In een brief aan informateur Mariëtte Hamer heeft het Ivoren Kruis aandacht gevraagd voor de mondzorg. De vereniging roept op tot een integrale benadering van gezondheid en onafhankelijke commissie.

“Het gaat niet goed met de mondgezondheid van de Nederlandse bevolking en wij maken ons daar grote zorgen over.” De openingszin van de brief die het Ivoren Kruis naar informateur Hamer stuurde, is veelzeggend. De politiek moet ingrijpen om de mondzorg te verbeteren.

Lees hier de brief die het Ivoren Kruis schreef voor informateur Hamer.

Problemen in de mondzorg

In de brief uit het Ivoren een reeks zorgen over de mondzorg en mondgezondheid in Nederland. Zo is de mondgezondheid van kinderen verslechterd en is de mondzorg steeds ontoegankelijker voor kwetsbare groepen zoals armen en ouderen. Ook moeten steeds meer mensen van de beste vervolgbehandeling afzien vanwege de hoge kosten en dreigt er een nijpend tekort aan mondzorgprofessionals.

Bovendien schrijft het Ivoren Kruis dat “er teveel vanuit ‘ziekte en genezing’ wordt gedacht en teveel vanuit de mondzorg als aparte entiteit” in de gezondheidszorg. “Een integrale benadering vanuit gezondheid is dan ook dringend nodig”, schrijft het Ivoren Kruis in dikgedrukte letters.

Mogelijke oplossingen

De vereniging stelt “van harte” voor om “een brede onafhankelijke commissie in te stellen die een voorstel ontwikkelt voor een integrale aanpassing van de systematiek in de mondzorg.” De coronacrisis heeft zorgprofessionals wakker geschud waardoor er een momentum is ontstaan waarvan volgens het Ivoren Kruis gebruik gemaakt zou moeten worden.

Het Ivoren Kruis besluit de brief aan de informateur met het voornemen haar verantwoordelijkheid te nemen:

“Graag zou het bestuur van het Ivoren Kruis haar verantwoordelijkheid willen nemen door bij te dragen aan het ontwikkelen van een werkelijk innoverend én gezondheid bevorderend mondzorgsysteem, waarbij zowel patiënt als mondzorgverlener op basis van wetenschappelijk handelen tot een voor beide partijen aantrekkelijk mondzorgmodel kunnen komen. Een model dat ook crisisbestendig is zodat de mondzorg niet meer zo in de problemen zal komen als de reguliere zorg tijdelijk niet kan worden uitgevoerd. Een model ook dat meer en eerlijker gezondheidskansen creëert voor mensen met een kwetsbare maatschappelijke positie.”

Stroeve formatie

De brief is op 14 mei 2021 naar de informateur gestuurd. Hamer heeft haar taak als informateur inmiddels voltooid. Na maanden vol schandalen, hakken in het zand, en stroeve gesprekken leverde zij 22 juni haar eindverslag in. Daarin is te lezen dat VVD en D66 een ‘proeve van regeerakkoord’ zullen schrijven.

De verwachting is dat de daadwerkelijke formatie – op basis van het proeve van regeerakkoord – pas half augustus begint. Na het zomerreces in Den Haag. Welk effect de brief van het Ivoren Kruis zal hebben, blijft dus nog even een vraag.

Bron
Ivoren Kruis

Mondgezondheid staat vanaf nu hoog op de lijst van wereldwijde gezondheidsprioriteiten. Tijdens een bijeenkomst van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op 27 mei hebben ministeries van volksgezondheid over de hele wereld een resolutie goedgekeurd die er bij lidstaten op aandringt om de belangrijkste risicofactoren van mondziekten aan te pakken.

Niet-overdraagbare ziekten

Het gaat om de risicofactoren die worden gedeeld met andere niet-overdraagbare ziekten, zoals een hoge inname van suikers, tabaksgebruik en schadelijk alcoholgebruik. Ook moet de capaciteit van mondzorgprofessionals worden vergroot, staat in de resolutie.

