Ontwerpen en opstellen van een frameprothese
Er zijn diverse systemen om in de partieel betande kaak de relatie te beschrijven tussen diasteem en pijlerelement(en). De New Yorkse tandarts dr. Edward Kennedy heeft al in 1923 een systematiek voorgesteld, die in 1928 in boekvorm (Partial Denture Construction) is verschenen. Dit systeem, de Kennedy-classificatie, is nog steeds actueel en wereldwijd het meest gebruikte systeem.
Verslag van de lezing van Ludovic Beckers, Hoofd Tandtechniek bij laboratorium Uni-Dent, gelieerd is aan de KU Leuven, over de ontwerpregels voor het voorspelbaar ontwerpen en opstellen van een frameprothese.
Een frame prothese is een partiële prothese (pp), bestaande uit een gegoten metalen skelet en kunstharszadels met kunstelementen. Aan het metalen skelet onderscheidt men ankers, een of meer zadelrasters, een links-rechtsverbinding (major connector) en enkele verbindingselementen (minor connectoren) die de ankers met de major connector of het zadel verbinden. Door middel van de ankers wordt de verbinding met de pijlerelementen tot stand gebracht. Voor steun, retentie en stabiliteit is de frameprothese in grote mate van deze verbinding afhankelijk
Bron: De partiële prothese: Uitgangspunten bij de diagnostiek en de behandeling van het gemutileerde gebit, Dr. P.G.F.C.M. Battistuzzi et al. Tweede herziende druk
Classificatie Kennedy ontwerp van het frame
- Uitneembare prothese (RPD)
- Kauwkrachten en trekkrachten (+/-)
- Tandvleesgesteund (resiliëntie 1000μ)
- Tandgesteund (ligament 50μ)
- Implantaatgesteund (bot 10μ)
- Biomechanica
Classificatie van Kennedy (1923)
De classificate is ontwikkeld voor:
- Communicatie omtrent toestand van orale caviteit
- Opmaken van een combinatielijst tussen tanden en diastemen
- Aanleren van de ontwerpregels, als hulpmiddel
- Opstellen van een goed behandelplan om op de moeilijkheden, eigen aan ieder specifiek ontwerp, beter te anticiperen
- Maken van een adequate prothese die voldoet aan specifieke occlusale belasting
Wanneer toe te passen?
- Partieel edentate kaken
- Gevallen waarbij tanden ontbreken
- Groepering per diasteem
Vereisten van een classificatie
- Visualisering van partiële betanding
- Differentiatie tussen tand-gesteunde en tandvlees-gesteunde protheses
- Doet dienst als leidraad of gids voor het type ontwerp
- Universeel aanvaard
Oorzaken van tandverlies
- Cariës
- Marginale parodontale aandoeningen
- Cariës en marginale paropathologie
- Trauma
- Orthodontische achtergrond
- Prothetisch behandelplan
- Gekipte en geïmpacteerde verstandskiezen
- Andere oorzaken
Bron: NTT 2011, D.J. Witter
Classificatie van Kennedy
Klasse I: Bilateraal vrije-eind
- Bilateraal ontbrekende elementen
- In een boog, tweezijdig
- Geen tand distaal van het diasteem
- Posterieur zadel
Klasse II: Unilateraal vrije-eind
- Unilateraal ontbrekende elementen
- In een boog, eenzijdig
- Geen tand distaal van het diasteem
Klasse III: Laterale onderbreking
- Unilateraal begrensd
- Lateraal diasteem
- Een of meerdere tanden
- Een pijler anterieur en een pijler posterieur
Klasse IV: Frontale onderbreking
- Meest voorkomend in de bovenkaak
- Diasteem over twee kwadranten, over de anterieure middellijn
- Bilateraal begrensd
Onderdelen partiële prothese
Een partiële prothese bestaat uit de volgende onderdelen:
1. Major connector
Het deel van de uitneembare partiële prothese dat de onderdelen van een boogzijde verbindt met de andere zijde.
- Maxilla: palatale plaat, AP beugel, anterieure palatale beugel
- Mandibula: linguale beugel, labiale beugel, linguale plaat
2. Minor connector
De verbindingsschakel tussen de major connector of basis van de partiële prothese en de andere elementen van de prothese, zoals klemmen, indirecte ankers, occlusale en cingulaire steunen.
