Hoe voorkomt u KANS: klachten aan arm, nek en schouder?

Een veel voorkomend probleem bij tandartsen en mondhygiënisten zijn KANS klachten: klachten aan arm, nek en schouder. Welke mondzorgverlener kent dit niet in bepaalde mate: (nachtelijke) tintelingen in de armen en handen, vermoeide en pijnlijke schouders na een lange behandeling, kracht- en coördinatieverlies in de vingers.

KANS wordt vaak veroorzaakt door (lang) werken met een verkeerde werkhouding en werkwijze. De armen worden regelmatigvaak te hoog opgetild en het hoofd gedraaid, wat de spierspanning vergroot in het nek-schoudergebied. Krachtig aanspannen van de onderarm, bijvoorbeeld door knijpen in het instrumentarium is een andere oorzaak.

Stadia van KANS klachten
Er zijn drie stadia van KANS klachten. In de eerste fase zijn de klachten alleen aanwezig tijdens de werkzaamheden. Lichte tintelingen, een vermoeid gevoel in de schouders. Vaak worden de klachten nog niet erg serieus genomen. In de tweede fase zijn de klachten ook na het werk aanwezig en herstel treedt alleen op na langere rust, bijvoorbeeld een vakantie. In de derde fase zijn de klachten chronisch aanwezig, er is continu sprake van pijn, coördinatie- en krachtverlies. Het herstel kan maanden tot jaren duren.

Belastende houdingen
In onderstaand plaatje zijn diverse standen van de pols te zien. De meest belastende standen voor de pols is dorsaalflexie (a) en radiale (d) en ulnaire (f) deviatie. Nog meer belastend is een combinatie van dorsaalflexie met radiale of ulnaire deviatie. Bij het manipuleren met instrumenten wordt vaak de hand opgetild en zijwaarts bewogen. Hierdoor ontstaat er veel druk in de pols en carpale tunnel. Veel mondzorgverleners zijn zich hier onvoldoende van bewust.


Standen van de pols

Klachten voorkomen
Het voorkomen van klachten begint bij een symmetrische werkhouding. Voorkom zijdelings buigen en draaien van de romp door de patiënt zo te plaatsen dat je loodrecht op het werkveld kijkt. Abductie van de armen dient beperkt te blijven tot 20 graden en tot 25 graden naar voren. Houd t de schouders ontspannen.

Zorg dat je beweegt en kracht zet met de vingers in de gemodificeerde pengreep en in geringe mate met de arm. De pols dient hierbij in neutrale stand gehouden te worden. Voorkom grote beweging vanuit de pols zoals te zien is in onderstaande foto.

Meer tips

  • Houdt de pols in neutrale stand, vermijd zijwaartse bewegingen.
  • Zorg voor instrumentarium met een diameter van ten minste 7,5 mm. Dong et al (2007) toonden aan dat instrumenten zoals gebruikt bij het verwijderen van tandsteen, met een taps toelopend rond handvat van 10 mm diameter de minste belasting voor de onderarmspieren gaven en, gemeten aan de duim, de minste knijpkracht vroegen.
  • Neem (micro)pauzes. Beweeg de schouders en vingers tijdens een gesprek met de patiënt, sta op om iets te pakken en haal de patiënt zelf op uit de wachtkamer
  • Klachten? Plan korte koffiepauzes om het werk te onderbreken
  • Zorg voor voldoende lichaamsbeweging én voor voldoende rust
  • Werk symmetrisch, dynamisch en met de gemodificeerde pengreep. Meer hierover in de volgende nieuwsbrieven!

Bronnen: Hokwerda, Kenniscentrum Tandheelkundige ergonomie UMCG/Diagnostiek en behandeling van het carpaal tunnelsyndroom de Krom, de Krom en Spaans 2009

Door: Amber Elings, ergonomiedeskundige en bedrijfsoefentherapeut www.aeflex.nl Gezond, comfortabel en klachtenvrij werken.
Bekijk ook de video Dentale ergonomie, 5 tips voor gezond werken

 

Lees meer over: Ergonomie, Thema A-Z