Kostbare, voorkombare ziekten

Momenteel lijden meer dan 3,5 miljard mensen aan mondziekten die grotendeels te voorkomen zijn – meestal in arme en sociaal achtergestelde bevolkingsgroepen. Veel van deze ziekten zijn in verband gebracht met andere niet-overdraagbare ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en kanker. Deze gezondheidsproblemen zijn dus niet alleen van invloed op de kwaliteit van leven, maar ze zijn ook kostbaar en een belasting voor de gezondheidsstelsels.

Verschuiving naar preventieve benadering

Een groot probleem is dat de mondgezondheid niet wordt gedekt door veel universele ziektekostenverzekeringen. De resolutie beveelt daarom een verschuiving aan van traditionele curatieve behandeling naar een preventieve benadering. Dit omvat zowel de bevordering van de mondgezondheid in het gezin, op school en op werk, als inclusieve zorg binnen de eerstelijnsgezondheidszorg.

Universele dekking van de gezondheidszorg

De mondgezondheid moet stevig worden ingebed in de agenda voor niet-overdraagbare ziekten en de zorg ervoor moet worden opgenomen in programma’s voor universele dekking van de gezondheidszorg, aldus de afgevaardigden. Tenslotte worden de lidstaten opgeroepen om mondzorgprofessionals beter te helpen bij het opsporen en melden van gevallen van verwaarlozing en misbruik.

Mondgezondheidsstrategie en actieplan

De komende twee jaar moeten een wereldwijde mondgezondheidsstrategie worden opgesteld die manieren schetst om mondziekten tegen 2022 aan te pakken. Een jaar later moet het ontwerp zijn vertaald in een actieplan, inclusief kader voor het volgen van de voortgang en het beschrijven van meetbare doelstellingen. Ook moeten richtlijnen worden verstrekt voor milieuvriendelijke en minder invasieve tandheelkunde. Het uiteindelijk doel is om met deze veranderingen een positieve invloed te hebben op de mondiale mondgezondheid.

Bron:
WHO

Uit onderzoeken komt herhaaldelijk naar voren dat de mondgezondheid van topsporters slecht is, en dat dit invloed heeft op zowel de prestaties tijdens trainingen als tijdens wedstrijden. Daarnaast lijden topsporters vaker aan mondziekten dan de gemiddelde populatie. Verslag van de lezing van prof. Ian Needleman.

Interactie mond en lichaam

Mond en lichaam hebben een interactie met elkaar die twee kanten op werkt. Voor mondzorgprofessionals is dit een logisch gegeven, maar niet voor alle patiënten is dit het geval. Een bekende, bewezen interactie is die tussen diabetes en parodontitis; wanneer een diabetes type 2 patiënt intensief wordt behandeld voor parodontitis, levert dit een daling van 0.6% in het gehalte HbA1c op. Deze daling staat gelijk aan het toevoegen van één extra medicijn, maar dan zonder de negatieve bijwerkingen voor de patiënt.

Uit onderzoek blijkt een duidelijke associatie tussen parodontale gezondheid en kwaliteit van leven (Locker 2004, Needleman 2004). Daarnaast blijkt iemands huidige mondgezondheid een determinant te zijn voor zijn gezondheid in de toekomst, onder andere op het gebied van atherosclerose. Hieruit blijkt dat de mondgezondheid deels bepalend is voor algemene gezondheid en kwaliteit van leven.

Mondgezondheid onder topsporters

Topsporters leiden een compleet ander leven binnen hun eigen ecosysteem dan een gemiddeld persoon, daarom kunnen zij niet gezien worden als een gemiddeld individu binnen de populatie.
Er is veel onderzoek gedaan naar hun bijzondere en extreme levenswijze door sportartsen en diëtisten, en de laatste jaren in toenemende mate door sporttandartsen (sports dentistry, Centre for oral health and performance).
Er is veel onderzoek verricht naar de mondgezondheid van olympische spelers en topsporters van 25 verschillende soorten sport, zowel in teamverband als solitaire sporters. Onder deze sporten vallen onder andere voetbal, rugby, roeien en wielrennen.

