dental INFO sprak met Elly Duijf van IDé (Innovatiekring Dementie) en Erik van der Heijden, tandarts-geriatrie in opleiding en mede-eigenaar van tandartspraktijk Poswick & Van der Heijden. Zij zijn betrokken bij het project ‘De Mond Niet Vergeten’, dat adequate mondzorg voor thuiswonende kwetsbare, zorgafhankelijke ouderen wil bevorderen. Krijgt binnenkort iedere oudere passende mondzorg?

De Mond niet Vergeten

Naarmate ouderen kwetsbaarder worden lukt het vaak niet meer om voldoende te poetsen en naar de tandarts te gaan. Met de aanpak van De Mond Niet Vergeten! (DMNV!) kan dit vroegtijdig worden gesignaleerd en kan er tijdig adequate zorg worden geboden. Het project gaat uit van een ketenaanpak, dat wil zeggen een samenwerking tussen partijen als huisarts, thuiszorg, tandarts, mondhygiënist en casemanagers. Het project wordt gesubsidieerd door het fonds SAG van Achmea / Zilveren Kruis en loopt juni dit jaar af, maar het maakt tegelijkertijd een doorstart onder het gelijknamige landelijke programma. De plannen hiervoor zijn in de maak, en zullen binnenkort worden gepubliceerd.

Ketenaanpak

Voor tandartsen en mondhygiënisten is het zaak om oudere patiënten niet uit het oog te verliezen, en om actief contact te zoeken als ze niet meer voor de periodieke controles komen. In de ketenaanpak staat het gezamenlijke screenings- en verwijsinstrument centraal. Hiermee kunnen wijkverpleegkundigen in hun periodieke zorgbehoefteanalyse bij kwetsbare oudere cliënten ook de mondgezondheid , het tandartsbezoek en de zelfzorg meenemen. Als blijkt dat iemand problemen in de mond heeft of al lang niet bij een mondzorgverlener is geweest, kan de wijkverpleegkundige hierop actie ondernemen door iemand te stimuleren weer naar de tandarts te gaan, en zo nodig te verwijzen naar een ouderenproof praktijk. En als blijkt dat iemand niet goed zelf meer kan poetsen, kan er thuiszorg voor de dagelijkse mondverzorging worden geïndiceerd. Ook praktijkondersteuners van de huisartsen (POH) kunnen de mondgezondheid, het tandartsbezoek en de zelfzorg in de gaten houden. Zij hebben geregeld contact met kwetsbare ouderen en met patiënten met diabetes of dementie.

Mondhygiënist

Als iemand al lang geen mondzorgverlener bezocht, wordt met de aanpak van DMNV! in principe eerst de tandarts ingeschakeld. Mondhygiënisten zijn dan heel belangrijk in het proces erna; bij het gezond houden van de mond en het blijven bezoeken van de tandarts. Als zelfzorg tekort schiet en met instructies niet voldoende verbetert, kan de mondhygiënist voor zorgafhankelijke patiënten eventueel ook met de thuiszorg overleggen of zij hulp kunnen bieden. Zo nodig kan de mondhygiënist de thuiszorgmedewerker met instructie of scholing leren om de mond van hun cliënt te verzorgen.

Mensen die om de patiënt heen staan

Elly: “Kwetsbare ouderen kunnen in de regel niet zelfstandig naar de praktijk komen. Het is belangrijk dat mondzorgverleners zich dat realiseren bij het maken van een afspraak. Dus: is er vervoer geregeld, wie komt er mee? Thuiszorg is hiervoor niet bedoeld, het zal dus altijd om een bekende of familielid zijn, of een vrijwilliger.

Erik vindt de zorg voor kwetsbare ouderen juist interessant door alle facetten (sociaal, fysiek, medisch) die erbij komen. “Je hebt veel contact met al die mensen die om een patiënt staan. Je wordt uitgedaagd om tot een goed mondzorgplan te komen en goede mondzorg te leveren. Het kost energie, maar het levert ook energie op.”

Huisbezoek

Bij patiënten die – ook met hulp – niet meer naar de praktijk kunnen komen, kunnen tandartsen en mondhygiënisten op huisbezoek gaan. “Maar dit is niet altíjd haalbaar”, zegt Erik, “Je hebt daar simpelweg veel minder mogelijkheden dan in de praktijk: dus een bezoek aan de praktijk heeft de voorkeur. Maar er zijn situaties waarin je toch besluit om een behandeling, bijvoorbeeld een eenvoudige extractie, aan huis te doen. Het moet dan wel goed afgewogen zijn. Binnen het project heb ik bijvoorbeeld een demente dame thuis bezocht. Tijdens dit bezoek kon ik een mondonderzoek doen, een plan opstellen en bespreken. Zij is uiteindelijk voor behandeling naar de praktijk gekomen maar door het thuisbezoek was de drempel voor haar en de mantelzorg wel verlaagd”.

