RDA-waarde van tandpasta: waarom staat dit niet op de verpakking?

Kun je je nog herinnering dat tandpasta gewoon tandpasta was? In die tijd was tandpasta goed zolang het fluoride bevatte. Tegenwoordig is de keuze in tandpasta groot: er is nu een tandpastasoort voor elk probleem:

– Tandpasta tegen cariës

– Tandpasta tegen tandvleesontsteking

– Tandpasta tegen erosieve gebitsslijtage

– Tandpasta tegen tandsteen

– Whitening tandpasta

– Tandpasta voor gevoelige tanden

Wanneer tandpasta’s gekozen worden om aanslag extra goed te verwijderen, is er een risico dat vaak wordt vergeten: relative dentin abrasivity (RDA). Dit speelt vooral als er sprake is van blootliggende tandhalzen

Wat is RDA?

“RDA is een in vitro methode waarin gekeken wordt naar de hoeveelheid dentine die de tandpasta afslijt onder standaardtestmethoden. Men doet dit met radioactief gemaakt dentine omdat methoden zoals profilometrie of gewichtsbepaling lastig zijn voor dentinemetingen omdat dentine makkelijk vocht opneemt of afstaat waardoor vorm en gewicht kan veranderen tijdens het experiment. Men doet de metingen niet op glazuur omdat de in tandpasta gebruikte slijpmiddelen niet of nauweliiks glazuur afnemen. Ook in geval van erosieve gebitsslijtage van het glazuur lijkt de abrasiviteit van de tandpasta geen grote rol te spelen. De RDA-waarde is een indicator en geen exacte voorspeller van de mate van slijtage die de tandpasta in de mond veroorzaakt. Dit komt omdat in vivo meer factoren een bepalend rol spelen zoals de invloed van het speeksel (bijvoorbeeld neutralisatie van de pH van de pasta en de verdunning van de pasta), de aanwezigheid van de pellicle, maar ook de wijze van poetsen (frequentie, kracht en ook de lengte van de poetsbeweging) en het type tandenborstel (bijvoorbeeld: dikte van de haartjes). Tijdens de RDA-test slijt het polijstmiddel ook. Daardoor kan de RDAwaarde hetzelfde zijn terwijl de ene tandpasta geleidelijk een klein beetje afslijt en de andere tandpasta aanvankelijk veel afslijt en daarna minder. De laatste tandpasta zal in korte poetsbeurten meer slijtage geven dan de eerste”, legt Cor van Loveren uit.

RDA-waarden

De website van Dental Integral, een Mexicaanse tandartspraktijk, geeft een overzicht van de RDA-waarden van tandpastamerken die in Mexico verkrijgbaar zijn. Veel van deze merken zijn ook in Nederland te koop. Op de lijst zie je in het geel de merken met een RDA-waarde tot 70 (laag abrasief), in het groen van 71 t/m 99 (gematigd abrasief), in het geel van 101 t/m 150 (abrasief) en in het roze van 151 of meer (hoog).

Dien Gambon, tandarts-pedodontoloog en docent bij UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde, gaf in 2016 in haar artikel Preventie, tandpasta’s en spoelmiddelen de volgende tabel met RDA-waarden van tandpasta.

In 2019 is de samenstelling van Colgate tandpasta gewijzigd waardoor de bovenstaande RDA-waarden waarschijnlijk ook gewijzigd zijn.

RDA: hoge – lage abrasie

Volgens Gambon wordt een RDA van 70 als grenswaarde aangegeven voor hoge en lage abrasie. Gambon zegt: “In het algemeen kan men stellen dat tandpasta’s voor gevoelige tanden laagabrasief zijn en tandpasta’s tegen tandsteen of verkleuringen abrasiever”.

“Als een patiënt last heeft van blootliggend dentine kan het verstandig zijn om een tandpastamerk met een lage of gemiddelde RDA-waarde te kiezen, dus een tandpasta met maximaal een RDA-waarde die niet ver boven de 100 ligt”, zegt Cor van Loveren. “Heel globaal kunnen we nu stellen dat tandpasta’s die gericht zijn op aanslag- en tandsteenverwijdering mogelijk in het hogere segment zitten van abrasiviteit en tandpasta’s gericht op de behandeling van tandhalsgevoeligheid in het lagere segment. Als er al duidelijke overmatige slijtage waarneembaar is dan is het tezamen met het oplossen van alle overige etiologische problemen ook verstandig om voor een minder abrasieve tandpasta te kiezen”.

Preventief?

Moeten altijd preventief laag-abrasieve abrasieve tandpasta’s worden aangeraden? Van Loveren antwoordt hierop ontkennend: “De abrasiviteit van de tandpasta heeft geen invloed op het feit of dentine bloot komt te liggen. Dat is afhankelijk van te hard poetsen (poetstrauma) of te weinig poetsen (gingivitis). Dus pas als het dentine blootligt dient de vraag zich aan of een minder abrasieve tandpasta gebruikt moet worden.

“Vermeld RDA-waarde op tandpastaverpakking”

“Het zou voor mondzorgprofessionals en patiënten goed zijn als de RDA-waarde op de tandpastaverpakking wordt vermeld. Dat gebeurt nu niet en daardoor weet je niet of je tandpasta abrasief is”, zeg Van Loveren. Hij doet daarom een oproep aan tandpastamerken om hun RDA-waarde op de verpakking te vermelden.

Prof. dr. Cor van Loveren is hoogleraar (em.) preventieve tandheelkunde.

Dien Gambon is tandarts-pedodontoloog en docent bij UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde