Waardebepaling van een tandartspraktijk: welke factoren wegen mee?

Waardebepaling, geld

Als tandarts is het overnemen van een praktijk of het verkopen van een eigen vertrouwde tandartspraktijk een grote stap. Het uitvoeren van een waardebepaling om daarmee een reële vraag- of overnameprijs vast te stellen is daarbij een essentieel onderdeel. Welke factoren zijn hierbij van belang?

Begrippen waarde en prijs

Voordat verder ingegaan wordt op de waardering van een tandartspraktijk is het goed om eerst de begrippen waarde en prijs onder de loep te nemen. Waarde is per definitie subjectief en afhankelijk van de positie van degene die waardeert (bijvoorbeeld de koper of verkoper) en de situatie waarin deze verkeert. De uiteindelijke prijs komt tot stand na onderhandelingen en kan afhankelijk zijn van andere voorwaarden die op een transactie van toepassing zijn. Als de verkopende partij zich bijvoorbeeld nog een bepaalde periode inzet voor de onderneming, heeft dit vaak invloed op de prijs. Hetzelfde geldt voor specifieke afspraken over bijvoorbeeld huur van de praktijkruimte, een concurrentiebeding, et cetera. Dit is tevens de reden dat men voorzichtig moet zijn met het hanteren van zogenaamde ‘Multiples’ of ‘vuistregels’ om de waarde te bepalen. Ondernemingen en markten waarin ondernemingen opereren zijn immers aan veranderingen onderhevig. Het vasthouden aan vuistregels in alle omstandigheden kan zowel de koper als de verkoper uiteindelijk duur komen te staan.

Afhankelijk van de methode of van degene die waardeert?

Het waarderen van tandartspraktijken is, net als bij andere ondernemingen, maatwerk dat uitgevoerd dient te worden door een specialist. Het uitvoeren van een tandheelkundige behandeling op basis van een correcte methode kan in de handen van een leek tot grote problemen leiden. Datzelfde geldt voor het correct uitvoeren van een waarderingsmethode. Ook hierbij is het cruciaal dat de persoon die deze berekening uitvoert een specialist is op het gebied van waardebepaling.

Liquideren of voortzetten onderneming

Voor het bepalen van de waarde van een onderneming of een activiteit is het allereerst van belang om vast te stellen onder welke veronderstelling wordt gewaardeerd: liquideren van de onderneming (directe opbrengstwaarde) of voortzetten van de onderneming (indirecte opbrengstwaarde). Over het algemeen kiest men bij verkoop van de onderneming voor een waardebepaling op basis van voortzetting van de onderneming.

Berekening indirecte opbrengstwaarde

Verschillende methoden zijn beschikbaar voor het berekenen van de indirecte opbrengstwaarde. De meest bekende is wellicht de Discounted Cash Flow (DCF) methode. Bij deze methode wordt de waarde bepaald door verwachte vrije geldstromen contant te maken tegen de gemiddelde gewogen vermogenkostenvoet van de onderneming. Verwachte vrije geldstromen worden in de waarderingspraktijk beschouwd als de meest juiste maatstaf voor het bepalen van de waarde. Een voordeel van deze methode is dat vrije geldstromen niet afhankelijk zijn van boekhoudkundige principes. Daarnaast dwingt de DCF methode tot nadenken over de verwachtingen en de risico’s van de onderneming. Tevens wordt bij deze methode rekening gehouden met de tijdswaarde van geld. Het laatste impliceert dat geld dat in de toekomst wordt ontvangen, op dit moment een lagere waarde vertegenwoordigt.

Minder geschikt

Nog te vaak wordt aangegeven dat er methoden zijn die minder geschikt zijn,  omdat deze bijvoorbeeld leiden tot een “te hoge waarde”. Een dergelijke opmerking impliceert dat niet de variabelen de uitkomst beïnvloeden, maar de methode.

Geen uniforme waarderingsmethode

De waarde van een onderneming is echter niet afhankelijk van de waarderingsmethode en er bestaat geen uniforme waarderingsmethode die geschikt is om de waarde van elke onderneming te bepalen. Als echter dezelfde uitgangspunten en veronderstellingen worden gehanteerd, zullen alle waarderingsmethoden leiden tot exact dezelfde uitkomst. Een “te hoge” of “verkeerde” waarde is het resultaat van een van de twee onderstaande oorzaken:

  1. Het onjuist toepassen van de waarderingsmethode door degene die waardeert.
  2. De onjuiste variabelen invoeren waardoor de uitkomst niet betrouwbaar is.

Verwacht rendement en risico

Een waarderingsspecialist weet dat andere aspecten wel relevant zijn voor de waarde van een onderneming. Waarde van een onderneming is in essentie afhankelijk van het rendement dat naar verwachting kan worden gerealiseerd in de toekomst. Aangezien het hier een verwachting betreft, zal degene die waardeert altijd rekening houden met risico’s en onzekerheden die samenhangen met de betreffende verwachtingen.

Analyse markt en onderneming

Voor een deugdelijke waardebepaling is het daarom relevant dat een analyse plaatsvindt naar de onderneming en de markt waarin de onderneming opereert. Deze analyse is voor elke onderneming weer anders en leidt voor elke onderneming tot andere verwachtingen en een ander risicoprofiel.

Waarderen patiëntenbestand

Bij het waarderen van een tandartspraktijk is het allereerst van belang dat het huidige patiëntenbestand geanalyseerd wordt en dat verwachtingen ten aanzien van het patiëntenbestand (na overname) worden geformuleerd. Hierbij spelen soms hele specifieke omstandigheden een rol, zoals de binding van patiënten met de huidige tandarts of een verheviging of verzwakking van concurrerende praktijken in de omgeving. Daarnaast dienen meer algemene aspecten van het patiëntenbestand te worden onderzocht, zoals aantal actieve patiënten, leeftijdsopbouw, geografische spreiding, omzet per patiënt, soort behandelingen en dergelijke.

Waarderen overige aspecten

Vervolgens dienen de overige aspecten die van belang zijn voor het toekomstige rendement te worden onderzocht. Hierbij valt te denken aan de technische staat van het pand of de aanwezige inventaris, maar ook aan het huidige personeelsbestand. Is er bijvoorbeeld voldoende capaciteit om de verwachte rendementen te realiseren? En welke investeringen zijn noodzakelijk en wanneer dienen deze plaats te vinden?

De verschillende analyses leiden uiteindelijk tot een realistische schatting van de verwachte rendementen en het bijbehorende risicoprofiel. Op basis van deze twee variabelen kan vervolgens bepaald worden wat een realistische waarde van de onderneming is.

Additionele analyse als gevolg van de coronacrisis

De impact die de coronacrisis heeft op de economie in het algemeen en op de gezondheidszorg in het bijzonder wordt meer en meer duidelijk. Bij het uitvoeren van een waardebepaling, het arrangeren van een financiering bij overname en bij het opstellen van verkoopdocumentatie is het van belang een analyse uit te voeren naar de eventuele effecten van corona op korte, middellange en lange termijn.

Door:  de heer drs. G. Slopsema RV, register valuator en eigenaar van Promonde: een adviesbureau op het gebied van overnames in de mondzorg. Daarnaast is hij ingeschreven als gerechtelijk deskundige op het gebied van Business Valuation en wordt hij ingeschakeld bij gerechtelijke procedures.

Update artikel oktober 2020

Lees meer over: Financieel, Ondernemen