Hulp bij mondzorg

Als tandarts of mondhygiënist loop je tegen obstakels aan als je wilt samenwerken. “Mondgezondheid is helaas nog een blinde vlek bij de meeste thuiszorgorganisaties. En hulp bij het poetsen ligt moeilijk”, vertelt Elly. “Thuiszorgmedewerkers ervaren het vaak als intiem en niet fris. En ze voelen dat de ouderen zelf het ook moeilijk vinden om bij het poetsen geholpen te worden. Van beide kanten is er dus handelingsverlegenheid”. Ze geeft advies over hoe hiermee om te gaan: “Als mondzorgverleners zien dat de dagelijkse mondverzorging niet goed gaat, zou het goed zijn als ze dan met de patiënt in gesprek gaan. En waar nodig ook met de thuiszorg: vraag of ze je advies nodig hebben, en bel later nog eens op om te horen of het lukt. De zorg zal regelmatig uitgevoerd worden door mensen die er niet in getraind zijn. Maar het grootste probleem is de handelingsverlegenheid.
Belangrijk is dat het als een proces te zien; stapje voor stapje vertrouwen en gewenning opbouwen. Eén keer weigeren wil niet zeggen dat er altijd geweigerd wordt. Het kan heel lang duren voordat het helemaal goed lukt, er is dus geduld nodig. Op de website van ‘De Mond Niet Vergeten’ zijn filmpjes te vinden over hoe je als thuiszorgmedewerker om kunt gaan met weerstand van je cliënt, en weerstand van jezelf. Als mondhygiënist kun je ook eens bij een thuiszorgteam aanwezig zijn om kennis te maken en elkaars taal af te tasten, zodat er uiteindelijk dezelfde taal kan worden gesproken.

Zelfstandig aan de slag

Het project ‘De Mond niet Vergeten’ richt zich op de thuiswonenden, want daar kan de grote winst behaald worden; voordat men bijvoorbeeld in het verpleeghuis komt. Zeker nu steeds meer mensen thuis (moeten) blijven wonen. Elly: “Iedereen kan er zelfstandig mee aan de slag. We hebben draaiboeken voor monodisciplinair en multidisciplinair werken, dus iedereen die wil, kan aan de gang gaan om de zorg te leveren die nodig is.”

Door: Lieneke Severink-Jorna, mondhygiënist

 

 

Welke tool werkt het beste tegen gebitsslijtage? Volgens een nieuwe studie is het enige juiste antwoord helaas geen. Onderzoekers kwam erachter dat de vier meest gebruikte systemen om erosie te categoriseren allemaal tekortkomingen hebben.

Vergrijzing van gebitten
Met de vergrijzing van de samenleving is gebitsslijtage een steeds vaker voorkomend probleem. Vier internationale onderzoekers gingen de uitdaging aan en bestudeerden de meest gebruikte evaluatiemiddelen wereldwijd voor gebitsslijtage, met als doel om te kijken of een van deze geschikt zou zijn om universeel ingevoerd te worden.

Vier eisen voor tool gebitsslijtage
De onderzoekers besloten dat een universele tool voor gebitsslijtage aan tenminste vier volwaarden zou moeten voldoen:

1. Zowel in staat zijn om chemische als mechanische slijtage aan te pakken
2. Van pas komen voor zowel klinische als onderzoeksdoeleinden
3. Het hebben van duidelijke criteria
4. Makkelijk in gebruik

Eccles index, tooth wear index, Lussi index en basic erosive wear examination werden bestudeerd, aangezien deze in de meeste literatuur voorkwamen. Geen van de vier tools voldeed echter aan alle gestelde eisen. Er was ook geen enkele eis aan welke alle vier de tools voldeden.

Universeel evaluatie systeem
Aan de hand van deze resultaten constateerden de onderzoekers dat er hoge nood is voor het ontwikkelen van een universeel evaluatie systeem. In de studie werd een modulair systeem voorgesteld, met een tool voor het screenen van gebitsslijtage en een tool voor het diagnostiseren en monitoren hiervan. Dit systeem voldoet aan alle gestelde eisen. Of dit daadwerkelijk een goede, nuttige tool kan zijn die daadwerkelijk ontwikkeld zou moeten worden, zal blijken uit toekomstig onderzoek.

