Op 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in werking getreden. Martin Rozeboom en Milou Jansen van de KNMT gaven tijdens Praktijk Anno Nu een update van de stand van zaken rond de AVG.

Bekendheid AVG

Onderzoek door KPMG heeft uitgewezen dat vier maanden na invoering 98% van de Nederlanders opde hoogte was van de AVG. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP), die toezicht houdt op de naleving van de privacywetgeving, heeft sinds de invoering van de AVG duizenden klachten en tips binnengekregen. Het aantal mensen dat een inzageverzoek wil gaan doen of een verzoek wil doen om persoonsgegevens bij hun zorgaanbieder te laten verwijderen, is echter klein.

Taken AP

De AP heeft verschillende taken, waaronder het bevorderen van de naleving van de AVG. Dit gebeurt door het geven van voorlichting en advies, de behandeling van klachten en wetgevingsadvies. Voor zorg is op de website van de AP een aparte pagina beschikbaar. De AP kijkt vooral naar klachten die erg ingrijpen op de privacy van de klager of grote groepen mensen betreft. Bij overtreding van de privacywet kan in het uiterste geval een boete of een last onder dwangsom worden opgelegd.

Risicogericht toezicht

De AP houdt ook risicogericht toezicht. Hierbij ligt in 2018-2019 de focus op de overheid, de zorg, de handel in persoonsgegevens en datalekken. Bij de zorg wordt er gelet op de beveiliging van patiëntgegevens. Een e-mail moet versleuteld aan patiënten gestuurd worden; er mag alleen een ‘gewone’ mail gestuurd worden als er geen gezondheidsgegevens in staan. Daarnaast wordt gekeken of de verwerking gebaseerd is op de juiste grondslag.

Voor tandartsen is dit meestal geen probleem, omdat er een behandelingsovereenkomst aan ten grondslag ligt. Ook wordt er gecontroleerd of een aantal verplichtingen uit de AVG worden nagekomen, zoals het hebben van een privacy-beleid, een privacy- en cookieverklaring en een ingevuld verwerkingsregister. En eventueel de aanstelling van een functionaris gegevensbescherming.

Onduidelijkheden

Er zijn nog een aantal onduidelijkheden in de AVG. Zo was niet duidelijk of voor het overdragen van declaraties aan een factoringbedrijf de toestemming van de patiënt nodig is. De AP heeft nu bevestigd dat dit niet het geval is; voor factoring is dus geen toestemming van de patiënt nodig. Over de verplichte aanstelling van een functionaris voor de gegevensbescherming (FG) heeft de AP onlangs een nadere duiding gegeven. De aanstelling van een FG is verplicht indien:

• de praktijk meer dan 10.000 patiënten heeft ingeschreven of als die gemiddeld meer dan 10.000 patiënten per jaar behandelt;
• en de gegevens van deze patiënten in één informatiesysteem staan.

Tandtechnische laboratoria

Over tandtechnische laboratoria heeft de AP aangegeven dat zij daar geen uitspraak over doen. Sommige tandtechnische laboratoria zien zichzelf wel als verwerker en sommige als verwerkingsverantwoordelijke. De KNMT gaat hierover nog in gesprek met vertegenwoordigers uit de tandtechnische branche om duidelijkheid te krijgen. Belangrijk is in ieder geval dat je een (hoofd)overeenkomst hebt.

Datalekken

Datalekken komen erg vaak voor. Als je een datalek heb gehad, moet je dit vastleggen in een datalekkenregister. Als het lek risico’s met zich meebrengt voor de rechten en vrijheden van de betrokkene, moet het binnen 72 uur bij de AP gemeld worden. Ook moet beoordeeld worden of het datalek ook aan de betrokkene gemeld moet worden. Melding van een datalek leidt bijna nooit tot een onderzoek. Je krijgt ook altijd de tijd om maatregelen te nemen. De AP richt zich op dit moment vooral op grote instellingen en zal zich naar verwachting meer met kleine praktijken bezighouden als ze signalen krijgt dat daar risico’s zijn.

In 2017 zijn er zo’n 3000 meldingen van datalekken binnengekomen. Voor het overgrote deel betrof dit berichten zoals e-mails die naar een verkeerd adres waren gestuurd.

Informatiebeveiliging

Je bent verplicht om passende technische en organisatorische maatregelen te treffen om alles binnen de praktijk op een goede manier te beveiligen. Dat is vastgelegd in de NEN-norm 7510 (Informatiebeveiliging in de zorg). Deze bevat een hele lijst met maatregelen, die je niet allemaal hoeft te nemen. Op basis van een risicoanalyse moet je een beleidsplan hebben hoe je er mee omgaat. Op de website van de KNMT is hiervoor een checklist opgenomen. Een andere NEN-norm is 7512: Vertrouwensbasis voor gegevensuitwisseling. Die gaat erover dat als je met iemand mailt, je ook zeker moet weten dat diegene is, wie hij zegt dat hij is. Je moet op basis van de inhoud van een mail bepalen hoe je die gaat beveiligen.

In NEN 7513 (Logging – vastleggen van acties op elektronische patiëntendossiers) gaat het erom dat je moet vastleggen wie wat gedaan heeft in de praktijk als het gaat om verwerking van persoonsgegevens. Een deel hiervan wordt gefaciliteerd door softwareleveranciers.

De AP zegt al langer dat e-mailen veilig moet, maar niemand weet precies hoe dat moet. Binnenkort komt daar een normenkader voor.

Wat komt er nog aan?

De tendens is dat er steeds meer gegevens worden uitgewisseld door zorgverleners onderling. Een voorbeeld hiervan is de richtlijn Overdracht van medicatiegegevens in de keten, waardoor je op de hoogte kan zijn van de medicatie die een patiënt gebruikt. De mogelijkheid wordt nu onderzocht om elektronisch gegevens uit te wisselen met bijvoorbeeld een huisarts of apotheek.

Andere ontwikkelingen zijn digitale inzage van het zorgdossier en het beschikken over een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO), waarmee een patiënt zijn eigen gezondheidsdossier kan beheren. Een patiënt kan dan bijvoorbeeld meetwaarden van zijn bloeddruk zelf opnemen in zijn PGO.

Wat kun je zelf doen?

Zelf kun je ook nog het een en ander doen aan de veiligheid. Wees bedacht op phishing-mails en zorg voor software waarmee kwaadaardige berichten worden tegengehouden. Ook het hebben van een goede back-up is belangrijk. Let ook op informatie op papier, laat geen dossiers liggen.

Verslag door Yvette in ’t Velt van de workshop Doe de AVG-check door Martin Rozeboom en Milou Jansen tijdens Praktijk Anno Nu 2018.

Martin Rozeboom (adviseur ICT en Mondzorg) en Milou Jansen (adviseur juridische zaken) zijn gespecialiseerd in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Beiden werken bij de KNMT.

In december 2016 heeft toenmalig minister Schippers een wetsvoorstel tot wijziging van de wet BIG ingediend. In juli 2018 is deze door de Eerste Kamer gekomen, en de wet zal naar verwachting in het voorjaar van 2019 in werking treden. Alle reden om de belangrijkste wijzigingen voor u als mondzorgaanbieder nog even op een rij te zetten.

BIG-registratie vermelden!

Met de wetswijziging wordt het vermelden van het BIG-nummer verplicht voor zover de zorgaanbieder zich in het kader van de beroepsbeoefening presenteert. Bijvoorbeeld via de website van de praktijk, maar ook in de correspondentie met patiënten. De Inspectie voor de Gezondheidszorg & Jeugd (IGJ) zal hier, zodra de wet in werking is getreden, actief op toezien. De exacte voorwaarden voor het melden van de registratie zullen worden uitgewerkt in een ministeriële regeling. De minister heeft wel al gesteld dat moet worden voorkomen dat de verplichting een te grote administratieve lastenverzwaring met zich brengt. Ondanks dat deze regeling er op het moment van schrijven (januari 2019) nog niet is, kunnen mondzorgprofessoinals alvast bekijken op welke manier de vermelding van de BIG-registraties kan worden geoptimaliseerd. U kunt deze bijvoorbeeld standaard in de elektronische handtekening van uw e-mails plaatsen.

