Taalbarrière kan van invloed zijn op behandeling in mondzorg

Taalbarriere-kan-van-invloed-zijn-op-behandeling-in-mondzorg

Voor patiënten van wie Nederlands niet de eerste taal is, kan het lastig zijn om de impact van een behandeling te begrijpen of om instructies op te volgen. dental INFO sprak hierover met Youssra el Jallouli, vierdejaars studente Mondzorgkunde, die zich verdiepte in dit onderwerp.

Wat zijn jouw ervaringen met een taalbarrière?

“Mijn ouders zijn geboren in Marokko en op latere leeftijd naar Nederland gekomen. Als ik niet mee ga met mijn ouders om te tolken bij de huis- of tandarts, merk ik dat ze vaak nog vragen hebben of dat ze de uitleg niet helemaal hebben begrepen. Dit merk ik ook bij patiënten die een andere taal spreken, die ik zelf behandel. Als ik dan bijvoorbeeld een instructie of advies heb gegeven, zie ik aan hun non-verbale communicatie dat ze toch niet alles hebben begrepen. Patiënten doen vaak hun uiterste best om alles goed te begrijpen, maar komen er soms gewoon niet uit.”

Hoe kunnen problemen worden voorkomen of opgelost?

“Het begint allemaal bij bewustwording, denk ik zelf. En daarnaast is het ook echt niet erg om het bespreekbaar te maken. Zo weet je als behandelaar waar je aan toe bent en kan je jouw behandeling dusdanig aanpassen dat jouw patiënt alles (of in ieder geval een groot gedeelte) begrijpt. Verder kan het ook geen kwaad om te vragen of de patiënt kan lezen in zijn/haar eigen taal. Dan kun je er voor kiezen om een brochure mee te geven in de eigen taal naast de voorlichting of instructie die je geeft.
Soms zijn er ook patiënten die extreem weinig meekrijgen van de behandeling. Bij deze groep patiënten kan je vragen of ze de volgende keer iemand kunnen meenemen om te tolken. Of je kan ervoor kiezen om even na te bellen met bijvoorbeeld een familielid of vriend(in). Let er dan wel goed op dat jouw patiënt hiervoor toestemming geeft!”

Welke hulpmiddelen zijn er beschikbaar?

“Je kan eventueel gebruikmaken van een telefonische tolk, maar de kosten hiervan zijn hoog en worden vaak niet vergoed door de werkgever. Verder kan Google Translate ook weleens uitkomst bieden, maar bij een parodontitis-voorlichting wordt dat al wat lastiger.”

Heb je verder nog tips voor mondzorgverleners?

“Het is belangrijk dat wij als mondzorgverleners beseffen dat taal en überhaupt communicatie een grote rol spelen in onze behandelingen. Als je een patiënt met parodontitis behandelt, valt of staat jouw behandeling met de instructies en voorlichting die je meegeeft. Denk ook aan patiënten die een andere taal spreken en een AB-profylaxe moeten starten vóór een behandeling, maar dat niet hebben begrepen. Of bijvoorbeeld het kostenplaatje dat niet wordt begrepen, waardoor een patiënt misschien wel in financiële problemen terechtkomt! Bewustwording van de barrière is het allerbelangrijkst, maar daarnaast heb ik de volgende tips:

  • Noteer in de patiëntenkaart welke taal wel wordt gesproken voor toekomstige behandelaren, wellicht kan een collega helpen.
  • Maak gebruik van visuele hulpmiddelen tijdens voorlichting en instructie.
  • Houd je zinnen kort en bondig.
  • Let op intonatie en non-verbale communicatie.
  • Zoek eventueel brochures op in de moedertaal van de patiënt.
  • Maak gebruik van een tolk (een familielid of telefonisch) indien mogelijk, maar let erop dat deze de belangrijke info ook goed kan overbrengen.”

Handige website

Informatie in het Arabisch is te vinden op de website Gezond in Nederland. Op deze website, die een initiatief is van GGD regio Utrecht en Pharos maken Syriërs landgenoten wegwijs in zorgland Nederland. Er is een aparte pagina over mondzorg.

Voor de anamnese van anderstaligen kun je gebruik maken van Health History Forms op de website van University of the Pacific. Deze zijn in 39 talen beschikbaar. De ingevulde vragenlijst kun je vergelijken met de Engelse versie.

Op de website van de KNMT zijn in zes talen brochures over mondzorg voor asielzoekers te vinden (alleen voor leden).


Interview door Yvette in ’t Velt met met Youssra el Jallouli, vierdejaars studente Mondzorgkunde.

Lees meer over: Communicatie patiënt, Kennis