Uit de onderzoeken komt herhaaldelijk naar voren dat de mondgezondheid van topsporters slecht is, en dat dit invloed heeft op zowel de prestaties tijdens trainingen als tijdens wedstrijden. Daarnaast lijden topsporters vaker aan mondziekten dan de gemiddelde populatie.
Zo blijkt dat 49% van de topsporters actieve carieuze laesies heeft, 42% erosie en slijtage. 77% van de sporters lijdt aan gingivitis en 22% zelfs aan parodontitis. Dit zijn opvallende uitkomsten, omdat juist topsporters een uitstekende conditie en gezondheid nastreven en dat de gemiddelde leeftijd in de onderzoeksgroep slechts 24 jaar betrof.

Determinanten van mondgezondheid van topsporters

De mondgezondheid van topsporters wordt bepaald door een complex samenspel, onder te verdelen in twee factoren:

Sociale factoren

• Gezondheidsgedrag
• Prioriteit en bewustzijn: mondgezondheid heeft onder topsporters een lage prioriteit.
• Beschikbaarheid van zorg: topsporters hebben uitstekende toegang tot goede sportartsen en fysiotherapeuten. Dit geldt echter niet voor tandheelkundige zorg. Het is de eigen verantwoordelijkheid van de sporter om een tandarts te bezoeken, en op eigen kosten. Hierdoor is de prioriteit om tandheelkundige zorg te zoeken van de sporter en van zijn ondersteunende team láger dan voor de overige zorg.

Pro-inflammatoire factoren

• Voeding
  Naast de standaard voeding, vindt er in hoge frequentie inname plaats van suikerrijke sportdrankjes, energie-supplementen en koolhydraten. Dit lijdt tot toename van cariës, erosie, en parodontitis. Het is belangrijk om, buiten trainingen en wedstrijden om, de inname van suikers zoveel mogelijk te beperken.
  Bij sporten waarbij gewicht en lichaamsvorm van groot belang zijn, kunnen topsporters eetstoornissen ontwikkelen. Dit blijkt steeds vaker het geval te zijn, en het zorgt tevens voor een slechtere mondgezondheid (boulimia, overgeven).
• Dehydratatie
  Droge mond in combinatie met het frequent innemen van koolhydraten, energiegels en –repen met een hoog suikergehalte zorgt voor een orale pH < 5.5 (kritieke waarde/ “danger zone”) voor een groot deel van de dag.
  Daarnaast verandert door intensieve training de kwantiteit én kwaliteit van speeksel, onder andere op gebied van specifieke en niet-specifieke anti-microbiële stoffen en IgA. Daarnaast treedt er verandering in het microbioom op, waardoor de kans om ziek te worden toeneemt.
• Immuun-suppressie door intensieve training

Invloed van mondgezondheid op prestaties topsporters

Mondgezondheid heeft een grote impact op de prestaties van een topsporter, en problemen kunnen met preventie vrij eenvoudig voorkomen worden. Daarnaast heeft het grote impact op het team wanneer bij groepssport één sporter uitvalt vanwege tandheelkundige problemen.

Sportprestaties kunnen worden beïnvloed door niet veel voorkomende, acute gebeurtenissen en door chronische veel voorkomende aandoeningen.

1. Acuut
   Wanneer een topsporter door trauma of een acute (orofaciale) infectie tijdelijk niet kan trainen, zorgt dit voor tijdsverlies en soms tot het niet deel kunnen nemen aan de competitie. Dit komt niet vaak voor, maar als dit gebeurt is dat catastrofaal voor de topsporter en zijn team.
2. Chronisch

• Fysiek
  35% van de topsporters heeft kiespijn en gevoelige tanden tijdens het eten en drinken. Daarnaast beïnvloedt het de slaap en de mogelijkheid tot ontspannen
• Psychosociaal
  17% van de topsporters durft niet goed te lachen, en schaamt zich voor het gebit. Dit beïnvloedt hun zelfvertrouwen.
• Ontstekingen
  Door continu aanwezige orale ontstekingen, zoals gingivitis en parodontitis, ontstaan systemisch verhoogde ontstekingswaarden. Tevens kan er een ongunstige verschuiving plaats vinden in de aanwezige micro-bacteriën in de mond, neus en ingewanden.

Preventie

Uit onderzoek van Oslo Sports Trauma Research Centre blijkt dat bij 32% van de topsporters hun prestatie of training beïnvloed wordt door hun mondgezondheid. Doel is dus de mondgezondheid van topsporters te verbeteren en de negatieve invloed op prestaties te verminderen. Om dit te bereiken is het belangrijk dat er meer bewustwording plaats vindt onder topsporters en dat zij een goede mondgezondheid zelf belangrijk gaan vinden. Hierbij is het belangrijk hun levensstijl te begrijpen en hier op in te spelen. Dit kan bijvoorbeeld door verstrekken van informatieflyers en het aanbieden van een toilettas met daarin alle noodzakelijke tandheelkundige producten (tandpasta, ragers, floss, etc.). Verder wordt geadviseerd topsporters minimaal tweemaal per jaar te laten screenen door een tandarts, waarvan één keer voor de start van het seizoen. Ook wordt tandpasta geadviseerd van 5000 ppm (ipv 1350ppm) vanwege het sterk verhoogde cariës-risico.

Spreker: Ian Needleman, professor of periodontology and evidence-informed healthcare bij UCL Eastman Dental Institute in London, Verenigd Koninkrijk

Verslag door Jacolien Wismeijer, tandarts, voor dental INFO van de lezing van prof. Ian Needleman tijdens de EFP Virtual PerioSession.

Een recente studie heeft veelbelovende resultaten geleverd voor de behandeling van tandgevoeligheid. Het gebruik van een experimentele tandpasta met tinfluoride zou het ongemak verminderen, aldus een publicatie die is samengevat in JCP Digest.

Speciale tandpasta tegen overgevoeligheid

Overgevoeligheid van de tanden treedt op wanneer de tubuli worden blootgelegd door gingivale recessie of glazuurslijtage. Dit veroorzaakt pijn wanneer er een temperatuurs-, chemische, tactiele of osmotische stimulus is. Om het ongemak te verminderen kan onder andere een desensitiverende tandpasta worden gebruikt.

Er zijn verschillende componenten die aan tandpasta kunnen worden toegevoegd om ervoor te zorgen dat de tubuli worden afgesloten, onder andere tinfluoride (SnF2). De onderzoekers evalueerde drie blinde, gerandomiseerde studies die elk twee behandelingen vergeleken om het effect van deze stof te onderzoeken.

Tintandpasta en controlepasta bij 667 patiënten

Bij in totaal 667 patiënten werden twee verschillende tandpasta’s met de vingertoppen aangebracht op tanden met overgevoeligheid: een testtandpasta met 0,454% tinfluoride en een controletandpasta met 0,76% natriummonofluorfosfaat. Deze moesten vervolgens gedurende drie dagen bij normaal tandenpoetsen worden gebruikt.

Beide tandpasta’s werken, nieuwe formule beter

Beide behandelingen hadden een statistisch significante vermindering van tandovergevoeligheid tot gevolg. De testtandpasta haalde bij twee van de drie studies betere scores. De onderzoekers concludeerden dus dat de geteste samenstelling voordelig zou kunnen werken voor patiënten.

Mogelijke belangenverstrengeling en andere limitaties

Het feit dat het onderzoek werd gesponsord door een tandpastafabrikant, GSK Consumer Healthcare, was een potentieel belangenconflict. Dit bedrijf leverde ook enkele van de onderzoekers waardoor de betrouwbaarheid van de studie twijfelachtig te noemen is.
Verdere beperkingen zijn onder andere de korte follow-up tijd, herhaalde stimulatie van pijn, het “Hawthorne effect”, placebo en nocebo effecten, en de episodische aard van de overgevoeligheid. Het is dus nog niet met zekerheid te zeggen of tinfluoride daadwerkelijk een positief effect heeft op de overgevoeligheid van tanden.

Bron:
European Federation of Periodontology

Het regelmatig gebruik van spoelmiddel met essentiële oliën remt de vorming van tandplak en vermindert zo de kans op cariës en tandvleesontsteking. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van mondhygiënist en tandarts Martijn van Leeuwen.

Hoewel een gezonde mond een heerlijk bezit is, hebben veel mensen last van cariës en tandvleesontsteking. Dat komt door de bacteriën die in tandplak zitten. Die tandplak moet dus grondig verwijdert worden. Maar dat lukt niet altijd. Zelfs wanneer iemand twee keer per dag met tandpasta poetst, kunnen er problemen optreden.

Van Leeuwen deed hier onderzoek naar. Hij onderzocht verschillende aspecten van dagelijkse mondverzorging om te kijken in hoeverre deze kunnen bijdragen aan het verminderen van tandplak en tandvleesontsteking.

Eerder onderzoek naar spoelmiddel

Uit eerder onderzoek bleek al eens dat mondspoeling effectief kan zijn tegen tandplak. De combinatie van waterstofperoxide en chloorhexidine (naast het dagelijks tandenpoetsen) heeft bijvoorbeeld een langdurig positief effect op de mondgezondheid.

Chloorhexidine heeft op de lange termijn echter ook nadelige bijwerkingen. Tanden kunnen verkleuren en kan een smaakverandering optreden. Ook een verhoogde vorming van tandsteen kan een gevolg zijn.

Etherische oliën

Van Leeuwen ontdekte tijdens zijn promotieonderzoek dat spoelmiddelen met etherische oliën een effectief alternatief kunnen zijn zijn voor spoelmiddelen met chloorhexidine in het tegengaan van tandplak en tandvleesontsteking. Hij ontdekte ook dat een spoelmiddel met alleen maar alcohol niet helpt tegen deze problemen.

Het is dus niet de alcohol in spoelmiddel die effectief is, maar de essentiële oliën.

Bron:
UVA

De Philips Sonicare ProtectiveClean 4300 Hx6803/63 komt als beste elektrische tandenborstel uit de test van de Consumentenbond. Oral-B loopt weg met de titel ‘Beste Koop’.

Elektrische tandenborstels worden alsmaar populairder. De superieure prestaties maken het voor veel mensen een aantrekkelijke investering. Bovendien zorgt de continue ontwikkeling van nieuwe elektrische tandenborstels voor een breed aanbod. Er is echt voor ieder wat wils. Ongeacht budget, prioriteit en voorkeur.

Maar er kan er maar één de beste zijn. En daar ging de Consumentenbond naar op zoek. Er werden 87 elektrische tandenborstels getest op vier verschillende categorieën: tandplakverwijdering, gebruiksgemak, accuduur en geluid.

Meerdere tandenborstels kwamen als beste uit de test. Uiteindelijk kwam een tandenborstel uit de Philips Sonicare lijn als winnaar uit de bus vanwege de lage prijs.

Beste uit de test: Philips Sonicare ProtectiveClean 4300 Hx6803/63

Het winnende model van Philips werd beoordeeld met een 7,9. De Consumentenbond is voornamelijk enthousiast over de accuduur. Op één lading kan je meer dan 180 minuten poetsen.

Verder heeft de tandenborstel een paar extra functies. De Sonicare ProtectiveClean 4300 is voorzien van een poetsdruksensor en twee mogelijke snelheden. De enige categorie waar de tandenborstel minder goed scoorde, was geluid.

Beste koop: Oral-B Vitality 100 CrossAction

Naast de titel ‘beste uit de test’ werd het predicaat ‘beste koop’ uitgedeeld aan de tandenborstel met de beste prijs/kwaliteit-verhouding. Deze eer viel Oral-B ten deel met hun Vitality 100 CrossAction model.

De tandenborstel werd beoordeeld met een 7,6. Het kleine prijskaartje (€21,- tegenover de €70,- van bovenstaande Philips Sonicare) betekent uiteraard wel dat dit model wat minder functionaliteiten heeft. Hij is dus een stukje eenvoudiger. Maar, volgens de Consumentenbond is e Oral-B Vitality 100 CrossAction net zo goed in het verwijderen van plak.

