Grip op (psychisch) verzuim: signalen en tips

De oorzaak van psychisch verzuim verschilt per persoon en situatie. Bijna 520.000 werknemers van 15 tot 75 jaar noemden in 2021 werkdruk als belangrijkste reden voor hun laatste verzuim op het werk. 11 miljoen verzuimdagen waren gerelateerd aan werkstress. Deze groep werknemers was gemiddeld 38 werkdagen niet inzetbaar, terwijl de gemiddelde verzuimduur 17 werkdagen is.

Oorzaken van werkstress

Belangrijke oorzaken van werkstress zijn:

• Een onduidelijke taakomschrijving
• Te weinig tijd, middelen of mensen
• Werk dat niet aansluit bij het opleidingsniveau of de werkervaring
• Te zware verantwoordelijkheden
• Conflicten op de werkvloer
• Reorganisatie en baanonzekerheid
• Veeleisende klant(en)
• Weinig pauzes en vrije dagen (of te weinig tijd om ze te kunnen opnemen)
• Het gevoel dat je tekortschiet of geen controle hebt

Persoonlijke kenmerken en omstandigheden

Naast werkdruk en -omstandigheden spelen persoonskenmerken een grote rol. Vaak wordt iemand die snel piekert, weinig zelfvertrouwen heeft en moeilijk nee kan zeggen in verband gebracht met stress. Of iemand die perfectionistisch is en de lat hoog legt. En natuurlijk kunnen privéomstandigheden voor stress zorgen. Bijvoorbeeld ziekte of overlijden van dierbaren, mantelzorgtaken, een scheiding, verhuizing, zwangerschap of geboorte, opvoedingsproblemen of geldzorgen. Extraverte mensen lijken minder risico te lopen op psychische klachten.

Toename psychisch verzuim

Veel mensen hebben momenteel zorgen door de inflatie, energiearmoede en de arbeidsmarktschaarste. Een tekort aan medewerkers zorgt voor meer werkdruk, met een groter risico op psychisch verzuim. Een ander belangrijk gegeven is dat stressklachten het meest voorkomen in de leeftijdsgroep 25 tot 35 jaar. In deze leeftijdsgroep steeg het percentage mensen met burn-outklachten tussen in 2014 en 2021 van 16,6 naar 23,4%. De meest voorkomende verzuimoorzaak is stress (15%) door onder andere prestatiedrang, een hoge werkdruk en psychische vermoeidheid door het werk.

Psychisch verzuim voorkomen

De gemiddelde duur van psychisch verzuim is 53 dagen en bij een depressie zelfs 200 (bij mannen) en 213 dagen (bij vrouwen). Een flinke kostenpost als je bedenkt dat een zieke medewerker gemiddeld 250 euro per dag kost. Hier komen de re-integratie- en eventuele vervangingskosten nog bij. Bovendien is er kans op herhaling met dezelfde psychische klachten. Naast goede verzuimbegeleiding dragen de werkomstandigheden en gesprekken met medewerker veel bij aan het voorkomen van verzuim en het verminderen van stress bij je team.

Tips om psychisch verzuim te voorkomen

• Creëer een positieve werkomgeving waarin mensen zich gehoord en gewaardeerd voelen
• Biedt medewerkers ruimte voor werkzaamheden waar zij energie van krijgen
• Maak werkstress (regelmatig) bespreekbaar
• Conflicten op de werkvloer? Los ze snel en goed op!
• Stimuleer het inbouwen van rustmomenten en ontspanning
• Zorg voor helderheid over het proces van en na ziekmelding en het ziektebeleid
• Biedt de medewerkers een Preventief Medisch Onderzoek (PMO) aan om inzicht te krijgen in hun fysieke en mentale gezondheid
• Toon belangstelling en medeleven naar mensen die door ziekte meer dan twee dagen verlof nodig hebben, bijvoorbeeld door te bellen of een kaartje namens het team te sturen
• Stel niet medisch-verlof als optie voor als het privéleven en werk tijdelijk niet in balans zijn
• Stimuleer sport, bewegen en een gezonde leefstijl
• Biedt gezonde voedingsopties voor bijvoorbeeld de lunch en tussendoortjes
• Biedt medewerkers met financiële stress de mogelijkheid om hun situatie te evalueren

Hoe herken je stresssymptomen?

Vaak is het mogelijk om de signalen vroegtijdig te herkennen. Dit zijn bijvoorbeeld:

• Lichamelijke klachten zoals rugpijn
• Gedragsveranderingen zoals ontevredenheid, stemmingswisselingen en sneller geïrriteerd zijn
• Concentratieproblemen en vergeetachtigheid
• Moeite met prioriteiten stellen en werk afronden
• Vermoeidheid en matheid
• Cynisme en moeite met veranderingen
• Verminderd functioneren
• Afwezigheid en regelmatig kortdurende ziekmeldingen

Veranderingen en problemen bespreekbaar maken

Een drukke periode op het werk wordt als minder belastend ervaren als er steun en begrip is vanuit de werkgever. Wees hier alert op, zeker ook in perioden waarin er veranderingen zijn in de praktijk. Een andere aandachtspunt is financiële stress. Volgens het Nibud heeft een substantiële groep mensen momenteel te maken met één of meer betalingsproblemen. Jongvolwassenen tot 35 jaar worden het hardst getroffen door de stijgende vaste lasten. Managers kunnen hierin helpen door het financiële uitdagingen bespreekbaar te maken, naar medewerkers te luisteren en te verwijzen naar hulp.

Praten over werkstress én gezondheid

Gezondheid van medewerkers gaat ook de werkgever aan. Het is de taak van de (praktijk)managers om erachter te komen waarom iemand ziek is. Het vragen naar het waarom en het tonen van belangstelling is enorm belangrijk. Als manager ben je geen arts of psycholoog, maar kan je medewerkers wel oplossingen voor problemen aanreiken. Volgens onderzoeksbureau Markteffect zegt 74% van de werkgevers dat zij het onderwerp fysieke gezondheid af en toe of regelmatig met hun werknemers bespreken. Dit strookt niet met de perceptie van werknemers: slechts 30% zegt de gezondheid met de werkgever te bespreken.

Tot slot

Blijf alert op stresssignalen. Dan kun je eerder een helpende hand bieden aan werknemers die psychische druk ervaren. Goede verzuimbegeleiding en -beheersing vereist investering in middelen en tijd. Bovendien vereist het specifieke kennis en kunde. Laat je goed adviseren en schakel een verzuimspecialist of HR-adviseur in om je te helpen.

Bronnen:

• Trendrapport Ziekteverzuim & arbeidsongeschiktheid 2022 Nationale Nederlanden
• ArboNed
• Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO en CBS
• Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) van TNO

Door:
Wendy Sol, HR-adviseur Dental Care Professionals – Werving en selectie, praktijkbemiddeling, HR advies.