Het beeld dat een patiënt heeft van een mondhygiënist blijkt niet altijd overeen te komen met het beeld dat de mondhygiënist zelf wil uitdragen. Mondhygiënist Lieneke Steverink-Jorna onderzocht de verschillen en bekijkt hoe deze verschillen te verkleinen zijn.
Nachtmerrie van mondhygiënist
De nachtmerrie van elke mondhygiënist: een nieuwe patiënt komt binnen, je vraagt wat je voor hem kunt betekenen en hij zegt dat je ‘gewoon even moet schoonmaken.’ Uiteraard bekijk je eerst de conditie van de gingiva en je ontdekt dat er sprake is van forse parodontitis. Bovendien zie je erosie en een flink gevuld gebit. Wat ga je doen? Je bent verplicht om je patiënt hiervan op de hoogte te brengen en een geschikt behandelplan voor te stellen. Anderzijds wil je de patiënt tegemoetkomen in zijn verwachtingen. Die wil met een schone mond vandaag nog de praktijk in enkele minuten verlaten. Je wilt niet dat je patiënt teleurgesteld naar huis gaat en ook nog eens een rekening krijgt voor iets waar hij niet om heeft gevraagd. Je wil geen nare gesprekken voeren over je factuur. Dus hoe ga je om met de verwachtingen van je patiënt?
Belang van de juiste verwachting
De juiste verwachting scheppen bij je patiënten is heel belangrijk. Het bepaalt of je patiënt tevreden de deur uit gaat of niet. Op het moment dat je niet aan iemand zijn verwachtingen voldoet, haakt hij al snel af. Die kersverse nieuwe patiënt komt dus niet meer. Hij heeft zelfs geen vertrouwen meer in je en misschien zelfs niet meer in de hele mondzorg. Een onderneming glorieert als je juist de verwachtingen van je klanten overstijgt. Het scheppen van de juiste verwachtingen, en zelfs iets minder dan dat, is zodoende doorslaggevend of je praktijk succesvol is.
Het prettigste voor iedereen zou zijn als men een juist beeld had van de mondhygiënist. Dat patiënten precies zouden weten wat je vak is en dus met gerichte wensen en vragen bij je zouden komen.
Hoe introduceren mondhygiënisten zich?
Op het Mondzorgforum (een besloten Facebookgroep) werd gevraagd hoe mondhygiënisten zichzelf zouden beschrijven en hoe ze door vakgenoten bij een verwijzing geïntroduceerd zouden willen worden. Enkele reacties:
Iris Oehlers
Mijn elevatorpitch: ‘Ik zorg voor een gezond gebit, waarbij ik mensen help bij tandvlees- en tandproblemen. Maar ik probeer vooral problemen in de mond te voorkomen bij kinderen en volwassenen.’
Amal Bouisa
De mondhygiënist zorgt ervoor dat aan de hand van een individueel zorgplan het gebit en al het weefsel daaromheen gezond blijft. De mondhygiënist voorkomt alle problemen in het gebit en het weefsel daaromheen door middel van preventieve maatregelen zoals voorlichting en instructie (primaire preventie). Zo verwijdert de mondhygiënist tandsteen voor het handhaven van de mondgezondheid (secundaire en tertiaire preventie). En zorgt de mondhygiënist door middel van gedragsverandering (coaching, motivational interviewing) dat de verandering naar een gezond mondhygiënegedrag plaats zal vinden (motiveren).
Annemieke Cremers
De mondhygiënist houdt zich bezig met de gezondheid van de mond. Als er een chronische ontsteking aanwezig is (die je meestal niet voelt) kan dat invloed hebben op de algehele gezondheid.
Britt Barkhuis
Je hebt een tandarts die handelt bij gaatjes in de tanden en je hebt een mondhygiënist. Wij werken meer preventief en dus ter voorkoming van de gaatjes en tandvleesontsteking. Wij willen een gezonde situatie van het tandvlees, samen met de patiënt, realiseren.
Angelica M. in ’t Veld
De mondhygiënist houdt zich vooral bezig met het bereiken van een goede mondgezondheid. Een goede mondhygiëne voorkomt problemen in de mond. De grootste groep patiënten die wij zien zijn mensen met tandvleesproblemen. Voor hen wordt er een individueel behandelplan opgesteld wat bestaat uit het geven van voorlichting en adviezen over mondhygiëne en leefstijlfactoren. Er worden afspraken gemaakt voor het uitgebreid verwijderen van tandsteen en het monitoren van het gebit.
