Jaarlijks bezoeken vrijwilligers namens de stichting Bocas Sanas Holanda-Maimon scholen in de Dominicaanse Republiek om de mondgezondheid van de schoolkinderen te verbeteren. Dit jaar behoorde praktijkondersteuner en preventieassistente Marjolein Faes-Siebgens tot het team. Ze vertelt hier over haar ervaringen tijdens deze reis.

Bocas Sanas Holanda-Maimón

Bocas Sanas (Spaans voor ‘gezonde monden’) Holanda-Maimón is in 2008 opgericht door Cristina Vasquez-Doorman. De organisatie verleent preventieve en beperkte curatieve zorg op 25 scholen in het noorden van de Dominicaanse Republiek. Dit gebeurt met een team van Nederlandse vrijwilligers in samenwerking met Dominicaanse partners. Daarbij ligt de nadruk op preventie door voorlichting en tandenpoetsen op school. De teams behandelen ook kinderen met acute problemen. In de scholen gebruiken de tandartsen en mondhygiënisten daarvoor de ART-methode (A-traumatic Restorative Treatment: A-traumatische Herstellende Behandeling). Bij deze methode is geen geavanceerde apparatuur of elektriciteit nodig, waardoor tandheelkundige zorg buiten de kliniek mogelijk is. Op de scholen poetsen de kinderen minimaal eenmaal per dag hun tanden in speciaal daarvoor gemaakte poetsinstallaties en wassen daaraan voorafgaand hun handen volgens het ‘Fit-for-School’-systeem.

Team 2020

Ik ben in de zomer van 2019 in contact gekomen met de stichting Bocas Sanas. Sinds 2007 ben ik werkzaam in de tandheelkundige sector en ik wilde mij graag eens op vrijwillige basis inzetten voor mensen die de tandheelkundige zorg hoog nodig hebben, maar niet over de middelen of het geld beschikken om dit te realiseren. Na een gesprek met de voorzitter van Bocas Sanas was het voor mij duidelijk dat ik mij graag voor dit project in wilde zetten.
De andere vrijwilligers die dit jaar mee gingen, waren: Nico Moonen, Minke Moonen, Selma Burrekers, Yvonne Buunk-Werkhoven, Jolanda Gortzak, Dominique van den Broek, Nathalie van der Zandt, Seron Wartanian en Safijja Incesulu. Ook bijgedragen aan de hele organisatie hebben Agatha Rypma-Huitema en de in de Dominicaanse Republiek al aanwezige Cristina Vasques-Doorman.

Sponsoren

Vanaf het moment dat de groep definitief was, ontstonden er geweldige initiatieven. Iedereen kreeg de opdracht om, in welke vorm dan ook, iets te sponseren. Zo werd er door familie, vrienden en andere belangstellenden flink gedoneerd.
Dit jaar kreeg de stichting drie grote knuffelolifanten van Jeugdtandzorg West uit Den Haag. Hiervan maakten vooral de kleinste kindjes graag gebruik als ze in de stoel lagen en alles best spannend vonden. Diezelfde praktijk heeft ook een donatie gedaan voor de aanschaf van een poetsbak. Op bijna elke school is inmiddels een poetsbak aanwezig.
Naast Henry Schein Dental als gulle sponsor, steunde ook Oral B. Zij hebben vier elektrische tandenborstels gesponsord en een doos opzetborstels.

Poetsinstructie

Dit jaar bezochten we vijf scholen, die door Cristina al op onze komst waren voorbereid. Bij aankomst op een school was de truck met materiaal al geweest, zodat we gelijk konden beginnen met het opstellen van de tafels met al het sterilisatie- en werkmateriaal.
Aan de kinderen werd poetsinstructie gegeven volgens de BBBA-methode: Binnenkant, Buitenkant, Bovenkant, Achterkant en dat in de volgorde van eerst de onderkaak en dan de bovenkaak. Met een kleurtabletje werd gekeken of er ook daadwerkelijk goed was gepoetst. Vervolgens werd in het behandellokaal de mondgezondheid van de kinderen geïnventariseerd en vastgelegd. Alhoewel de meesten in het team wel een woordje Spaans spraken, waren er ook tolken aanwezig, om daar waar nodig de kinderen gerust te stellen of wat belangrijke informatie door te geven. Echt aandoenlijk is de manier waarop sommige kinderen ons welkom heetten en/of van ons afscheid namen. Er waren dansjes ingestudeerd en sommigen willen ook echt graag iets zeggen. Dan voelde je dat onze aanwezigheid echt gewaardeerd werd.

