Welke wetten zijn belangrijk voor tandartsen? En wat betekenen deze wetten voor uw praktijk? De belangrijkste wetten en do’s en dont’s op een rijtje.
Een verslag van de workshop ”Wet- en regelgeving voor tandartsen” van de Associatie Nederlandse Tandartsen , verzorgd door mr. drs. Astrid van Zon en drs. Sherif El Boushy.
Mondzorgprofessionals moeten zich houden aan wetten, besluiten en richtlijnen. Wat niet geregeld is bij wet, wordt uitgewerkt in een besluit, bijvoorbeeld het besluit radiologie. Aan een officiële richtlijn moet u zich houden zoals aan een wet. Van een protocollen mag worden afgeweken, als dat wordt gemotiveerd en in het dossier wordt vastgelegd.
Beroepsorganisaties zoals NMT, ANT en NVT maken officiële richtlijnen, waarop de Inspectie voor de Gezondheidszorg controleert. Voordat een richtlijn wordt vastgesteld, kunt u altijd feedback geven op de conceptversie. Daardoor wordt de richtlijn beter uitvoerbaar in de praktijk.
Aan welke wetten, besluiten en richtlijnen moeten tandartsen zich houden?
Een overzicht:
1. Wet geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO)
De WGBO omschrijft de geneeskundige behandelovereenkomst. Enkele onderdelen van de WGBO:
- Dossierplicht
Voor elke patiënt die u behandelt moet u een dossier aanleggen.
- Recht op informatie
U moet uw patiënt informeren over de risico’s, kosten en vergoeding van uw behandeling. U moet deze informatie duidelijk en begrijpelijk verstrekken. Als u een tariefswijziging bijvoorbeeld alleen kenbaar maakt via de website en een folder op de balie is dat niet genoeg.
Tegenwoordig moet u steeds meer vertellen over een behandeling. Indien een behandeling niet noodzakelijk is wordt de verplichting om op de risico’s te wijzen groter. Check altijd of de patiënt u begrepen heeft.
- Plichten van de patiënt
De patiënt moet meewerken met de behandeling en betalen. Doet de patiënt dat meerdere keren niet, dan mag u de behandelovereenkomst opzeggen.
- Toestemmingsvereiste
De patiënt moet toestemming geven voor een behandeling. Bij niet ingrijpende zaken zoals controle, is toestemming verondersteld. Als een patiënt akkoord gaat met een begroting, dan heeft hij ook toestemming voor de behandeling gegeven.
- Geheimhouding
Schendt u de geheimhoudingsplicht, dan kan u dat een tuchtklacht en een tuchtmaatregel opleveren. Een voorbeeld: patiëntgegevens mogen niet op het computerscherm zichtbaar zijn voor bezoekers aan de balie.
Welke tuchtmaatregelen kan een tandarts opgelegd krijgen?
- Een waarschuwing;
- Een berisping;
- Een geldboete tot 4.500;
- Een schorsing van de inschrijving in het register, maximaal 1 jaar lang;
- Een gedeeltelijke ontzegging van de bevoegdheid om uw beroep uit te oefenen;
- Uitschrijving uit het BIG-register.
Hulpverleningsplicht
De hulpverleningsplicht houdt in dat u ingeschreven patiënten behandelt u zoals zij dat willen. U moet noodhulp verlenen voor niet ingeschreven patiënten, zoals tijdens een weekenddienst. U bent in principe niet verplicht om een patiënt aan te nemen. Uitzonderingen zijn als u weigert door discriminatie, vanwege afspraken met derden, of als u eerder de indruk heeft gewekt dat inschrijven mogelijk was. Baliemedewerkers die patiënten inschrijven moeten dus op hun woorden letten. Zij moeten duidelijk vertellen dat de tandarts na een gesprek beslist of patiënt definitief wordt aangenomen.
Wanneer mag u de behandelovereenkomst opzeggen?
Opzeggen mag bij conflicten, agressie, bedreiging en wanneer een patiënt een tuchtklacht tegen u indient. U mag echter niet de behandelovereenkomst met een heel gezin opzeggen vanwege één gezinslid. Andere geldige redenen voor opzeggen zijn bijvoorbeeld:
- Voortdurend niet betalen;
- Een ernstig meningsverschil over behandeling;
- Aantoonbaar meerdere keren afspraken niet nakomen;
- Praktijkinkrimping.