Bron:
Nu.nl

Sinds de start van het experiment geregistreerd mondhygiënist zijn er geregistreerd-mondhygiënisten. Er zijn nu twee officiële titels met onderscheid wel/geen KRM-registratie. Ook zijn er mondhygiënisten met specialisaties. Hoe logisch en overzichtelijk is het inmense aantal beroepsaanduidingen voor het grote publiek en patiënten? Zien zij in het mondzorggebied door de bomen het bos nog wel?

In de zomer van 1989 ontving het cohort 1987- 1989, waarin ik participeerde, het bewijs van bevoegdheid van mondhygiënist aan de Akademie voor Mondhygiëne te Utrecht. Voor zover mij bekend, was dit een eenmalige naam van de opleiding tot mondhygiënist in Nederland. Sinds 2002 heeft de 4-jarige opleiding Mondzorgkunde een HBO-status met daaraan gekoppeld een titel Bachelor of Science. Een aantal jaren geleden was de titel nog Bachelor of Health. In de afgelopen 30 jaar hebben vele naamsaanduidingen de revue gepasseerd en zijn er in het brede mondzorgveld evenveel namen bijgekomen. Van ‘mondzorgkundige’ toen de opleidingsnaam veranderde tot ‘mondzorgcoach’ in een project, waarbij het onderscheid in opleidingsniveau van de voorlichter varieert. De coaches zijn namelijk tandartsen, mondhygiënisten en assistenten. De laatste subgroep kan op haar beurt verschillen in de namen ‘tandarts- en preventie-assistent’ of ‘preventieconsulent en –specialist’ met een verscheidenheid in opleiding- en cursusduur.

Mondzorgcoach en mondhygiënist in België

Momenteel kunnen in het buurland België ervaringsdeskundigen, professionals of vrijwilligers uit een welzijns- of gezondheidsorganisatie een 2-daagse, kosteloze opleiding ‘mondzorgcoach’ volgen. En de mondhygiënisten, die een relatief nieuwe gezondheidsberoep in België vormen, verwerven na 3-jaar een titel Bachelor Mondzorg. Al deze mondzorgverleners kunnen de tandartsen en artsen bijstaan in het bevorderen van de mondgezondheid van de Belgische bevolking. Echter, zou een – net over de grens – opgeleide mondhygiënist in Nederland willen werken, dan is het wel mogelijk om de overeenkomstige mondzorg werkzaamheden, al dan niet in loondienst uit te voeren, maar deze professional mag zich in géén geval mondhygiënist noemen. Dat komt omdat in Nederland de titel ‘mondhygiënist’ een wettelijk beschermde titel is. Enkel diegenen die een HBO diploma ‘mondhygiënist’ bezitten, mogen deze titel voeren.

Titels voor mondhygiënisten

Tandartsen verkrijgen hun titel na voltooiing van een 6-jarige universitaire studie. Beide beroepen zijn geregeld in de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Deze wet beschrijft niet alleen het deskundigheidsgebied en de opleidingseisen, het bevordert en bewaakt ook de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Bovendien beschermt deze wet tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen.

Sinds 1 juli 2020 zijn er naast de huidige 2-, 3- of 4- jarig opgeleide mondhygiënisten, ook geregistreerd-mondhygiënisten. Deze ‘nieuwe’ subgroep wordt zo geduid, omdat zij geregistreerd zijn in het BIG-register. Een tijdelijke registratie weliswaar, vanwege het experiment ‘zelfstandige bevoegdheid mondhygiënist’. Er zijn nu twee officiële titels. Maar hierbij is nog een onderverdeling in registratie-aanduidingen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de groep geregistreerd-mondhygiënisten met of geen registratie in het KwaliteitsRegister Mondhygiënisten (KRM). Vervolgens is er natuurlijk de ‘oude’ groep mondhygiënsten met eveneens wel of geen KRM-registratie. Dit zijn dan wel weer andere mondhygienisten, voornamelijk 2- of 3-jarig opgeleid. Daarnaast bestaan er mondhygiënist-kindertandverzorgenden, mondhygiënisten-geriatrie of mondhygiënisten met de upgrading tot Bachelor of Health. En deze mondhygiënisten kunnen in eenzelfde volgorde ook wel of geen registratie in het KRM hebben.