ART-methode

Soms was het nodig het kind te behandelen volgens de ART-methode of moest er een extractie worden gedaan. Deze werkwijze was in Nederland al veelvuldig geoefend. Het was mooi om te zien dat de methode werkte. We bezochten ook een schooltje dat vorig jaar ook al bezocht was, maar toen door weersomstandigheden niet afgemaakt kon worden. Bij een aantal kinderen waar de ART vorig jaar was toegepast, zat de vulling nog keurig op z’n plek en dat was motiverend om te zien. Een teken dat de behandelmethode echt werkt.

Doorverwijzing naar kliniek

Als bleek dat er te veel aan het gebit mankeerde, werd er doorverwezen naar een lokale kliniek (clinic). Helaas is het niet altijd te controleren of de kinderen ook daadwerkelijk naar de clinic gaan. Daarom stuurt het bestuur er op aan dat de schoolleiding of de lerares in de gaten houdt of de kinderen daadwerkelijk gaan. Gedurende het jaar bezoekt Cristina geregeld scholen om enigszins de controle te houden op de voortgang van het BSHM-programma. Ook gaat ze zo na of de financiële bijdragen serieus en voor het juiste doeleinde gebruikt worden.

Samenwerking met Sonrisas

Dit jaar werd voor het eerst samengewerkt met de Clinicas Odontologicas Sonrisas. Deze samenwerking werd opgelegd door het Ministerie van volksgezondheid van de Dominicaanse Republiek. Sonrisas is een vrijwilligersorganisatie die werkt met subsidie van de Rotary in Canada. Het materiaal krijgen ze gesponsord en de tandartsen worden betaald uit gelden die worden gegenereerd uit de behandelingen. De overheid ziet graag dat de kinderen meer naar de lokale klinieken (clinics) gaan. Dit gebeurt echter niet of nauwelijks. Geen geld, te weinig motivatie en zeker niet te vergeten het weer spelen hierbij een rol. Als het regent of als er bijvoorbeeld verkiezingen zijn, blijven de mensen thuis.

Resultaten BSHM-programma

Minder cariës en vooral minder extracties tonen aan dat het BSHM-programma z’n werk doet. Dit jaar zijn er in totaal zes scholen bezocht, waarvan 225 kinderen gezien werden door het team.
72 kinderen daarvan hadden geen behandeling nodig en 32 werden er doorgestuurd naar de clinic in Maimon of Puerto Plata. Bij de resterende kinderen werd ART toegepast of werden elementen verwijderd (geëxtraheerd).
Het was echt geen ‘snoepreisje’ of vakantie. In de aanloop naar de reis en tijdens het verblijf van twee weken moet je de nodige tijd en moeite in het project steken.

Verslag door Marjolein Faes-Siebgens, praktijkondersteuner/preventie-assistente bij Praktijk voor implantologie, paradontologie en algemene tandarstpraktijk, Axel

Lees ook: Evaluatie Nederlands preventieprogramma op scholen in Dominicaanse Republiek gepubliceerd

Er is al veel geschreven over de effectiviteit van ragers voor interdentale reiniging. Een recent, uitgebreid literatuuronderzoek biedt een nieuw overzicht van de eerdere onderzoeksresultaten. De onderzoekers concludeerden dat ragers effectiever zijn dan flos of tandenstokers voor het verwijderen van interdentale plak.

