiste woord is. De fusie heeft niet gebracht wat het had moeten worden. Er is bij de KNMT geen lef gekomen, terwijl dat juist het idee was. De tandartsen komen bijna nooit meer in het nieuws, waardoor alles reactief is. Er wordt nog steeds geteerd op de successen van de afgelopen tien jaar, maar dat kan niet lang goed blijven gaan. Door een scherpere partner wordt de KNMT gedwongen harder te werken, betere standpunten in te nemen en zichtbaarder te zijn.”

Maar dat roept meteen een belangrijke vraag op: hoe voorkom je dat meerdere sterke stemmen leidt tot versnippering en juist een zwakkere positie in het maatschappelijk debat?

“In de acht jaar dat ik de ANT heb geleid, heb ik gezien dat dit goed werkte. Tenminste, als je natuurlijk de juiste dingen zegt en niet alleen elkaar in de weg wil zitten. De ANT deed veel dingen dubbel die de KNMT ook deed en dat was een verspilling van resources. Met de fusie zou dit afgelopen zijn, terwijl de identiteit van de ANT behouden zou blijven. Daar is weinig van terechtgekomen, behalve op het gebied van het verzet tegen het kostprijsonderzoek. Er was ook een team van oud-bestuurders, waaronder ik, betrokken, en dat was eigenlijk precies wat we met de fusie hadden bedoeld.”

Op de website van Bevlogen Tandartsen zeg je dat mondzorg in Nederland over het algemeen goed functioneert, maar dat er zorgen zijn. Welke zorg is volgens jou het meest urgent?

“Ik denk dat dit het is: kun je als tandarts-praktijkhouder nog wel voldoen aan wet- en regelgeving en tegelijkertijd je staande houden in een mondzorglandschap waar het grootkapitaal steeds verder uitbreidt? Voor de tandarts-zzp’er wordt de drempel bovendien steeds groter om praktijkeigenaar te worden.”

Wat is volgens jou het grootste gevaar van de huidige bureaucratisering voor tandartsen én voor patiënten?

“Je krijgt ‘gamificatie’: uiteindelijk gaat het alleen maar om het afvinken van lijstjes, maar door de wirwar aan regels is niet meer duidelijk wat echt belangrijk is. Het gaat daarbij niet alleen om de behandeling of de veiligheid, maar ook om het verlies van het sociale aspect.”

Bureaucratisering wordt vaak door overheid en toezichthouders verdedigd als noodzakelijk om kwaliteit en veiligheid te waarborgen. Hoe overtuig je beleidsmakers dat minder regels niet gelijkstaat aan minder kwaliteit?

“Beleidsmakers hebben weinig verstand van hoe de mondzorg in elkaar steekt. Daarom willen zij ook ‘objectieve’ criteria, wat vaak neerkomt op afvinklijstjes zonder goed onderscheid te maken welke handeling nu veel belangrijker is dan een andere. Helaas levert de beroepsgroep, samen met alles wat daaromheen hangt aan adviseurs, ook steeds meer regels en richtlijnen, zodat we hier zelf ook een rol in spelen. We zouden zelf een maximale set moeten vaststellen en als we iets willen toevoegen, zouden we ook iets moeten versimpelen of schrappen. Dat verwachten we ook van de overheid, maar zelf kunnen we het evenmin. Als je dat gaat doen, heb je bovendien een voorbeeldfunctie voor beleidsmakers.”

Dat brengt meteen de vraag bij de volgende stap: welke bestaande regels zouden als eerste geschrapt moeten worden?

“De te strenge maximumaantallen voor behandelingen in de jeugdmondzorg moeten alleen worden vastgesteld op aantallen die niet realistisch zijn. Kijk daarnaast naar de gemiddelde kosten die een praktijk maakt in relatie tot de zorggroep die zij bedient. Wijkt dat sterk af, dan zou de zorgverzekeraar met die praktijk in gesprek moeten gaan en, bij geen goede verklaring of verbetering, een controletraject moeten starten. Zo voorkom je een heleboel administratie voor de reguliere praktijk.”

Bevlogen Tandartsen staat voor ‘vertrouwen als basis voor goede mondzorg’. Wat betekent dat concreet in de dagelijkse praktijk?

“Dat betekent op hoofdlijnen sturen en niet werken met honderden dichtgetikte regeltjes. Waarom kijkt een CZ niet naar de gemiddelde kosten per kind, maar legt strenge maxima op? Hierdoor krijgt een praktijk die het goed wil doen toch extra administratie, terwijl uit de dataset blijkt dat normale zorg wordt geleverd. Dit is één voorbeeld, maar in veel wetten zou je moeten sturen op de belangrijkste principes in plaats van op details.”

Wat betekent dit voor eerlijke tarieven en transparante bekostiging?

“De vergoeding is gebaseerd op een normpraktijk van 7 à 8 medewerkers. Dat bedrag is redelijk, maar grotere praktijken worden zwaarder meegewogen in de tariefonderbouwing. Een dergelijke praktijk met bijv. 25 medewerkers krijgt nog steeds de vergoeding van de normpraktijk, waardoor het tarief automatisch daalt voor alle praktijken. Maar de klap valt bij kleinschalige praktijken, die werken dan onder kostprijs. Een oplossing is het norminkomen mee te laten schuiven met de grotere verantwoordelijkheid van grotere praktijken, zodat het geen race naar de bodem wordt.”

En dat brengt ons bij de rol van zorgverzekeraars: hoe zie je een alternatief model van financiering en dekking dat wél eerlijk en houdbaar is voor zowel patiënt als tandarts?

“De dekking van de aanvullende verzekering is de afgelopen tien jaar zo beperkt dat het bijna niet meer zinvol is om deze af te sluiten. Dat is jammer, want het biedt veel mensen juist een financiële steun om naar de tandarts te gaan en behandelingen zoals een kroon of wortelkanaal betaalbaar te houden. Helaas wordt dit unieke stelsel in Nederland steeds verder ondergraven. Oplossingen vereisen intensief overleg tussen zorgverzekeraars, tandartsen en patiëntenorganisaties.”

Hoe wil Bevlogen Tandartsen invloed uitoefenen op beleid en regelgeving?

“Uit mijn tijd bij de ANT weet ik hoe dat moet. De carrot en de stick werken goed. Bied de ander iets, maar schroom niet om actie te voeren. Wij willen ons lidmaatschapsgeld ook echt inzetten voor actie. Dat geld is niet bedoeld voor beleggen, een duur kantoor of hoge vacatievergoedingen.”

Hoe zie je Bevlogen Tandartsen over vijf jaar? Wat moet er dan bereikt zijn om te kunnen zeggen: dit is geslaagd?

“Als we een vereniging zijn met gemotiveerde tandartsen die passie hebben voor het vak, elkaar helpen en een eigen koers kunnen varen. Als we zaken hebben kunnen veranderen en zeker ook de regelzucht van de KNMT en andere organisaties hebben kunnen indammen.”

 

Interview met Jan Willem Vaartjes van  Bevlogen Tandartsen door Ilona van der Werf.

 

Lees ook

KNMT ledenpeiling over mogelijke cao voor de mondzorg

Beluister ook de podcast

Beluister hieronder ook de podcast van Ron Steenkist met Jan Willem Vaartjes.