Volgens het beroepsverenigingsbestuur en vooral de deelnemende leden is de reeds aangevangen experimenteerfase “een logische ontwikkeling in de professionalisering van het beroep en een belangrijke impuls voor taakherschikking en preventie binnen de mondzorg.” Zelf vraag ik me af – op basis van inmiddels 35 jarenlange ervaringen, beginnend als tandartsassistente tot praktiserend mondhygiënist-psycholoog, als hogeschoolhoofddocent werkend binnen het gezamenlijk onderwijs THK-MZK en uiteindelijk doctor zijnde in de Gedrags- en Maatschappij Wetenschappen – of het er allemaal duidelijker op is geworden. Maar vooral rijst bij mij de vraag in welke mate dit experiment bijdraagt aan een optimale verdeling van zorgtaken, effectiviteit en efficiëntie binnen de mondzorg en of het daadwerkelijk een boost geeft aan preventie. Ondertussen heb ik geleerd dat de wetenschappelijke molens langzaam draaien. Dus de tijd zal leren hoe Evidence Based Practice en Practice Based Evidence zich tot elkaar zullen verhouden. Echter, een zinnenprikkelende en belangrijke vraag – de hamvraag – blijft: Hoe logisch en overzichtelijk is het inmense aantal beroepsaanduidingen voor grote publiek en de patienten? En zien zij in het mondzorggebied door de bomen het bos nog wel…

Wie doet wat in de mondzorg?

Metaforisch en spreekwoordelijk bestaan er ‘stambomen’ en ‘beslisbomen’ in het woud, maar afhankelijk van de soort en de omgeving kunnen de bomen variëren. Vanoudsher zijn er in de mondzorg kaakchirurgen en orthodontisten (specialisten), tandartsen, mondhygiënisten, assistenten en tandtechnici en -prothetici.

Binnen de beroepsgroep tandartsen ontstond een onderverdeling in tandartsen, die zich meer toelegden op bepaalde expertises. Zo zijn er bijvoorbeeld parodontologen, implantologen, endodontologen, gnathologen, cariologen, pedodontologen, tandarsen die zich richten op de orthodontie, conserverende tandheelkunde, of op de esthetisch/cosmetische tandheelkunde. En ook tandartsen die zich focussen op de gerodontologie en forensische tandheelkunde. Bovendien bestaan er combinaties van beroepen, waarvan tandarts-jurist of tandarts-psycholoog enkele voorbeelden zijn.

Die combinatie van beroepen zijn er ook onder mondhygiënisten, onder andere, mondhygiënist-klinisch epidemioloog of mondhygiënist-gezondheidswetenschapper. Zelf ben ik door het Nederlands Instituut van Psychologen eens als zogenaamde ‘mondzorgpsycholoog’ geduid, daar ik als gedragswetenschapper op sociaal psychologische en gezondheidsgedragsaspecten in de mondzorg ben gepromoveerd. Dus in plaats van “What’s in the name?” kan volgens mij in deze context beter gesproken worden van “It’s all in the name.”
Tot slot, vanuit mijn ‘expert opinion’, lijkt het op de werkvloer voor de tandartsen, mondhygiënisten en alle andere beroepsbeoefenaren in de mondgezondheidszorg wel redelijk helder. En zoals binnen het kader van ‘terminologie’ en ‘vakjargon’ verwacht mag worden dat professionals de hedendaagse gehanteerde naamsaanduidingen weten te plaatsen, en dus weten wie wat doet in de mond, zou dit voor het grote publiek evenzeer moeten gelden. Zij hebben immers het recht om te weten wie zij voor hun mondgezondheid kunnen bezoeken, naar wie zij in de mondzorg worden doorverwezen of door wie zij worden geadviseerd, voorgelicht en/of behandeld en tenslotte bij wie zij voor mogelijke klachten en nazorg terecht kunnen.