Literatuuronderzoek

Hoe effectief zijn ragers nu echt in het voorkomen van cariës en parodontale ziektes? Het is een vraag die al vaak gesteld is door onderzoekers van over de hele wereld. Daarom besloot een groep onderzoekers 1.860 onderzoeken naar de effectiviteit van verschillende interdentale mondverzorgingsmethoden naast elkaar te leggen. Het onderzoek werd geleid door Najith Amarasena, een professor aan de Australian Research Centre for Population Oral Health aan de Australische universiteit van Adelaide. Hun resultaten werden gepubliceerd in het Australian Dental Journal.

Conclusies

Het grote aantal onderzoeken werd uiteindelijk gereduceerd tot conclusies voor zes verschillende mondverzorgingsmethoden, waaronder flos, ragers en tandenstokers. Voor elke methode stelden de onderzoekers een primaire en (waar van toepassing) secundaire conclusie op.

Ragers zijn volgens het literatuuronderzoek effectiever dan flos of tandenstokers voor het verwijderen van interdentale plak. Ook scoorden ragers hoog voor het verminderen van gingivitis, volgens de onderzoekers.

Advies van de onderzoekers

De onderzoekers geven aan dat een constante tekortkoming van de bestudeerde onderzoeken de korte looptijd was. Dit houdt in dat de individuele onderzoeken geen significante klinische veranderingen over lange perioden kunnen aantonen. Aanvullend onderzoek in de vorm van lange-termijn klinische onderzoeken is dus nodig.

Daarnaast concludeerden de onderzoekers hun literatuuronderzoek met een advies: “Het is aanbevolen dat de mondzorgprofessionals goed onderbouwde beslissingen blijven maken bij hun advies voor mondverzorgingsmethoden op basis van de individuele patiënten.”

Bron:
Australian Dental Journal

Tegenwoordig is de keuze in tandpasta enorm groot maar wordt de RDA-waarde vaak vergeten. De patiënt ziet hierover ook niets op de verpakking. “Het zou goed zijn als de RDA-waarde op de tandpastaverpakking wordt vermeld”, zegt Cor van Loveren, hoogleraar (em.) preventieve tandheelkunde.

Kun je je nog herinnering dat tandpasta gewoon tandpasta was? In die tijd was tandpasta goed zolang het fluoride bevatte. Tegenwoordig is de keuze in tandpasta groot: er is nu een tandpastasoort voor elk probleem:

– Tandpasta tegen cariës

– Tandpasta tegen tandvleesontsteking

– Tandpasta tegen erosieve gebitsslijtage

– Tandpasta tegen tandsteen

– Whitening tandpasta

– Tandpasta voor gevoelige tanden

Wanneer tandpasta’s gekozen worden om aanslag extra goed te verwijderen, is er een risico dat vaak wordt vergeten: relative dentin abrasivity (RDA). Dit speelt vooral als er sprake is van blootliggende tandhalzen

Wat is RDA?

“RDA is een in vitro methode waarin gekeken wordt naar de hoeveelheid dentine die de tandpasta afslijt onder standaardtestmethoden. Men doet dit met radioactief gemaakt dentine omdat methoden zoals profilometrie of gewichtsbepaling lastig zijn voor dentinemetingen omdat dentine makkelijk vocht opneemt of afstaat waardoor vorm en gewicht kan veranderen tijdens het experiment. Men doet de metingen niet op glazuur omdat de in tandpasta gebruikte slijpmiddelen niet of nauweliiks glazuur afnemen. Ook in geval van erosieve gebitsslijtage van het glazuur lijkt de abrasiviteit van de tandpasta geen grote rol te spelen. De RDA-waarde is een indicator en geen exacte voorspeller van de mate van slijtage die de tandpasta in de mond veroorzaakt. Dit komt omdat in vivo meer factoren een bepalend rol spelen zoals de invloed van het speeksel (bijvoorbeeld neutralisatie van de pH van de pasta en de verdunning van de pasta), de aanwezigheid van de pellicle, maar ook de wijze van poetsen (frequentie, kracht en ook de lengte van de poetsbeweging) en het type tandenborstel (bijvoorbeeld: dikte van de haartjes). Tijdens de RDA-test slijt het polijstmiddel ook. Daardoor kan de RDAwaarde hetzelfde zijn terwijl de ene tandpasta geleidelijk een klein beetje afslijt en de andere tandpasta aanvankelijk veel afslijt en daarna minder. De laatste tandpasta zal in korte poetsbeurten meer slijtage geven dan de eerste”, legt Cor van Loveren uit.