Openbaarmaking maatregelen

Met ingang van de nieuwe wet BIG zullen berispingen niet meer automatisch openbaar worden gemaakt, maar alleen wanneer de tuchtrechter dit in het belang van de individuele gezondheidszorg acht. In het huidige systeem wordt elke berispring in beginsel openbaar gemaakt, waarbij niet werd geoordeeld of de openbaarmaking ook een doel dient. Dit zou zorgen voor onnodige naming & shaming.

Uitbreiding tweede tuchtnorm

Met dit wetsvoorstel wordt de zogenoemde ‘tweede tuchtnorm’ uitgebreid. Met deze wijziging wordt uitdrukkelijk geregeld dat ook gedragingen die niet zijn begaan in de hoedanigheid van BIG-geregistreerde tandarts, tuchtrechtelijk getoetst kunnen worden. Zo kan ongewenst privé-gedrag ook tuchtrechtelijk worden getoetst wanneer het van ‘dien aard en ernst is’. Volgens de wetgever moet er bijvoorbeeld worden gedacht worden aan levens-, gewelds- en zedendelicten, zoals seksueel misbruik of ernstige mishandeling. In de jurisprudentie wordt de tweede tuchtnorm op dit moment al vrij ruim uitgelegd, de wetgeving sluit hier nu ook bij aan.

Verbreding maatregelen

Dit wetsvoorstel maakt het voor het tuchtcollege mogelijk een nieuwe maatregel op te leggen; het zogeheten algeheel beroepsverbod. Met dit beroepsverbod is het de zorgaanbieder niet alleen verboden voorbehouden handelingen te verrichten, maar behandeling van patiënten of patiëntgroepen in bredere zin kan worden verboden. De IGJ krijgt met dit wetsvoorstel daarnaast de mogelijkheid een zorgaanbieder direct op non-actief te stellen, zonder een tussenkomst van de tuchtrechter. Dit wordt de “Last tot Onmiddellijke Beëindiging beroepsactiviteiten” genoemd. Kritisch zal moeten worden bekeken of IGJ niet te lichtzinnig zonder rechterlijke toetsing overgaat tot het op non-actief stellen van tandartsen en andere zorgaanbieders. Dat zou een onwenselijke situatie opleveren. Bovenstaande maatregelen zijn dan ook alleen bedoeld voor uitzonderlijke situaties, waarin er sprake is van ernstig normschendend gedrag van de zorgaanbieder.

Procedurele veranderingen

De wetgever probeert door middel van een aantal maatregelen de capaciteit van het tuchtcollege efficiënter te benutten en alleen de juiste klachten door het college te laten behandelen. Zo kan de klager gebruik maken van een tuchtklachtfunctionaris, die helpt met het formuleren en indienen van een klacht bij het tuchtcollege, maar bijvoorbeeld ook kan adviseren eerst de reguliere klachtenprocedure te doorlopen. Kennelijk niet-ontvankelijke of kennelijk ongegronde klachten kunnen in de nieuwe wet BIG door een zogenaamde voorzittersbeslissing worden afgedaan, in plaats van dat ze door een voltallig college worden behandeld. Ook wordt in het voorstel voortaan griffierecht gevraagd van de klager; een betaling van 50 euro. Volgens de wetgever een belangrijke bijdrage om de klager te laten nadenken of de zaak zich in redelijkheid wel leent voor een tuchtrechtelijk proces.
Met bovenstaande ‘filters’ wil de wetgever ervoor zorgen dat de capaciteit van het tuchtcollege zo efficiënt en effectief mogelijk wordt ingezet, en dat het tuchtrecht echt wordt gebruikt voor de ‘zwaardere’ zaken.

Grote veranderingen?

De meeste wijzigingen in de wet zijn alleen voor de mondzorgaanbieder van belang op het moment dat deze in aanraking komt met het tuchtrecht. Het vermelden van de BIG-registratie is echter een wijziging waar elke mondzorgaanbieder mee te maken krijgt. Het is afwachten op welke manier de ministeriele regeling het vermelden van het BIG nummer zal verplichten.

Bovenstaande is een weergave van de belangrijkste wijzigingen, maar niet uitputtend. Voor alle relevante stukken kunt u hier kijken.