Bron:
BMC Oral Health

 

 

De Oral Health Assessment Tool is recentelijk vertaald naar het Nederlands zodat de tool ook in Nederland door verzorgenden en verpleegkundigen gebruikt kan worden om mondgezondheid bij ouderen te meten.

De OHAT is al enige tijd geleden ontwikkeld met als doel het meten van de mondgezondheid door verzorgenden gemakkelijker te maken. Er was vaak een gebrek aan kennis bij verzorgenden en ook een gebrek aan tijd speelde mee, wat het moeilijk maakte om de mondgezondheid van cliënten op peil te houden.

Acht aandachtspunten
De tool is een duidelijk schema met acht aandachtspunten waaronder bijvoorbeeld mondhygiëne en tandvlees. Voor elke categorie staat aangegeven wat tekenen zijn van afwijkingen of een slechte ongezonde staat. De verzorgende kan voor elk punt een score geven waaruit een advies voortkomt. Indien het nodig blijkt, kan een cliënt geadviseerd worden meer of beter te poetsen of kan een doorverwijzing naar een mondhygiënist of tandarts noodzakelijk zijn.

Verandering
Het vertalen van de OHAT werd geïnitieerd door Babette Everaars, werkzaam bij Hogeschool Utrecht. Zij is momenteel bezig met een literatuur review met Linet van Weening-Verbree van de Hanze Hogeschool over screeningsinstrumenten. Ook werken zij aan een Nederlandse validering van de OHAT, waarvan mevrouw Weening-Verbree hoofdonderzoeker is.

 

Bron:
Nursing.nl

Mondhyiënist Diana Jirka-Van Staden doet met haar praktijk mee met het ouderenproject De mond niet vergeten en zoekt nu via crowdfunding investeerders.

De mond niet vergeten
Bij kwetsbare ouderen verdwijnt sluipenderwijs het eigen vermogen tot het zorgen voor een goede mondhygiëne en wordt het tandartsbezoek vaker overgeslagen. Mantelzorgers, thuiszorg, huisartsen, casemanagers en andere professionele begeleiders kennen de risico’s van een slechte mondhygiëne onvoldoende en grijpen daarom slechts zelden in en zijn vaak handelingsverlegen. Het project De mond niet vergeten heeft als doel dat adequate mondzorg voor thuiswonende kwetsbare, zorgafhankelijke ouderen over enkele jaren in ons land grotendeels gemeengoed is en dat elke partij daaraan zijn bijdrage levert. Het project De mond niet vergeten is een initiatief van SBT, IDé, KNMT, ACTA en VU en wordt mede mogelijk gemaakt door SAG/Zilveren Kruis.

Crowdfunding
Via de website Crowd About Now zoekt Jirka-Van Staden 25.000 euro voor de aan te schaffen instrumenten, röntgenapparatuur en vulmaterialen die zij met haar praktijk nodig heeft voor deelname aan het ouderenproject De mond niet vergeten. Met deze 25.000 euro kan zij snel aan de slag in de bollenstreek waar de praktijk gevestigd is. Daarnaast wil ze 25.000 euro extra ophalen om met een mobiele unit bij mensen thuis mondhygiënische- en tandheelkundige zorg te kunnen bieden. “Voor mensen die het zo hard nodig hebben”, zegt Jirka-Van Straden.

Over de praktijk
Diana Jirka-Van Straden heeft een eigen mondhygiënepraktijk in Sassembourg, een nieuw gezondheidscentrum in Sassenheim. In haar praktijk werken vier mondhygiënisten. Naast reguliere zorg leveren zij ook mondzorg binnen instellingen zoals een gehandicapteninstelling en verzorgingstehuizen waarbij zij de monden van dementerende ouderen verzorgen en de medewerkers van zorginstelling scholen in een goede dagelijkse verzorging.

Investeerders
In totaal is nu 1775 euro opgehaald via crowdfunding, dus nog even te gaan voor het benodigde bedrag opgehaald is. Geïnteresseerde investeerders kunnen deelnemen via Crowd About Now Lees meer →

Mondzorg voor kwetsbare ouderen krijgt stevige impuls

Een groot aantal partijen gaat samen werken aan het verbeteren van de mondgezondheid van thuiswonende kwetsbare ouderen. Een speciaal programma moet ervoor zorgen dat zo veel mogelijk mensen oud worden met een goed eigen gebit, of zo lang mogelijk goed kunnen blijven kauwen met een kunstgebit. Dat draagt bij aan een hogere kwaliteit van leven.