RDA-waarden

De website van Dental Integral, een Mexicaanse tandartspraktijk, geeft een overzicht van de RDA-waarden van tandpastamerken die in Mexico verkrijgbaar zijn. Veel van deze merken zijn ook in Nederland te koop. Op de lijst zie je in het geel de merken met een RDA-waarde tot 70 (laag abrasief), in het groen van 71 t/m 99 (gematigd abrasief), in het geel van 101 t/m 150 (abrasief) en in het roze van 151 of meer (hoog).

Dien Gambon, tandarts-pedodontoloog en docent bij UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde, gaf in 2016 in haar artikel Preventie, tandpasta’s en spoelmiddelen de volgende tabel met RDA-waarden van tandpasta.

In 2019 is de samenstelling van Colgate tandpasta gewijzigd waardoor de bovenstaande RDA-waarden waarschijnlijk ook gewijzigd zijn.

RDA: hoge – lage abrasie

Volgens Gambon wordt een RDA van 70 als grenswaarde aangegeven voor hoge en lage abrasie. Gambon zegt: “In het algemeen kan men stellen dat tandpasta’s voor gevoelige tanden laagabrasief zijn en tandpasta’s tegen tandsteen of verkleuringen abrasiever”.

“Als een patiënt last heeft van blootliggend dentine kan het verstandig zijn om een tandpastamerk met een lage of gemiddelde RDA-waarde te kiezen, dus een tandpasta met maximaal een RDA-waarde die niet ver boven de 100 ligt”, zegt Cor van Loveren. “Heel globaal kunnen we nu stellen dat tandpasta’s die gericht zijn op aanslag- en tandsteenverwijdering mogelijk in het hogere segment zitten van abrasiviteit en tandpasta’s gericht op de behandeling van tandhalsgevoeligheid in het lagere segment. Als er al duidelijke overmatige slijtage waarneembaar is dan is het tezamen met het oplossen van alle overige etiologische problemen ook verstandig om voor een minder abrasieve tandpasta te kiezen”.

Preventief?

Moeten altijd preventief laag-abrasieve abrasieve tandpasta’s worden aangeraden? Van Loveren antwoordt hierop ontkennend: “De abrasiviteit van de tandpasta heeft geen invloed op het feit of dentine bloot komt te liggen. Dat is afhankelijk van te hard poetsen (poetstrauma) of te weinig poetsen (gingivitis). Dus pas als het dentine blootligt dient de vraag zich aan of een minder abrasieve tandpasta gebruikt moet worden.

“Vermeld RDA-waarde op tandpastaverpakking”

“Het zou voor mondzorgprofessionals en patiënten goed zijn als de RDA-waarde op de tandpastaverpakking wordt vermeld. Dat gebeurt nu niet en daardoor weet je niet of je tandpasta abrasief is”, zeg Van Loveren. Hij doet daarom een oproep aan tandpastamerken om hun RDA-waarde op de verpakking te vermelden.

Prof. dr. Cor van Loveren is hoogleraar (em.) preventieve tandheelkunde.

Dien Gambon is tandarts-pedodontoloog en docent bij UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde

Topsporters hebben vaak last van mondaandoeningen, ondanks dat ze vaker dan gemiddeld hun tanden poetsen. Wel zijn ze bereid tot gedragsveranderingen om hun mondgezondheid te verbeteren, is de conclusie van onderzoekers aan University College London.

Onderzoek onder topsporters

In het leven van een atleet is fysieke gezondheid essentieel. Onderzoek heeft echter uitgewezen dat topsporters daarentegen vaak geen uitmuntende mondgezondheid hebben. Een team van het UCL Eastman Dental Institute heeft gekeken naar door sporters gerapporteerde mondgezondheid, risico’s en mogelijke gedragsveranderingen.