Imago van de mondhygiënist
Welk beeld hebben patiënten van een mondhygiënist? We vroegen het via de Facebookgroep RuM aan willekeurige mensen. Dit waren de reacties:
“Ik ga keurig twee keer per jaar. De tandarts en mondhygiënist vullen elkaar aan. Geen pretje, maar noodzakelijk. De mondhygiënist maakt schoon (tandsteen) en de tandarts kijkt naar kwaliteit van de tanden en het glazuur. Ze hebben wel contact over hun bevindingen van het gebit, maar ieder heeft zijn eigen vakgebied.”
“Tijdens het zwangerschapsverlof van de mondhygiënist die bij mijn tandarts werkt, had de tandartsassistent tandsteen verwijderd. Ik noemde haar per ongeluk de mondhygiënist, maar dat was dus verkeerd. Voor mijn gevoel deed de assistent het niet anders dan de mondhygiënist, maar dat had ik dus fout begrepen. Maar wat nu het verschil tussen die twee behandelingen is, weet ik nog steeds niet.”
“Mondhyena noem ik die van mij altijd…Hij doet het vieze, maar belangrijke werk voor de tandarts. Mijn tandarts hoeft me alleen maar te controleren, meer niet. Ik zie de mondhygena vaker en langer en hij is mijn alternatief voor iedere dag met ragertjes aan de slag waar ik me niet toe kan zetten…”
“Als mijn vorige tandarts mij eerder had doorwezen, dan had ik geen parodontitis opgelopen en daarbij een kies verloren. Ben nog steeds boos op die man. Ik hoor hem nog zeggen ‘wat heeft u een mooi gebit’. Nu ga ik om de drie maanden. Een mondhygiënist zorgt ervoor dat je gebit vrij gemaakt wordt van tandsteen. Kijkt je streng aan met ragers en zo. Anders moet je terugkomen om de drie maanden. Maar ook zorgt hij ervoor dat je geneest van parodontitis. Dat maakt je leven een stuk aangenamer en geeft je het uitzicht dat je heel je leven met je gebit kan doen. En het gevoel dat je gebit echt schoon is, dat heeft ook wel iets.”
“Ik ga om de drie maanden. Daarom hoef ik maar een keer in de twee of drie jaar naar de tandarts. Behalve schoonmaken geeft Inge ook altijd advies hoe ik moet poetsen. Niet streng, maar informatief. Ben altijd blij als ik weer naar haar toe mag, want daarna voel ik me ook echt schoon. Ik zie het als een uitje, net als naar de kapper, pedicure, of naar de schoonheidsspecialist.”
“Iemand die de tanden schoonhoudt en tegenwoordig ook gaatjes mag vullen. Ik ga wel naar de tandarts.”
“Ik meende al vele jaren twee keer per jaar naar de mondhygiënist te gaan. Vertelde de nieuwe me bij het laatste bezoek dat ik al die jaren ‘slechts’ de mondpreventieassistent heb bezocht en dat zij dat ook is. Ik was ontgoocheld.”
“Ik ga al jaren twee keer per jaar. De eerste jaren naar de mondhygiënist gespecialiseerd in parodontitis en nu naar de normale. Tenminste, ik vermoed een normale en niet een mondpreventieassistente, de tarieven zijn van de hygiënist in elk geval.”
“Inmiddels twee kaakoperaties en een kincorrectie achter de rug. Die mondhygiënist is zo erg nog niet, lekker gereinigde tandjes!”
“Ach ze verzinnen het allemaal om per keer weer extra behandelingen te kunnen factureren. Ik ga een keer per jaar naar de tandarts en een keer per jaar naar de mondhygiënist. Iedere keer als ik daar kom, willen ze me platspuiten met verdoving. Rot op! Ik hoef dat niet. Wat een ander wil moeten ze zelf weten. Voor een controle of een mondhygiënebehandeling hoef ik geen verdoving. Vroeger vond ik de tandarts zeer interessant. Tegenwoordig is er niets meer aan. En een verdoving hoef ik pas als er iets getrokken moet worden. Eerder niet.”
“Ik ging/hoefde nooit. Mijn tandarts vond het niet nodig en ik was het met hem eens. Nu een nieuwe tandarts (met bijkomende hygiënist waar ik helemaal geen zin in had) en ben al diverse malen geweest. Diepe pockets gevonden die nu, na twee of drie behandelingen en mijn eigen schoonmaakregime, sterk verminderd zijn. Verbetering alom dus.”
