Endodontische radiologie: zien is weten

Niet-standaard instelapparatuur
Uit onderzoek blijkt dat slechts 53% van de tandartsen niet-standaard instelapparatuur gebruikt voor het maken van röntgenfoto’s. Voor het maken van een goede röntgenfoto is niet-standaard instelapparatuur juist belangrijk. Door de röntgenfoto vanuit een andere hoek in te schieten, kan beoordeeld worden of er ook een extra kanaal aanwezig is. Bovendien geven deze foto’s veel informatie over de ligging en grootte van de pulpakamer. Uit onderzoek blijkt dat meerdere röntgenfoto’s cruciaal zijn voor een goede diagnostiek. (Brynolf, 1970)

Röntgenfoto’s worden vanuit vestibulo-linguale hoek ingeschoten. (Kersten et al, 1987) Zoals we weten geeft een röntgenopname een tweedimensionaal beeld, waardoor er vaak sprake is van overprojectie. Een opname met een mesio-distale inschietrichting is normaal niet mogelijk, maar door toepassing van een conebeam computertomografie (CBCT) is deze richting wel af te beelden. Voor onderscheid tussen wortelkanalen kan de MLM- en DLD-regel worden toegepast. Door deze regels toe te passen, krijgt men meer informatie over de anatomie van het element. Bij de MLM-regel geldt dat de stralenbundel meer vanuit mesiaal wordt ingeschoten en bij de DLD-regel meer vanuit distaal.

Indien de parodontaal spleet goed doorloopt, is er geen endodontische behandeling geïndiceerd, ondanks dat het kanaal niet zichtbaar is. Een ontsteking is pas zichtbaar op een röntgenfoto als het corticale bot is gepasseerd, omdat spongieus bot nauwelijks te zien is. Een ontsteking in het spongieuze bot wordt dan gemaskeerd worden door een overprojectie van het corticale bot. Het zou een indicatie kunnen zijn om als diagnostiek dan een CBCT te maken.

Röntgenfoto’s tijdens behandeling
Tijdens een behandeling kan het maken van een lengtefoto soms lastig zijn, omdat vaak de rubberdam, rubberdamklem en vijlen in de weg zitten. Een tip van Michiel de Cleen is om een arterieklem (bijvoorbeeld: Hu-Friendly arterieklem HKRS) te gebruiken. Door de röntgenfilm te klemmen in de arterieklem kan deze goed gepositioneerd worden en kan de patiënt zelf de klem vasthouden tijdens het schieten van de foto.

Röntgenfoto ter controle van genezing
Eén jaar na behandeling is een goed moment om de genezing te controleren.

Michiel de Cleen (1962) is tandarts-endodontoloog. Na zijn afstuderen aan de Universiteit van Amsterdam was hij van 1988 tot 1995 (gast)medewerker van de vakgroep Cariologie en Endodontologie van ACTA. Thans voert hij een fulltime endodontische praktijk. Tot medio 2010 was hij hoofdredacteur van het tijdschrift TandartsPraktijk. Michiel de Cleen is mede-auteur van het standaardwerk Endodontologie en van zijn hand verschijnen regelmatig publicaties op het gebied van de endodontologie. Hij gaf talloze lezingen en cursussen in binnen- en buitenland.

Verslag door Joanne de Roos, tandarts, voor dental INFO van de lezing van Michiel de Cleen tijdens ENDO van Bureau Kalker 
Sep 2015