Er zijn ook voorwaarden verbonden aan de manier van opzeggen. U moet duidelijk maken dat er een probleem is en op redelijke termijn opzeggen. Daarnaast moet u lopende behandelingen afmaken en de patiënt helpen bij het vinden van een andere tandarts. Daarbij volstaat een lijst met tandartsen in de buurt. U moet ook de patiëntgegevens aan de nieuwe tandarts geven.
2. Wet op de beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG)
- Titelbescherming
Tandarts is een beschermde titel. U mag deze alleen voeren als u de juiste opleiding heeft afgerond en een BIG-registratie heeft, anders bent u strafbaar. Ook de titel mondhygiënist is beschermd.
- Voorbehouden handelingen
Deze handelingen mogen alleen zelfstandig uitgevoerd worden door tandartsen, bijvoorbeeld lokale anesthesie en röntgenfoto’s maken. Onder bepaalde voorwaarden mag de tandarts deze handelingen wel delegeren. Tijdens de uitvoering moet de tandarts dan wel in het pand aanwezig zijn. Mondhygiënist hebben ”functionele zelfstandigheid” voor lokale verdovingen de behandeling van kleine caviteiten. Daarvoor hoeft de tandarts niet in het pand aanwezig te zijn.
- Verantwoorde zorg
U moet verantwoorde zorg bieden en de kwaliteit van zorg systematisch bewaken.
- Strafbepalingen
Strafbepalingen vullen het tuchtrecht aan. Het strafrecht wordt toegepast als u een tuchtrechtelijke maatregel niet naleeft. U bent ook strafbaar als u onbevoegd voorbehouden handelingen uitvoert of als u gezondheidsschade veroorzaakt. U mag geen overeenkomst aangaan om aansprakelijkheid uit te sluiten.
3. Kwaliteitswet
Elke instelling moet een kwaliteitsjaarverslag openbaar maken en dat verslag voor 1 juni van het volgende jaar inleveren bij de inspectie, de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het regionale consumenten- en/of patiëntenplatform. Daarin vermeldt u hoe u verantwoorde zorg levert. U bent verplicht elk jaar een verslag te publiceren op grond van de Kwaliteitswet Zorginstellingen (KWZ) als u een ‘zorginstelling’ bent. Werken 2 of meer tandartsen met elkaar samen, waarbij ook het patiëntenbestand wordt gedeeld, dan is er sprake van een zorginstelling. Vermeld in het verslag of uw praktijk dat jaar een officiële klacht bij klachtencommissie heeft gehad. Schrijf ook op hoe u dat in de toekomst wil voorkomen.
4. Wet Klachtrecht Cliëntenzorgsector
Deze wet versterkt de positie van de patiënt. U moet een klachtenregeling hebben. Deze moet bekend zijn bij patiënten. U kunt de klachtenregeling van de ANT of NMT gebruiken of zelf een klachtencommissie vormen met anderen.
5. Arbowet
Als werkgever bent u verantwoordelijk voor de veiligheid van uw personeel. Eens per vijf jaar moet u een Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) uitvoeren. Vanaf 25 medewerkers is externe controle van uw RI&E-instrument verplicht. Bewaar een RI&E-mapje in uw praktijk voor de inspectie met:
- Fysieke belasting en werkdruk, BHV-er, brandveiligheid / nooduitgang
- AED apparaat (optioneel), eerste hulp koffer (verplicht)
- Vaccinatie Hepatitis B aanbieden
- Prikaccidenten overleggen met Prikpunt (advies: vooraf aanmelden als werkgever)
- Veiligheidsinformatiebladen en dental stoffenmanager
U moet ook een arbo- en verzuimbeleid maken of u aansluiten bij arbodienst. Een andere eis is dat in elke praktijk gediplomeerde bedrijfshulpverleners moeten zijn. Solisten moeten dus altijd een BHV-diploma hebben.
6. Besluit Stralingsbescherming
In dit besluit staan eisen aan ruimtes met röntgenapparatuur. Er moeten bijvoorbeeld waarschuwingstekens op de deur staan, als een medewerker kan worden blootgesteld aan een stralingdosis hoger dan 6 millisievert per jaar. Voor een röntgenapparaat van 100 kilovolt of meer moet u een vergunning hebben. Voor andere apparaten geldt een meldingsplicht. Doorgaans wordt het röntgenapparaat al aangemeld bij aankoop.
7. Kernenergiewet (KEW)
De gezondheidschade door straling moet altijd afgewogen worden tegen het therapeutisch nut. U moet ook altijd zo weinig mogelijk straling gebruiken. Maak dus niet bij elke patiënt standaard twee keer per jaar bite wings.