Vereisten
- Rigide voor uniforme krachtspreiding
- Niet indrukbaar, niet buigbaar
- Ieder mucosaal oppervlak op hoogglans
3. Indirect anker
Het deel van een uitneembare prothese dat het actieve anker ondersteunt bij het voorkomen van het loskomen van het distaal of mesiaal zadel bij inwerking van zowel positieve als negatieve krachten
4. Occlusale steun
Met het opvangen van de positieve verticale kauwkrachten van de pp door de pijlerelementen wordt voorkomen dat de prothese in de mucosa wegzakt. Door gebruik te maken van steunpunten over meerdere elementen, worden de kauwkrachten verdeeld over een zo groot mogelijk parodontaal oppervlak. Daarbij is een belasting langs de lengte-as te prefereren omdat de pijlerelementen in die richting de grootste weerstand tegen verplaatsing bieden. Daarnaast zorgt deze steun ervoor dat in verticale zin de relatie tussen restgebit en pp wordt gehandhaafd.
Bron: De partiële prothese: Uitgangspunten bij de diagnostiek en de behandeling van het gemutileerde gebit, Dr. P.G.F.C.M. Battistuzzi et al. Tweede herziende druk
- Transfereert kracht naar de pijlertand
- Voorkomt resiliëntie (cervicaal)
- Stabiliseert de actieve arm in de correcte positie 2.4 mm (gemiddelde klemdikte)
5. Basis
Het deel van de prothese dat steunt op het basaal weefsel en waaraan de tanden worden
bevestigd.
6. Tanden
Functie:
- Voorkomen migratie van restgebit
- Behoud interocclusale ruimte/afstand
- Herstel kauwfunctie
- Esthetische aspecten
- Fonetiek
7. Actief anker
Geeft retentie en voorkomt dislocatie van de prothese, functie klem: stabiliteit, retentie en
steun.
- Pijlerelement
- Starre steunarm: boven of op de meetlijn (equator)
- Flexibele retentiearm:0,5 mm-1mm onder meetlijn
- Meer naar cervicaal
Ontwerpen frames
Bij het ontwerpen van een frameprothese dient met een aantal uitganspunten rekening te worden gehouden. Deze betreffen:
- Keuze van de pijlerelementen
- Plaats en vormgeving van de verankering
- Systematiek van het verankeren
Bron: De partiële prothese: Uitgangspunten bij de diagnostiek en de behandeling van het gemutileerde gebit, Dr. P.G.F.C.M. Battistuzzi et al. Tweede herziende druk
Als dit is bekeken, worden vervolgens worden de volgende stappen doorlopen voor het ontwerpen van het frame.
Onderdeel | Doel |
Bestuderen studiemodellen * Beoordeel diagnostische tandopstelling |
Interocclusale ruimte, articulatie, occlusale curven * Esthetiek, verandering maxillo-mandibulaire relatie |
Selectie pijlerelementen * Surveyen met parallellometer |
Locatie kantellijnen * Inzet- en uitneemrichting (geleidingsvlakken) meetlijnen |
Bepalen major connector * Bepalen minor connectors/ankers |
Frontopstelling voor locatie afsluitrand * Natuurlijk mondreiniging, mondverzorging vriendelijk |
Bepalen prothese elementen * Modificeren theorie idea/praktijk optima |
Locatie, aantal, materiaal * Optimaal geïndividualiseerd ontwerp |
Slijpen pijlerelementen op studiemodel | Voorspelbaar werken in de mond |
Bron: NTT 2011 D.J. Witter
Retentie en frictie
De weerstand waaraan 2 lichamen onderhevig zijn bij inwerking van negatieve krachten.
- Retentie: klik houvast
- Frictie: wrijving
Krachten
Positieve krachten (groot)
- naar mucosa toe
- rotatieas, rotatielijn
Negatieve krachten (beperkt)
- trekkrachten, los en weg van mucosa
- hefboom
Star vs. krachtbrekend
Star (solide)
- Parodontale (dentale) afsteuning
- Kantellijnen (verbinding tussen 2 occlusale steunen tussen 2 kwadranten) maximaal uit elkaar
Krachtbrekend (resiliënt)
- Mucosale naast dentale afsteuning
- Kantellijnen minimaal uit elkaar
Klasse I & II: parodontaal & dentaal gedragen (muco-dento porte)
- Contact edentaat zadel als steun
- PMMA basis mandibula
- Metaal basis maxilla
- Groot protheselichaam voor krachtendistributie
Klasse II & IV: dentaal gedragen (dento porte)
- Enkel passief crista contact
- PMMA of metaal basis
- Comfort
Criterium | Star | Krachtbrekend |
Aantal pijlertanden | Groot | Gering |
Parodontale status | Goed | Matig |
Aantal op te stellen elementen | Gering | Groot |
Protheseoppervlak | Gering | Groot |
Uitbreiding zadel | Groot | Klein |
Resiliëntie mucosa | Gering | Groot |
Bron: NTT 2011, D.J. Witter
Ludovic Beckers, is Hoofd Tandtechniek bij laboratorium Uni-Dent, dat gelieerd is aan de KU Leuven.
Verslag door Nika van Koolwijk, tandarts, van de lezing van Ludovic Beckers tijdens de zomerafsluiting van Elysee Campus.