Stress is ongezond, ook voor de mond
Wat is stress nu precies en wat betekent dit voor de mondzorger? Verslag van een lezing van tandarts-implantoloog H. Strooker voor de Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten.
Stress heeft men nodig, maar te veel ervan is schadelijk voor de gezondheid. We realiseren ons vaak niet hoeveel impact stress kan hebben in de mond. Strooker gaf een verhelderende presentatie over wat stress nu precies is en wat dit betekent voor de mondzorger.
Anamnese
Vroeger deden we de medische anamnese, dan stelden we een diagnose en vervolgens gingen we over tot therapie. Een goede therapie geven kan enkel als je een goede diagnose hebt. Een goede diagnose stellen kan alleen na afname van een goede algehele anamnese. Die anamnese moet vaak opnieuw worden gedaan, zeker als je niet begrijpt waarom een ontsteking maar niet geneest. Zon anamnese brengt bijvoorbeeld ook aan het licht dat een patiënt bij een psychiater is geweest.
Voorbeeld
Hoe belangrijk de anamnese is, bleek uit het volgende voorbeeld. De spreker noemde deze casus de verzwegen anamnese. Een mevrouw met progressieve parodontitis kreeg een antibiotica kuur. Vervolgens belde na een tijdje haar man op dat het heel slecht met zijn vrouw ging. Wat bleek: Metronidazol is in principe neuro-toxisch. Bij het gebruik van antipsychotica kan men sterke interactie krijgen. De patiënte die dit medicijngebruik niet had gemeld, had er een zware depressie en een psychose door gekregen.
Wat is stress?
Het lichaam wordt omgeven door miljarden bacteriën: 2,5 kilo aan nat gewicht. Het is eigenlijk onvoorstelbaar dat het lichaam dan nog gezond blijft. Cytokines sturen de witte bloedcellen aan op het juiste moment: als een dirigent over een orkest. Maar stress grijpt in op de concentratie cytokines (zoals interleukine) en witte bloedcellen. Acute stress ziet er zo uit: je ligt te slapen in je tentje, doet de rits open en ziet een panter op je aflopen. Je schrikt je rot, je adrenaline knalt omhoog, je hartslag gaat omhoog, je bloeddruk schiet omhoog en ook je bloedsuiker stijgt. Je lichaam is tot twee dingen in staat: vechten of vluchten. Je cytokines en witte bloedcellen nemen toe en daardoor ook de afweer. Acute stress is dus gezond.
Chronische stress
Er gebeurt iets in je leven waarbij je niet kunt vluchten. Het cortisol wordt gestimuleerd. Dit is ontstekingsremmend. Helaas heeft het als bijwerking dat de botafbraak wordt verhoogd. Door chronische stress krijgt men een subjectieve beleving van ingrijpende gebeurtenissen. Ook de immuniteit neemt af. Bepaalde bacteriën groeien enorm bij bepaalde hormonen (zwangerschap). De cortisol diffundeert door het tandvlees, ook daar groeien bepaalde bacteriën van. Zoals PG.
Hoe meet men stress?
Er zijn diverse methodes voor. Om ze goed af te nemen en te interpreteren kunt u nascholing volgen.
Een hele goede methode is de 3-sporen-anamnese. Deze kunt u afnemen bij het vermoeden van een relatie tussen stress en klemmen. Bij de anamnese moet er naar de volgende zaken gevraagd worden:
- Klemmen en knarsen
- Anorexia
- Hyperventilatie
- Agressie regulatiestoornis
- Dromen over machteloosheid
- XTC cocaïne
- Hobbys (blaasinstrument)
- Mishandeling in het gezicht
- OPG: veel endos?
- Orale incest
- Niet kunnen loslaten
- Regie niet uit handen kunnen geven
- Hoofdpijn/oorpijn
- Perfectionisme
Implanteren?
Implanteren bij een knarser? Niet doen! Hier was de heer Strooker erg duidelijk over. Hij legde dit uit aan de hand van een röntgenfoto. Het implantaat was compleet kapot geknarst.
De vicieuze cirkel
Door stress gaat men vaak verkeerd eten, meer roken, meer suiker eten etc etc. Het heeft dus een enorme invloed op de vatbaarheid voor ontstekingen, de microbiologische samenstelling van de parodontale gezondheid en op peri-implantitis.