Programma Mondzorg voor kwetsbare ouderen
In het ‘Programma Mondzorg voor kwetsbare ouderen’ werken het ministerie van VWS, de mondzorgkoepels ANT, KNMT, NVM, ONT en NVIJ, patiëntenorganisaties Consumentenbond en NPCF en Zorgverzekeraars Nederland samen aan brede implementatie van initiatieven om de mondgezondheid van ouderen te verbeteren.

Samenwerking
Ook zoeken ze samenwerking met andere zorgverleners in de eerste lijn, zoals huisartsen, wijkverpleegkundigen en apothekers. Zoals de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport ook aangeeft in de Kamerbrief is het van essentieel belang dat partijen binnen de eerstelijnszorg gezamenlijk optrekken om te komen tot samenhangende zorg voor deze kwetsbare groep.

Het programma is nodig omdat er steeds meer kwetsbare ouderen komen die steeds vaker en langer thuis wonen. Uit ervaringen en onderzoek blijkt dat de mondgezondheid van kwetsbare ouderen matig tot onvoldoende is. Kwetsbare ouderen hebben vaak moeite met de dagelijkse verzorging van hun gebit en lijken uit beeld te raken in de mondzorgpraktijken.

Initiatieven
De vijf initiatieven die de betrokken partijen starten zijn:

• Er wordt systematisch onderzocht welke belemmeringen ouderen ervaren voor een goede mondgezondheid. Vervolgens wordt gekeken hoe deze weggenomen kunnen worden. Dat kan ook gelden voor financiële belemmeringen.
• Een speciale praktijkwijzer met advies over het ‘senior proof’ maken van mondzorgpraktijken wordt mondzorg-breed geïmplementeerd.
• Het onderwerp mondzorg wordt geagendeerd bij alle relevante opleidingen in de eerste lijn met als doel opname van mondzorg in die opleidingen.
• De samenwerking met huisartsen, verpleegkundigen, verzorgenden en apothekers wordt versterkt, onder andere door een multidisciplinaire richtlijn op te stellen.
• De partijen starten een nationale bewustwordingscampagne.

Het kan voorkomen dat oudere patiënten thuis of in verpleeghuizen afweergedrag vertonen wat betreft mondzorg. Mocht dit zo zijn, dan is het belangrijk om methodisch te werk te gaan. Het volgende stappenplan, gemaakt door Archipel Zorggroep, kan hierbij van pas komen:

STAP 1: Kijk of het afweergedrag structureel is
Mocht een patiënt meerdere malen per week afweergedrag vertonen, of vier of meer dagen geen mondzorg toelaten, dan is de kans groot dat er sprake is van structureel afweergedrag. Mocht dit zo zijn, dan wordt het aangeraden om vooral rustig de tijd te nemen om de mondzorg toe te passen en ook vooral om niet te blijven aandringen. Dit kan averechts werken. Probeer het daarentegen liever later nog eens.

STAP 2: Bespreek het afweergedrag met anderen
Het is belangrijk om uit te vinden waar het afweergedrag vandaan komt. Vaak is het hiervoor goed om te overleggen met zowel de patiënt en familie, als met andere tandartsen, artsen of een psycholoog. Dit kan meer inzicht geven in de situatie.

STAP 3: Onderzoek het afweergedrag
Het is goed om een patroon te proberen ontdekken in het afweergedrag. Dit gaat het makkelijkst door middel van observatie van het gedrag, en door te kijken naar symptomen, situaties, contact tussen u en de patiënt, en dergelijke. De uitkomst van de observaties kan worden besproken met anderen.

STAP 4: Plan toepasbare interventies
Door het nemen van verschillende stappen kan het afweergedrag worden aangepakt. Specifieke oorzaken of situaties vragen om bepaalde interventies. Kijk daarom goed naar welke interventie het beste bij de patiënt past.

STAP 5: Resultaat
Na het toepassen van bepaalde maatregelen, is het belangrijk om te kijken welk resultaat dit heeft gehad op de patiënt. Bekijk en bespreek de uitkomsten en eventuele vooruitgang en leg dit vast in het zorgdossier.

Bron: Zorgvoorbeter.nl