Door:
Dr. Yvonne Buunk-Werkhoven, onderzoeker, gepromoveerd sociaal psycholoog en mondhygiënist.

Ouders die kiezen voor fluoridevrije mondverzorgingsproducten voor hun kinderen doen dit uit angst voor het ontstaan van gezondheidsproblemen. Hun keuze kan niet wetenschappelijk onderbouwd worden en is vooral gebaseerd op informatie van het internet en sociale mediakanalen. Dit blijkt uit kwantitatief, kleinschalig onderzoek door studenten Mondzorg van Hogeschool Utrecht.

Onderzoeksmethode

Voor het huidige onderzoek is er gebruik gemaakt van een beschrijvend kwalitatief onderzoekdesign. De onderzoekspopulatie voor dit onderzoek bestond uit ouders die fluoridevrije mondverzorgingsproducten gebruikten.  Het onderzoek is uitgevoerd middels een selecte, doelgerichte steekproef die gecombineerd is met de sneeuwbalmethode. Het onderzoek bestond uit een deelname van zes participanten. De dataverzameling werd uitgevoerd middels semigestructureerde interviews die telefonisch werden afgenomen. Hierbij werd er gebruik gemaakt van een interviewdraaiboek. De interviews werden volledig en letterlijk getranscribeerd. De data-analyse is door de twee onderzoekers uitgevoerd, waarbij het open en axiaal coderen onafhankelijk van elkaar is gedaan. Na het grondig doorlopen van de twee fasen zijn de onderzoekers vóór het selectief coderen bijeengekomen om de coderingen naast elkaar te leggen. De onderzoekers hebben de resultaten handmatig gedoceerd waarna zij tot een consensus kwamen voor de conclusie.  Tot slot is er consensus bereikt door de onderzoekers voor de totstandkoming van de resultaten en conclusie.

Klik hier voor vergrote versie

Resultaten

Participanten zijn overwegend goed op de hoogte van de positieve effecten van fluoride op het gebit. Echter wogen de negatieve effecten van fluoride voor hen zwaarder. Angst voor het ontwikkelen van gezondheidsproblemen, zoals alzheimer, angst voor vergiftiging van het lichaam, aantasting van de hersenen, het immuunsysteem en het zenuwsysteem waren voor de participanten de belangrijkste redenen om te kiezen voor fluoridevrije mondverzorgingsproducten. Belangrijkste informatiebronnen voor participanten hierover waren met name de eigen omgeving, websites en sociale mediakanalen zoals Facebook. Als alternatieve keuze om het cariësrisico te verlagen, werden zelfzorg en het reduceren van suikerinname genoemd. Mondzorgprofessionals waren bij meer dan de helft van de participanten niet op de hoogte van hun keuze voor fluoridevrije mondverzorgingsproducten. Bij de overige participanten benadrukte de mondzorgprofessional kort de positieve effecten van fluoride.

Conclusie

De resultaten laten zien dat niet-fluoride gebruikers angst hebben voor het ontstaan van gezondheidsproblemen bij een overmaat aan fluoride. Hun informatie kon niet wetenschappelijk onderbouwd worden en was vooral afkomstig van het internet en sociale mediakanalen. Niet-fluoride gebruikers nemen onvoldoende maatregelen om het risico op ontwikkeling van cariës te beperken. Tot slot is het niet bekend of er vanuit de mondzorgprofessionals wel of geen begrip was voor de keuze van de niet-fluoride gebruikers, omdat de mondzorgprofessional hiervan niet bij alle participanten op de hoogte waren.

Poster ontwikkeld door:
Arzu Celik en Nurcan Özkurt-Turkmen, studenten mondzorgkunde, Hogeschool Utrecht

Bekijk ook andere posters ontwikkeld door studenten Mondzorgkunde

Deze posters werden beoordeeld met een cijfer 7 of hoger en zijn een selectie uit de gemaakte posters die interessant zijn voor werkzame mondhygiënisten.