Door: Daniël Post & Céline Peersman – www.eldermans-geerts.nl
Advocaten | Zorgmakelaars | Juristen| Adviseurs in de zorg

Rondom het wetsvoorstel om zorgverzekeraars inzage te geven in patiëntendossiers van ongecontracteerde zorgaanbieders is het even rustig geweest. Nu is het voorstel weer actueel. In de Eerste Kamer is het voorstel namelijk deze week, op 17 december 2018, plenair behandeld. Door bezwaren op het gebied van privacy is het niet tot stemming gekomen en is de behandeling op verzoek van de Minister aangehouden. Hij beraadt zich over het wetsvoorstel. Als het voorstel in de toekomst door de Eerste Kamer wordt aangenomen, gaat dat grote gevolgen hebben voor mondzorgpraktijken.

Aangezien het aantal gecontracteerde aanbieders in de mondzorg van oudsher laag is, gelden de aangekondigde veranderingen zeker voor mondzorgprofessionals en mondzorgpraktijken. Een belangrijk onderdeel van de maatregelen is het vergroten van de mogelijkheden van zorgverzekeraars om controles uit te voeren bij ongecontracteerde aanbieders.

Huidige situatie bij controles in een ongecontracteerde praktijk

Het uitvoeren van materiële of formele controles bij ongecontracteerde (mondzorg)aanbieders is momenteel beperkt, als er geen sprake is van een directe relatie tussen de verzekeraar en de mondzorgaanbieder. De controle dient dan via de verzekerde te verlopen en verzekeraars mogen geen medische informatie opvragen bij de aanbieder, zonder de verzekerde daarbij te betrekken.

Het verstrekken van inzage in het medisch dossier van een patiënt betekent namelijk het doorbreken van het beroepsgeheim. Dat mag in beginsel niet en als het wel gebeurt, moet er een goede reden voor zijn. Daarbij moet ook de Algemene Verordening Gegevensbescherming in acht genomen worden, aangezien het gaat om privacygevoelige informatie. Verstrekking mag dus niet zomaar.
Dat is niet voor niets. Want wat als de patiënt last heeft van cariës, omdat hij een droge mond heeft door het gebruik van antidepressiva en dat in het dossier is beschreven? Dergelijke privacygevoelige informatie kan niet zomaar aan derden worden verstrekt.

Een uitzondering op de geheimhoudingsplicht bij controles is voor gecontracteerde aanbieders neergelegd in de Zorgverzekeringswet, de Regeling zorgverzekering en de Wet marktordening gezondheidszorg: gecontracteerde aanbieders kunnen in beginsel medische informatie over hun patiënten aan de verzekeraar verstrekken. Daarbij geldt nog steeds dat de zorgaanbieder zelf dient te beoordelen of het verstrekken van de gevraagde gegevens in dat geval (voor het behalen van het controledoel) noodzakelijk is. Als die doelen op een andere minder verstrekkende manier bereikt kunnen worden, dan weegt het beroepsgeheim zwaarder.

Het wetsvoorstel en de gevolgen voor een ongecontracteerde praktijk

Het wetsvoorstel uit 2016 tot Wijziging van de Wet marktordening gezondheidszorg breidt de doorbreking van het beroepsgeheim uit en maakt daarmee een einde aan de situatie dat de controle bij ongecontracteerden via de patiënt moet lopen. Als die wijzing wordt aangenomen in de Eerste Kamer, heeft dat tot gevolg dat verzekeraars zonder tussenkomst van de verzekerde (patiënt)informatie mogen opvragen in het kader van materiële controles.

Er zijn bezwaren aan het uitbreiden van de controlebevoegdheden van de verzekeraars. Er is sprake van een disbalans in de rechten en plichten van zorgaanbieder en zorgverzekeraar. Nu geeft de regeling voor gecontracteerde al onvoldoende waarborgen en straks kan die regeling dus ook gelden voor ongecontracteerde zorgaanbieders. Het is namelijk niet altijd duidelijk of het noodzakelijk is bepaalde medische gegevens van een patiënt te verstrekken aan de verzekeraar. Als daar discussie over ontstaat, leert de praktijk dat de verzekeraar vanwege zijn positie verschillende mogelijkheden inzet om het verstrekken van de medische informatie af te dwingen, zoals het stopzetten van de betaling aan de zorgaanbieder of aan de patiënt. De zorgaanbieder zit dan in een spagaat, omdat hij zijn beroepsgeheim serieus dient te nemen, maar aan de andere kant de financiële consequenties hun tol kunnen vragen.

