Bijwerking van medicijnen zichtbaar in de mond

Geneesmiddelenziekte
Een tweede ziekte wordt het ook wel genoemd: geneesmiddelenziekte of ziekten die men krijgt als gevolg van gebruikte geneesmiddelen. Het slikken van medicatie brengt dus enige risico’s met zich mee. Een bekend voorbeeld is het medicijn Softenon waarvan later bleek dat het zorgde voor ernstige aangeboren afwijkingen bij het kind. Een ander recent voorbeeld is de Diane-pil: de kans op trombose wordt door deze pil vergroot.
Uit een studie van Pirmohamed et al. is gebleken dat 6,5% van niet geplande ziekenhuis opnames gerelateerd zijn aan geneesmiddelgebruik: 0,15% gaat er aan dood en 72% van de gevallen is te voorkomen. Het blijkt dat de geneesmiddelen NSAID (29,6%), diuretica (27,3%), anticoagulantia (10,5%) en antidepressiva (7,1%) in de meeste gevallen tot ziekenhuisopnames leiden.

Dentitie en geneesmiddelen
Van een aantal medicijnen is bekend dat ze invloed kunnen hebben op de dentitie. Zo kan antibiotica zorgen voor externe verkleuringen van de tanden en kiezen en is bruxisme een bijwerking van serotineheropnameremmers. Het blijkt dat weinig tandartsen een mogelijke relatie tussen een bepaald medicijn en een effect op de mondgezondheid melden bij Lareb, het Nederlandse Bijwerkingen Centrum. Bij de aanwezigheid van een onverklaarbare aandoening in de mond, bestaat er een grote kans dat een medicijn hierbij een rol speelt. Het is dus goed om een vermoeden van een relatie tussen een bepaald medicijn en een aandoening te melden bij Lareb.

Bijwerking in de mond
Medicijnen hebben bijwerkingen en dit kan zich ook uiten in de mond. Hieronder een aantal voorbeelden.

• Gingiva zwelling: anti-epileptica, calcium antagonisten (nifedepine, verapramil), immunosuppressiva.
• Droge mond: antidepressiva, antihistamiinica, antipsychotica.
• Tandverkleuring:
  Extrinsiek (reversibel): orale antibiotica.
  Intrinsiek: tetracycline, fluor-verbindingen in hoge dosering.
• Osteoradionecrose: bisfosofonaten (Fosamax). Dit is vooral gevaarlijk wanneer het medicijn intraveneus is toegediend of als er een relatie is met een extractie of ontsteking. Stoppen van het medicijn heeft geen zin.
• Zwelling speekselklieren: thiazolidinediones
• Congenitale afwijking:
  Tetracyclines zorgen voor intrinsieke verkleuringen.
  Schisis lijkt vaker voor te komen bij het gebruik van valproaat.
  Prenatale blootstelling aan anti-epileptische middelen lijken een relatie te hebben met het ontstaan van
  agenesie. Dit is echter nog niet hard gemaakt.

Conclusie
Als tandarts kun je heel veel zien in de mond, ook met betrekking tot geneesmiddelen.

Prof. dr. A.C. van Grootheest is hoogleraar Geneesmiddelenbewaking en geneesmiddelenveiligheid aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Verslag door Marieke Filius, onderzoekster afdeling kaakchirurgie, UMCG, voor dental INFO van de lezing van Prof. dr. A.C. van Grootheest tijdens het afscheidssymposium Kaaskiezen? Geen Keuze! in het UMCG.