Moraal van het verhaal: interview de patiënt als je een stressrelatie vermoedt!
H. Strooker is tandarts-implantoloog. Afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam in 1977. Sindsdien is hij werkzaam geweest op de afdeling Parodontologie en op de afdeling Microbiologie op de ACTA. Sinds 1985 heeft hij een verwijspraktijk voor implantologie in Haarlem. Daarnaast geeft hij bij- en nascholing op het gebied van implantologie, peri-implantitis en peri-implantaire mucositis.
Door: Lieneke Steverink-Jorna, mondhygiënist
Frithjof Kroon voltooide zijn studie tandheelkunde in 1984 en zijn studie geneeskunde in 1990 in Utrecht, waarna hij van 1990 tot 1994 werd opgeleid tot specialist Mondziekten en Kaakchirurgie aan het VU medisch centrum te Amsterdam. Vanaf 1 september 1996 is hij als kaakchirurg verbonden aan het Ruwaard van Putten Ziekenhuis te Spijkenisse. Sinds 1993 houdt hij zich ook bezig met forensische werkzaamheden. Hij heeft van april 1994 tot en met maart 2004 gewerkt als forensisch geneeskundige bij de GG & GD te Utrecht. Vanaf 1993 tot heden voert hij tevens werkzaamheden uit als forensisch odontoloog voor politie, justitie, het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) en het Rampen Identificatie Team (RIT). Daarnaast is hij sinds juli 1994 verbonden aan het VU medisch centrum / ACTA, afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie/Orale Pathologie, Amsterdam i.v.m. onderzoek en onderwijs aan studenten Tandheelkunde.
Doreth van den Heuvel voltooide haar studie fysiotherapie in 1983, waarna zij tot 1 januari 1997 als fysiotherapeute werkzaam is geweest. Van 1993 tot 1998 heeft zij in de avonduren rechten gestudeerd. Haar afstudeerscriptie draagt de titel Onbekende dode, wat dan? Hierin beschrijft zij wat er dient te gebeuren en hoe een en ander is geregeld indien er een stoffelijk overschot wordt aangetroffen waarvan de identiteit onbekend is. Sinds 1 september 1996 is Doreth in een deeltijdaanstelling als praktijkmanager van de afdeling kaakchirurgie bij Frithjof Kroon werkzaam en is zij verantwoordelijk voor alles wat niet direct met de patiëntenzorg te maken heeft. Vanaf 1 juni 2007 is zij tevens directeur van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD).
Professor Lewis is Professor of Oral Medicine and Associate Dean for Postgraduate Studies in the School of Dentistry at Cardiff University, UK. He is also Dean of the Dental Faculty and a Vice-President of the Royal College of Physicians and Surgeons of Glasgow. He has published over 200 scientific articles and co-authored six medical textbooks. In addition Professor Lewis has delivered more than 500 postgraduate lectures worldwide. He is the immediate-past President of the British Society for Oral Medicine and past Dental Member of the Advisory Council for Misuse of Drugs (Home Office). He is presently the Dental Member of the Scientific Advisory Committee on Antimicrobial Resistance and Healthcare Associated Infection (Department of Health). His research interests include candidal and bacterial pathogenicity, antimicrobial susceptibility, orofacial herpetic infection, therapeutic use of antimicrobial agents and prevention of infection.
A qualified dentist, Stephen is also a writer, editor and performer currently working in dentistry and the performing arts. He left clinical practice after fourteen years, preferring to work in dental writing, editing, publishing and public relations. Currently Editor-in-Chief of the British Dental Journal and Editor of the International Dental Journal, Stephen also owns his own publishing company, Stephen Hancocks Limited (www.shancocksltd.com). Having gained an MA at the Central School of Speech and Drama, London, he owns Outlaw Theatre Company (www.outlaw-theatre.com) which he founded and for which he writes, performs and produces. Stephen is also well known for chairing, lecturing and after-dinner speaking. He was appointed Officer of the Order of the British Empire (OBE) by Her Majesty Queen Elizabeth II in the Birthday Honours 1997 for services to the dental profession.