Aangezien veel mondzorgprofessionals ongecontracteerd werken, hebben zij tot op heden minder last van deze disbalans tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder, die tot uiting komt tijdens controles. Dat kan veranderen indien het wetsvoorstel wordt aangenomen.

Oplossing?

Het opnemen van een sanctie voor de verzekeraars als er onnodige gegevens worden opgevraagd of als ten onrechte opgevraagde gegevens worden gebruikt door de verzekeraar, kunnen ervoor zorgen dat de weg naar herstel van machtsevenwicht wordt ingeslagen. De ANT heeft deze problematiek onder de aandacht gebracht bij de Eerste Kamer in een brief van 10 december jl . In die brief zijn verschillende oplossingen aangedragen. Het is tijd dat de politiek serieus bekijkt hoe de disbalans kan worden beëindigd. Nu de Minister het wetsvoorstel opnieuw onder de loep neemt, is dat één van de belangrijkste elementen die in het voorstel zou moeten worden aangepast.

Het verdient aanbeveling de ontwikkelingen rondom dit wetsvoorstel te blijven volgen. De consequentie voor mondzorgaanbieders zal immers zijn dat, als het voorstel wet wordt, de verzekeraar zich rechtstreeks tot u als mondzorgaanbieder kan wenden met de vraag tot inzage in de patiëntendossiers. Dat is niet erg, maar kan volgens ons alleen goed functioneren als voldoende waarborgen in de wet zijn opgenomen waardoor de privacy van de patiënten voldoende geborgd wordt. Bedenk u in ieder geval dat u bij controles te allen tijde goed moet nagaan of u verplicht bent gegevens te verstrekken en of u überhaupt gegevens mag verstrekken. Deze vragen worden voor mondzorgaanbieders actueler, als het voorstel wordt aangenomen. Bereid u daarop voor!

Door:
Elize Breugem en Daniël Post – advocaten, zorgmakelaars en juridisch adviseurs bij Eldermans|Geerts

Per 1 januari 2018 is wettelijk geregeld dat leveranciers van medische hulpmiddelen geen geld of cadeautjes (= gunstbetoon) mogen aanbieden aan zorgverleners met de bedoeling de verkoop te bevorderen. Een nieuwe bepaling in de wetgeving is: wederkerigheid. Dat wil zeggen dat leveranciers van medische hulpmiddelen geen gunstbetoon meer mogen aanbieden of geven en dat zorgprofessionals geen gunstbetoon meer mogen vragen of accepteren.

Dit najaar begint de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) met het toezicht hierop. Dus geen kerstgeschenken meer dit jaar?

Gunstbetoon

Het nieuwe beleid draait om ‘gunstbetoon’. Dit is het aanbieden van geld, diensten of goederen met het doel de verkoop van een medisch hulpmiddel te bevorderen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om het geven van cadeaus of het vergoeden van reis- of deelnamekosten van een congres. Zowel de aanbieder (leverancier) als de ontvanger (zorgverlener) kan hiervoor beboet worden.

Toezicht

Zoals dental INFO al eerder berichtte, begint de IGJ dit jaar met een onderzoek naar gunstbetoon bij leveranciers van medische hulpmiddelen.

Uitzonderingen

In het nieuwe beleid worden wel wat uitzonderingen gemaakt op het verbod. Deelname aan een congres mag bijvoorbeeld wel vergoed worden als dit beperkt blijft tot de noodzakelijke kosten. Het leveren van diensten, zoals het geven van een lezing, mag ook nog beloond worden als de beloning in verhouding staat tot de geleverde prestatie. En kortingen en bonussen bij de inkoop van medische hulpmiddelen zijn ook nog toegestaan.

Geschenken?