“Ik ga heel graag en vier keer per jaar naar de mondhygiënist. En de mijne is echt de allerbeste! Zij zorgt ervoor dat alle tandplak en eventueel tandsteen zacht en definitief wordt verwijderd. Polijst mijn gebit ook. Zo fijn!”
In eigen woorden…
De bovenstaande quotes zijn dus de woorden die je patiënten zelf gebruiken en die ze dus ook echt begrijpen. Slechts een iemand reageerde nog nooit naar de mondhygiënist te zijn geweest en geen idee te hebben van wat het dan zou zijn. Opmerkelijk is dat patiënten het verschil tussen de mondhygiënist en preventieassistent niet kennen en zelfs niet opmerken. Ook zou de mondhygiënist het alternatief zijn voor het zelf goed bijhouden van het gebit, terwijl dat juist niet de bedoeling is. Tevens blijkt dat men niet op de hoogte is dat de tarieven over de hele mondzorg gelijk zijn. Verder verdenkt men ons ervan dat we er enkel zijn om de rekening op te plussen. Anderzijds blijkt dat veel mensen het wel heel prettig vinden, zowel tijdens als na de behandeling. Daarnaast komen zij er achter dat de mondhygiënist een meerwaarde heeft ten opzichte van de tandarts.
Discrepantie
Als men bekijkt wat mondhygiënisten zelf zeggen en dit naast de uitspraken van patiënten legt, dan valt er nog wat op. De mondhygiënist zelf zegt bezig te zijn met problemen te voorkomen, terwijl de patiënten het meer hebben over problemen oplossen. Bovendien zeggen mondhygiënisten meer met de mond in het geheel bezig te zijn en patiënten hebben het louter over het tandvlees. Ook lijken de patiënten het opstellen van een behandelplan van ondergeschikt belang te vinden of minder opvallend en hebben het meer over de praktische uitvoering. Daar zit een discrepantie in. NVM-mondhygiënisten benoemt zelfs het in kaart brengen van de mondgezondheid en het opstellen van het behandelplan als eerste en daar wordt eigenlijk verder niet over gepraat.
Alhoewel er in de media behoorlijk veel verschijnt over de relatie tussen mondgezondheid en de algemene gezondheid, lees je ook hierover niks terug in zowel de uitleg van de mondhygiënisten als van de patiënten. Alleen Annemieke legt dit wel uit. Ook wordt er niks gezegd over topics als zelfvertrouwen, relatie(s), carrière, pijn en eetlust.
Wat te doen?
Op het moment dat wij mondhygiënisten willen dat patiënten snappen wat ons vak is, zullen we hier zelf helder over moeten zijn. Tijdens de behandelingen zullen we dit moeten blijven uitleggen. Wat bekijken we precies in de mond, waarom bekijken we dit en welke invloed heeft onze behandeling op het geheel? We zullen onze patiënten meer bewust moeten maken van wat er in ons hoofd afspeelt. We moeten actief vragen naar hoe zij zich voelen op gebied van zelfvertrouwen, eetlust, relaties, carrière, gezondheid en pijn. Dit onderscheidt ons van andere vakgenoten. Door dit in kaart te brengen, zal het bij onze patiënten beter beklijven. Door hun eigen woorden te gebruiken in de communicatie naar buiten, kunnen we een eerlijk beeld schetsen van welke verwachtingen patiënten kunnen hebben voordat ze bij je in de stoel komen. Niet alleen is dit direct naar de patiënt nodig, maar ook naar (potentiële) verwijzers. Verwijzers zijn diegenen die het beeld bij de patiënt scheppen. Het is onwenselijk als zij onze patiënten wijsmaken dat ze komen voor ‘even schoonmaken.’ Dat is niet de essentie van ons vak. De mondhygiënist kijkt verder dan zijn neus lang is en bekijkt de mond en de mens als geheel. We behandelen geen tanden, we behandelen mensen met een doel. Vooralsnog lijkt het erop dat onze echte handelswijze en doel nog niet voldoende duidelijk zijn bij de meerderheid van onze patiënten. Zodra dit duidelijk is, zullen mondhygiënisten veel beter kunnen helpen, omdat er een gerichte zorgvraag ontstaat. Een heldere communicatie van ons vak levert meer kwaliteit op en vertrouwen over de hele linie van mondzorg.
Door:
Lieneke Steverink-Jorna, mondhygiënist
