TMD-pijn: uitleg van de G-codes van de prestatieomschrijving

Tijdens het congres Pijn2020 gaf dr. Peter Wetselaar uitleg over het vernieuwde G-hoofdstuk voor TMD-pijn. Samen met deze vernieuwing wordt er ook de afkorting OPD (Orofaciale Pijn en Disfunctie) gebruikt bij de prestatieomschrijvingen. Vroeger had iedereen een eigen systeem, tegenwoordig is een 2-assig systeem geïntroduceerd zodat we wereldwijd hetzelfde systeem hanteren. Waarbij AS-1, fysiek/lichamelijk is en AS-2 psychosociaal. Er is aangetoond dat er geen verband is tussen occlusie en articulatie en TMD klachten.

Welke diagnoses kunt u stellen?

Pijn diagnose:

• Myalgie [spieren]
• Artralgie [gewrichten]
• Hoofdpijn geassocieerd met TMD [spieren]

Disfunctie diagnose:

• Anterieure discusverplaatsing met reductie
  [gewrichten/geluiden]
• Anterieure discusverplaatsing met reductie met intermitterende blokkade
  [gewrichten/geluiden]
• Anterieure discusverplaatsing zonder reductie met beperkte mondopening
  [gewrichten]
• Anterieure discusverplaatsing zonder reductie zonder beperkte mondopening
  [gewrichten]
• Degeneratieve gewrichtsaandoening
  [gewrichten/geluiden]
• Hypermobiliteit
  [gewrichten/geluiden]
• Myogene bewegingsbeperking
  [spieren]

Screeningsvragen

In de algemene praktijk is meestal sprake van dentale pijn. Maar is er geen dentale oorzaak te vinden en heeft u een verdenking van TMD? Dan zijn er 3 screeningsvragen:

1. Heeft u één of meerdere keren per week pijn in uw slapen, gezicht, kaak of kaakgewricht?
2. Heeft u één of meerdere keren per week pijn wanneer u uw mond opent of kauwt?
3. Komt het één of meerdere keren per week voor dat uw kaak op slot schiet of vast zit?

Karakteristieken van TMD-pijn

1. Mild/matig
2. Fluctuerend
3. Functieafhankelijk

Prestatieomschrijving

Eenvoudig diagnostisch onderzoek wordt gedaan met code C13.
Bij een klacht suspect voor TMD wordt een G21 Onderzoek kauwstelsel (FOK) uitgevoerd. Onder functie onderzoek kauwstelsel wordt verstaan: het registeren van de klachten en het afnemen van een medische, dentale en psychosociale anamnese. Verder het uitvoeren van bewegingsonderzoek, het schriftelijk vastleggen van de bevindingen en het formuleren van de werkdiagnose als het niet complex is.
Luister goed naar de patiënt, dan heb je snel al een diagnose te pakken. Indien het complex is en G21 niet voldoende duidelijkheid geeft om de diagnose te stellen, ga je verder met G22. Zowel de NVGPT en ACTA hebben een format voor een dergelijk functieonderzoek beschikbaar.
Download functieonderzoek NVGPT.

Komen de klachten uit de kauwspieren of uit de kaakgewrichten? Met statische en dynamische testen kun je erachter komen waar de pijn vandaan komt. Als je de pijn provoceert, is dit dan de pijn waarvoor de patient hulp zoekt, met andere woorden de “bekende pijn”?

Multi-disciplinaire benadering

Kom je er na G22 toch nog niet uit, is de casus complex, dan wordt het een multidisciplinaire benadering. De casus ga je dan als team aanpakken en daarbij zoek je expertise buiten de gnathologie. Bijvoorbeeld verwijzen naar neuroloog, reumatoloog etc. Vaak is het zo: hoe chronischer de klachten, hoe meer de psycholoog een rol gaat spelen. Dr. Peter Wetselaar geeft aan dat er geen kookboek bestaat voor de aanpak van deze problematiek. Iedereen is anders, je kunt niet iedere keer hetzelfde doen. Die verantwoordelijkheid is er bij elke patiënt opnieuw. Volg het bestaande diagnose systeem: de G-codes ondersteunde ‘’state-of-the-art’’ diagnostiek en behandeling. Maar het is lastig en uitdagend.

Wanneer is het complex?

Complicerende factoren zijn:

• Meerdere pijnen tegelijk
  Bijvoorbeeld dentale pijn, hoofdpijn, neuropathische pijn, niet-dento alveolaire pijn
• Chroniciteit, langer dan 3 maanden
  De pijn wordt diffuser, meerdere niet succesvolle therapieën en meerdere behandelaars
• Co-morbiditeit met relatie tot OPD
  Ondermeer: een systemische aandoening zoals reuma, fibromyalgie, groeistoornis, trauma, bestraling, medicatie
• Activiteiten
  Zoals: nagelbijten, kauwgomkauwen, slaapbruxisme, waakbruxisme
• Niet-realistische verwachtingen
• AS-2 psychosociale factoren
  Stress, depressiviteit, angst, verstoorde slaap, inadequate coping

Het nieuwe systeem vergt gewenning, desalniettemin is met deze vernieuwde G-codes meer systematiek voor de grote verscheidenheid van OPD. Hierdoor kunnen patiënten meer zorg op maat ontvangen. Zorg die met de nieuwe codes ook in de algemeen praktijk op een fatsoenlijke manier te doen is.

Dr. Peter Wetselaar studeerde in 1986 als tandarts af aan de UvA. Sindsdien is hij werkzaam in een algemene praktijk (tevens verwijspraktijk) in Heemstede. Van 2004 tot 2007 volgde hij de postinitiële opleiding Orale Kinesiologie aan het ACTA. Sinds 2011 is hij Chef de clinique van de stafkliniek Orofaciale Pijn en Disfunctie van het ACTA en sinds 2016 Profieldirecteur van het uitstroomprofiel Orale Kinesiologie van het Postgraduate Masters Programme Oral Health Sciences. Vanaf 2019 is hij Opleidingsdirecteur van het Postgraduate Masters Programme in Oral Health Sciences. In 2016 promoveerde hij aan de UvA op het proefschrift: The Tooth Wear Evaluation System: development and applications. Hij is erkend als tandarts-gnatholoog door de NVGPT en als tandarts-slaapgeneeskundige door de NVTS.

Verslag voor dental INFO door Joanne de Roos, tandarts, van de lezing van dr. Peter Wetselaar tijdens het congres Pijn van Bureau Kalker.