Het incidenteel geven en ontvangen van een geschenk is toegestaan, mits het geschenk een geringe waarde heeft en gerelateerd is aan de praktijk van de zorgprofessional. Een fles wijn met kerst is dus niet meer toegestaan! Jaarlijks mag een leverancier maximaal drie geschenken van € 50,- incl. BTW per geschenk per zorgprofessional geven en de zorgprofessional ontvangen.

Bron:
VGT

In de zomerperiode zijn een aantal wetten en richtlijnen aangenomen die ook van belang zijn voor de mondzorg. Hieronder een overzicht.

Wijziging in Wet BIG – naar verwachting begin 2019

De Eerste Kamer stemde in juli in met verandering van de Wet BIG.  Tandartsen moeten volgens de aanpassing van de Wet Big dan hun BIG-nummer bekendmaken. Ook wordt het tuchtrecht aangepast. Een tuchtcollege kan straks direct een beroepsverbod opleggen aan een zorgverlener bij ernstige dreiging van gevaar voor de patiënt. Het beroepsverbod kan ook worden opgelegd voor behandeling van bepaalde categorieën patiënten.

Verder worden berispingen en boetes alleen nog openbaar gemaakt als de tuchtrechter dat in het belang van de individuele gezondheidszorg nodig vindt. Het toepassingsbereik van tuchtrecht wordt bovendien verruimd waardoor BIG-geregistreerde zorgverleners in een ander beroep of privésituatie onder het tuchtrecht vallen. Daarnaast zijn er veranderingen voor patiënten. Zo moeten zij bijvoorbeeld griffierechten gaan betalen. De patiënt krijgt dit geld terug als de klacht gegrond wordt verklaard.  Lees alle details  over de wijziging Wet BIG op de website van de KNMT.

Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding

Er komt een verbod op het dragen van gezichtsbedekkende kleding in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen. Het gaat bijvoorbeeld om een integraalhelm, een bivakmuts of een nikaab. De Eerste Kamer heeft in juni ingestemd met het wetsvoorstel. De datum van inwerkingtreding wordt na overleg met de betreffende sectoren vastgesteld.

Voorstel om de WGBO aan te passen

Minister Bruins voor Medische Zorg heeft in juli een voorstel ingediend bij de Tweede Kamer voor aanpassing van de WGBO. Hij stelt voor om de bewaartermijn van patiëntendossiers te verlengen, nabestaanden in bepaalde gevallen het recht te geven om een patiëntendossier in te zien en “samen beslissen”  op te nemen in de WGBO, schrijft de KNMT.

Aanpassingswet AVG-wetgeving

De Aanpassingswet AVG is in juli aangenomen en treedt met terugwerkende kracht in werking vanaf 25 mei 2018.
Via deze wet wordt de WGBO aangepast:

• Een patiëntendossier moet ‘onverwijld’ worden vernietigd na een verzoek van een patiënt. Eerder was dat binnen drie maanden.
• Eerder mocht een redelijke vergoeding aan de patiënt worden gevraagd voor het geven van een kopie van z’n patiëntendossier. Dit is nu gratis geworden.
• Voorheen moest een zorgverlener ‘Zo spoedig mogelijk’ inzage aan een patiënt in zijn dossier of een afschrift geven. De term ‘Zo spoedig mogelijk’ is nu weggehaald.

Herziene richtlijn Tandheelkundige radiologie geautoriseerd

De herziene richtlijn Tandheelkundige radiologie is geautoriseerd door de KNMT. Tandartsen kunnen de richtlijn nu dus implementeren in de praktijk.

Taakherschikking mondzorg definitief

De ministerraad stemde begin juli in met het besluit van minister Bruins om mondhygiënisten vanaf 1 januari 2020 zelfstandige bevoegdheden te geven. Het gaat om een experiment voor een periode van vijf jaar. Mondhygiënisten mogen dan zelfstandig verdoven, röntgenfoto’s maken en eerste gaatjes vullen.

Meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld: nieuw afwegingskader en stappenplan

Wanneer moet u als tandarts vermoedens van kindermishandeling en huiselijk geweld melden bij Veilig Thuis?
Het nieuwe afwegingskader van de KNMG helpt tandartsen bij het nemen van de beslissing om te melden.

Bronnen:
Overheid.nl
Tweedekamer.nl
KNMT
KNMG