344 Olympische en professionele sporters actief in elf sporten zijn ondervraagd over hoe ze hun mond, tanden en tandvlees verzorgen. Verder heeft het team de mondhygiëne van 452 atleten gescreend op tandbederf, gezondheid van tandvlees en tanderosie.

Opmerkelijke resultaten

De resultaten laten zien dat bijna de helft van de deelnemers last had van onbehandelde tandbederf . Bij het merendeel waren vroege signalen van ontstoken tandvlees aanwezig, en een derde meldde dat hun mondhygiëne negatieve invloed heeft op hun prestaties.
Deze resultaten zijn opmerkelijk aangezien de topsporters aangeven twee keer per dag hun tanden te poetsen. De helft geeft zelfs aan regelmatig te flossen, dit is twee keer zo veel als de algemene bevolking.

Suiker is de boosdoener

De reden voor de relatief slechte mondgezondheid is te vinden in suiker en zure producten die atleten regelmatig consumeren. Sportdrankjes, energierepen en energiegels zijn ingebouwd in hun dieet. Deze producten verhogen het risico op cariës en tanderosie.

Gedragsverandering voor betere mondgezondheid

Gelukkig gaven de meeste ondervraagde sporters aan dat ze hun gedrag willen veranderen om nog betere mondhygiënegewoonten aan te nemen. Veranderingen bestaan uit extra fluoridegebruik, regelmatige tandartsbezoeken en het dagelijks verwijderen van tandplak. Ook een verminderde inname van sportdrankjes om mondgezondheid te verbeteren is een optie.
De onderzoekers zijn momenteel, samen met een paar atleten, bezig met een interventiestudie op het gebied van mondgezondheid. Dit onderzoek is gebaseerd op moderne gedragsveranderingstheorie. De resultaten worden binnenkort gepubliceerd.

Bron:
British Dental Journal

Uit nieuw onderzoek is gebleken dat parodontale gezondheid kan worden gelinkt aan prediabetes en puberteit. De onderzoekers presenteerden hun bevindingen tijdens de jaarlijkse American Diabetes Association meeting die werd gehouden op 10 juni 2019 in San Francisco.

Tijdens de meeting werd middels poster presentaties uitgelegd hoe bloed glucose niveaus bij obesitas patiënten in relatie staan tot ernstige parodontitis, en hoe puberteit bij veel patiënten een betere indicator is voor parodontale aandoeningen dan leeftijd.

Parodontitis en obesitas

In een van de poster presentaties evalueerden onderzoekers uit Paraguay de relatie tussen prediabetes, obesitas en parodontitis. Hiervoor bestudeerden zij 62 obesitas patiënten, waarvan de helft met prediabetes en de helft met normale glucose niveaus. Zoals te zien is in de onderstaande tabel hadden de patiënten met prediabetes significant vaker last van parodontitis.

“Ernstige parodontitis kwam vaker voor bij patiënten met prediabetes, met een significant verschil bij de patiënten met ernstigere obesitas. Deze resultaten tonen aan dat in de context van ernstige obesitas en het metabolische syndroom, zelf milde hyperglycemiaal gerelateerd is aan ernstige parodontitis. De mondgezondheid van deze groep patiënten moet daarom goed geëvalueerd worden,” aldus auteur Elvio Dario Bueno Colman.

Parodontis en puberteit

In hun onderzoek keken zij naar parodontale gezondheidsindicatoren bij 110 patiënten met diabetes type 1 en hun broers en zussen zonder diabetes, tijdens hun puberteit. De diabetes patiënten hadden een significant slechtere tandvlees index en pocket dieptes dan hun broers en zussen. Het bleek echter dat de fase van puberteit en bloed glucose niveaus als betere voorspellers dienden voor parodontitis dan hun leeftijd of hoe lang zij al diabetes hebben.

Bron: DrBicuspid