De stralingsdeskundige tandarts in uw praktijk moet een KEW-dossier aanleggen met:
- KvK-uittreksel;
- Een uitdraai van BIG-registratie;
- Een stralingsanalyseplattegrond;
- Maatregelen die u treft voor de laagste dosis;
- Instructies voor assistenten die fotos maken;
- Werkprotocollen;
- Een beschrijving van de taakdelegatie;
- Een taakomschrijving van stralingsdeskundige tandarts;
- Een acceptatietest van de leverancier;
- Gegevens over de jaarlijkse apparaatcontrole.
Het dossier moet ook een ondertekende bekwaamheidsverklaring bevatten voor elke assistent die foto’s maakt. Deze bekwaamheidsverklaring moet de assistent elk jaar opnieuw ondertekenen, ook als hij of zij een röntgendiploma heeft.
8. Geneesmiddelenwet
U mag alleen werken met in Nederlandse geregistreerde geneesmiddelen. Bij overtreding krijgt u een boete van de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA). Informatie op de verpakking en in de bijsluiter moet beschikbaar zijn in het Nederlands.
9. Drinkwaterwet
Drinkwaterbedrijven voeren terugslagklepcontrole van uw unit uit, maar u moet zelf de waterkwaliteit van uw unit testen. In de nieuwe WIP-richtlijn wordt opgenomen dat u elk half jaar de waterkwaliteit zelf moet testen.
10. WIP-richtlijn
De nieuwe WIP-richtlijn komt waarschijnlijk voor de zomer van 2014 uit. Docent Sherif El Boushy raadt mondzorgprofessionals aan om feedback te geven (via de website van de ANT en NMT) op de conceptversie, zodat deze praktisch haalbaar wordt. Wat betreft persoonlijke hygiëne verandert er niet veel in de nieuwe richtlijn. Nagellak wordt in de nieuwe WIP-richtlijn toegestaan als de nagels kortgeknipt zijn.
Onder infectiepreventie vallen:
- Lege en schone werkbladen;
- Handsfree kranen, alcohol- en zeepdispensers;
- Werkkleding, zonder sieraden;
- Hepatitisvaccinaties;
- Geen eten en drinken in de behandelruimte;
- Veiligheidsbrillen;
- Handschoenen.
Handschoenen zijn poreus, dus let altijd goed op handhygiëne. Handdesinfectie is erg belangrijk, want 70% van de infecties verloopt via de handen. Draag ook altijd aan uw veiligheidsbril, want van een herpescontaminatie in het oog kunt u blind worden.
Tot slot: wat mag de IGZ-inspecteur doen in uw praktijk?
U mag de inspecteur niet weigeren. De inspecteur mag in uw hele praktijk alles doorzoeken, ook zakelijke gegevens. Daarnaast mag de inspecteur dossiers inkijken zonder toestemming van patiënten, maar met geheimhoudingsplicht.
Een praktijk wordt alleen gesloten als er heel veel mis is. Krijgt u een bevel van de inspectie en heeft u de volgende dag geen goede tegenargumenten, dan moet u de praktijk sluiten. De praktijk blijft dan dicht tot verbeteringen zijn doorgevoerd.
Een bevel wordt altijd op de website van de inspectie gemeld en kan daar worden gezien door de media. Wilt u dat voorkomen, let dan op of de inspecteur iets zegt zoals: ”In vergelijkbare gevallen werd de praktijk gesloten”. Vervolgens kunt u zeggen dat u zelf besluit om de praktijk te sluiten tot verbeteringen zijn doorgevoerd. U voorkomt dan dat u een bevel krijgt opgelegd.
Over de docenten
Mr. drs. Astrid van Zon is senior beleidsadviseur bij de ANT. Zij studeerde naast tandheelkunde ook rechten en was onder meer werkzaam als tandheelkundig adviseur bij de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ).
Drs. Sherif El Boushy is sinds 2004 praktijkhouder in Delft, algemeen practicus en manager. Hij studeerde bedrijfskunde (MBA) en geeft daarnaast trainingen en coaching aan tandartsen. Hij is eigenaar van Dentallect, een video e-Learningplatform voor het opleiden van medewerkers in en rond de tandartspraktijk en is bestuurslid van de ANT.
Een verslag van de workshop ”Wet- en regelgeving voor tandartsen” van de Associatie Nederlandse Tandartsen, verzorgd door mr. drs. Astrid van Zon en drs. Sherif El Boushy.
