Wanneer de mond droog aanvoelt

Tijdens hun professionele loopbaan komen tandheelkundige professionals regelmatig patiënten tegen met klachten over een droge mond; geschat wordt dat ongeveer 20% van de Nederlandse bevolking droge mond klachten heeft. Het merendeel (>70%) van deze klachten is te wijten aan de bijwerkingen van medicijnen en polyfarmacie. Maar, droge mond kan ook worden veroorzaakt door de ziekte van Sjögren, bestraling in het hoofd-halsgebied, stress en andere factoren.

Hyposalivatie en xerostomie

Wanneer er sprake is van een tekort aan speeksel spreekt men van hyposalivatie. Als de patiënt klaagt over het gevoel van een droge mond is er sprake van xerostomie. Hyposialie en xerostomie kunnen ook tegelijkertijd optreden, maar dat is niet altijd het geval.
Speeksel bevat vele stoffen die de mond bevochtigen en beschermen. Zodoende lijdt een chronisch droge mond vaak tot orale problemen die variëren van verhoogd risico op cariës en ontstekingen, tot negatieve effecten op spraak, smaak, slikken en slaap. De behandeling van een droge mond is sterk afhankelijk van de restcapaciteit van de speekselklieren; wanneer de klierfunctie nog (deels) intact is, kan men de speekselproductie stimuleren met (zuig)pastilles, kauwgom of medicatie zoals pilocarpine. Daarentegen, wanneer de speekselklieren niet meer werken, zoals vaak in het geval van bestraling in het hoofd-halsgebied, zijn speekselsubstituten, zoals gels, sprays en mondspoelingen de aangewezen interventie. Toch voldoet een aanzienlijk deel van de beschikbare producten qua smaak en effectiviteit niet aan de behoeften van patiënten. Bovendien missen dergelijk producten de natuurlijke stoffen die van belang zijn voor de bescherming van de mond. Zodoende is er een noodzaak voor nieuwe oplossingen.

Plantaardige alternatieven voor verlichting van monddroogte

In ons onderzoek analyseren we hoe bepaalde plantaardige geurstoffen de speekselklieren kunnen stimuleren. Een groot voordeel van deze aanpak is dat daarmee de natuurlijke bescherming van speeksel zo veel mogelijk in stand blijft. Deze geuren bevatten actieve verbindingen die bekendstaan als terpenen. Deze terpenen gaan vermoedelijk een interactie aan met receptoren op de speekselklieren en/of in de neus, wat leidt tot een verhoogde speekselsecretie. Uit ons onderzoek blijkt dat zowel geurmengsels, afkomstig van mastiekhars en basilicumextract, als pure verbindingen zoals α-pineen en guaiacol, de speekselsecretie verhoogden bij zowel gezonde proefpersonen als bij droge mond patiënten. De geurstimuli werden toegediend via neusinhalatoren of neussprays. Bovendien, hebben we onderzocht of de deelnemers een verandering in hun mondbeleving opmerkten en of zij de geurstimuli aangenaam vonden. Over het algemeen bleken aangename geuren de grootste effecten te hebben, wat mogelijk de kans op therapietrouw bij de deelnemers vergroot.

Over het onderzoek

Deze studies maken deel uit van het door NWO gefinancierde RENAISSANCE-project, dat zich richt op het ontwikkelen van nieuwe interventies voor droge mond patiënten. Deze toegankelijke, niet-invasieve interventies kunnen mogelijk de kwaliteit van leven en de mondgezondheid van droge mond patiënten verbeteren. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Wiktoria Potocka, promovendus, en begeleid door professor Floris Bikker, professor Marja Laine en universitair docent Zainab Assy, van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA).